พระประธานในพระอุโบสถ
การค้นหาศิลปยุคสมัยอยุธยานั้น ต้องยอมรับว่าเมืองเพชรบุรี เป็นแหล่งศิลปกรรมสำคัญไม่แตกต่างจากวัดในกรุงศรีอยุธยาเท่าไร ด้วยเหตุที่ช่างเมืองเพชรนั้นน่าจะไปสร้างศิลปกรรมไว้มากมายแม้ในกรุงศรีอยุธยา อาทิตย์นี้ขอตามหาภูมิศิลปกรรมอยุธยาที่วัดเกาะแก้วสุทธาราม ต.ท่าราบ อ.เมือง จังหวัดเพชรบุรี วัดที่ชาวบ้านทั่วไปเรียกกันว่า วัดเกาะ
ด้วยสมัยก่อนนั้นมีสายน้ำไหลผ่านรอบด้าน ทำให้อาณาเขตของวัดมีสภาพเป็นเกาะ วัดนี้สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย มีพระอุโบสถซึ่งภายในมีจิตรกรรมฝาผนังเขียนด้วยสีฝุ่นผสมกาว ผนังด้านหน้าพระอุโบสถเป็นภาพจักรวาลตามคติโบราณ ส่วนผนังด้านหลังเป็นภาพพุทธประวัติตอนมารผจญ ผนังด้านทิศใต้เป็นภาพพุทธประวัติตอนสำคัญที่เกิดขึ้น ณ สถานที่สำคัญ ๘ แห่ง เรียกว่า “อัฏฐมหาสถาน” แทรกอยู่ระหว่างภาพเจดีย์ใต้ภาพฉัตร ส่วนผนังด้านทิศเหนือ เป็นภาพแสดงสถานที่สำคัญที่พระพุทธเจ้าเสด็จประทับหลังตรัสรู้แล้ว ๗ แห่ง เรียกว่า “สัตตมหาสถาน” แทรกอยู่ระหว่างภาพเจดีย์ใต้ภาพฉัตรเช่นเดียวกัน
ช่องว่างเจดีย์และฉัตรเขียนวิทยาธร นักสิทธา
เหนือขึ้นไปเป็นภาพนักสิทธิ์ วิทยาธร และคนธรรพ์ ที่มีลักษณะเป็นตัวแทนของชนชาติต่างๆ บนภาพนั้นมีอักษรจารึกระบุ พ.ศ.๒๒๗๗ บอกเวลาที่เขียนภาพจิตรกรรมนี้ ซึ่งตรงกับสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (พ.ศ.๒๒๗๕–๒๓๐๑) นับเป็นภาพเขียนที่มีความสำคัญมากด้วยมีลักษณะเฉพาะตัวของรูปแบบอยุธยา กล่าวคือมีลักษณะเด่นที่เขียนด้วยสีฝุ่น แสดงรูปแบบ ลักษณะ สี องค์ประกอบและเทคนิคของจิตรกรรมสมัยอยุธยาชัดเจน ที่ใช้สีอ่อน ใช้สีแดง ดำ ขาว เหลืองไม่มากสี ลงพื้นด้วยสีขาว แล้วเขียนบนพื้นสีเข้ม การลงสีใช้สีแก่ อ่อน นั้นใช้น้ำเป็นตัวประสาน
พระอุโบสถ์อยุธยาตอนปลาย
การจัดองค์ประกอบภาพเป็นแนวตั้ง โดยใช้ทรงของเจดีย์และฉัตรสลับกัน มีกรอบทรงสาม เหลี่ยมครอบ ทำให้เกิดเป็นแนวเส้นทรงสามเหลี่ยมซ้อนกันสองชั้นต่อเนื่องกัน เป็นหยักฟันปลาที่ใช้เป็นสินเทาแบ่งภาพ วิธีนี้จึงแบ่งผนังด้านข้างทั้งสองด้านให้เหมือนกัน เกิดความสมดุล และ มีช่องว่างระหว่างเจดีย์และใต้ฉัตร ใช้เขียนเรื่องราวพุทธประวัติลงช่องว่างระหว่างยอดเจดีย์และใต้ฉัตร ภาพวิทยาธรนั้นเขียนขนาดค่อนข้างใหญ่ เป็นการวางองค์ประกอบภาพที่มีลักษณะเฉพาะตัวและวางภาพยาวตลอดผนัง การคั่นภาพไม่เขียนติดกัน มีการวางเจดีย์เป็นรูปตั้ง การจัดวางกลุ่มตัวภาพนั้นมีการใช้สีแตกต่างกัน ทำให้แยกองค์ประกอบได้ง่าย และติดตามภาพได้ดี แม้ภาพจะรวมกลุ่มกันก็ตาม
ภาพเขียนผจญพระยามาร
การเขียนภาพนั้นเรียบง่าย บางแห่งใช้การตัดเส้นรูปนอกเท่านั้น ช่วงว่างระหว่างเจดีย์กับฉัตรเป็นพื้นขาว นอกจากเขียนภาพวิทยาธรแล้ว พื้นที่ว่างเขียนลายเมฆ ช่อดอกไม้ ลายดอกไม้ร่วง พื้นหลังเจดีย์เป็นสีแดง เส้นสินเทาเป็นเส้นครีบ พลิ้ว คล้ายภาพจิตรกรรมที่วัดใหญ่สุวรรณาราม เนื้อหาเป็นภาพจิตรกรรมเรื่องพุทธประวัติ หลายตอน ได้แก่ อัฏฐมหาสถาน สัตตมหาสถาน ตอนมารผจญ ที่ประทับรอยพระพุทธบาท ตอนเสด็จดาวดึงส์ ตอนอภิเษก ตอนพบเทวทูตทั้งสี่ ตอนปรินิพาน ตอนพระมหากัสสปะ ถวายสักการะถวายพระเพลิง และแบ่งพระบรมสารีริกธาตุ ภาพอดีตพุทธเจ้า ๒๔ พระองค์ ที่ต่างจากที่อื่น ซึ่งมักเน้นภาพประสูติ วิวาหมงคล ออกมหาภิเนษกรมณ์ แต่ที่วัดเกาะนี้กลับแสดงอัฏฐมหาสถาน กับสัตตมหาสถาน เป็นการเน้นในแง่การบำเพ็ญบารมีธรรม ปรัชญา ความคิด จึงมีภาพเหตุการณ์น้อยลง เป็นการสะท้อนความเข้าใจในพุทธศาสนาของคนในยุคนั้น สภาพสังคมบางส่วน แสดงวิถีชีวิตของคนในสังคม เช่น ขุนนาง ชาวบ้าน รวมถึงการแต่งกาย ทรงผม และการละเล่น ชาวต่างประเทศทั้งชาติตะวันออก และตะวันตก ที่เดินทางเข้ามาติดต่อ เมืองเพชรบุรี ซึ่งถือเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่งในสมัยอยุธยาทั้งทางด้านเศรษฐกิจ และการเมือง ความอุดมสมบูรณ์ของบ้านเมืองนี้จึงทำให้มีความศรัทธาจนสร้างวัดในพุทธศาสนามาก นับเป็นแหล่งการเรียนรู้ทางด้านศิลปวัฒนธรรมที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง
ภาพเขียนระหว่างเจดีย์เป็นภาพพุทธประวัติ
กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนวัดเกาะแก้วสุทธาราม เป็นโบราณสถานของชาติในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๗๑ ตอนที่ ๓ เมื่อวันที่ ๕ มกราคม ๒๔๙๗ และเล่ม ๑๐๑ ตอนที่ ๒๗ เมื่อวันที่ ๑ มีนาคม ๒๕๒๗ วัดนี้ยังมีสถาปัตยกรรมสำคัญอื่นๆ อีกได้แก่ พระวิหาร พระเจดีย์และ ศาลาการเปรียญ สร้างพ.ศ.๒๔๓๑ ซึ่งมีภาพจิตรกรรมสีฝุ่นบนแผ่นไม้ เรื่อง พระปฐมสมโพธิกถา เวสสันดรชาดก และภาพธรรมชาติสัตว์ป่า วัดนี้นับเป็นแหล่งเรียนรู้ตั้งแต่ศิลปกรรมอยุธยาต่อมาจนถึงศิลปกรรมสมัยรัชกาลที่ ๕ที่มีความงดงามหาชมได้ยากยิ่ง
ภาพนักสิทธาในช่องว่าง
ภาพพุทธประวัติและชาวต่างประเทศ
ภาพแขกเปอร์เซียใต้ร่มฉัตร
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี