แผนผังโบราณสถาน ที่อยู่บนภูพระบาท
ด้วยความมั่นใจว่าอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาทมีคุณค่าสำคัญต่อการเป็นมรดกโลกในวันข้างหน้านั้น การแสดงศักยภาพของตัวเองต้องดูแล รักษา สภาพโดยรวมให้สมบูรณ์ที่สุด
อาทิตย์นี้ขอตามรอยมรดกวัฒนธรรมของแผ่นดินไปกับคุณบวรเวช รุจี อธิบดีกรมศิลปากร ไปหาคุณค่าของแหล่งโบราณคดีสำคัญคือภูพระบาท ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาภูพาน บ้านติ้ว ตำบลเมืองพาน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ “ป่าเขือน้ำ” ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ ๖๗ กม. ภูพระบาทแห่งนี้เป็นลานหินขนาดใหญ่ที่มีร่องรอยของกิจกรรมมนุษย์มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เมื่อราว ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ ปี มาแล้ว ซึ่งพบหลักฐานเป็นภาพเขียนสีก่อนประวัติศาสตร์มากกว่า ๓๐ แห่ง โดยมีโขดหินและเพิงผาที่เกิดตามธรรมชาตินั้นได้มีการดัดแปลงให้กลายเป็นศาสนสถานของผู้คนในวัฒนธรรมหลายสมัยตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ยุคทวารวดี สมัยลพบุรี และสืบต่อกันมาจนถึงวัฒนธรรมล้านช้างในปัจจุบัน ถือเป็นร่องรอยทางโบราณคดีสำคัญที่เป็นหลักฐานให้เห็นการพัฒนาการทางสังคม มนุษย์มาอย่างต่อเนื่องเป็นอย่างดี กรมศิลปากรได้ดำเนินการขอใช้พื้นที่ป่าสงวนจำนวน ๓,๔๓๐ ไร่ จากกรมป่าไม้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นเขตโบราณสถานไว้ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๙๘ ตอนที่ ๖๓ เมื่อวันที่ ๒๘ เมษายน พ.ศ.๒๕๒๔ ซึ่งได้ศึกษาและพัฒนาแหล่งโบราณคดีแห่งนี้จนเป็นอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาทในที่สุด
บวรเวช รุจี อธิบดีกรม ศิลปากร เตรียมส่งภูพระบาทเป็นมรดกโลก
สภาพพื้นที่ภูพระบาทมีลักษณะเป็นโขดหินและเพิงผาอยู่เป็นกลุ่มที่กระจัดกระจายกันเป็นจำนวนมาก ล้วนแต่เกิดจากการผุพังสลายตัวของหินทรายซึ่งต่างมีเยื่อหินแตกต่างกันระหว่างชั้นของหินทรายที่มีความแข็งแกร่งมาก กับชั้นของหินทรายปนปูนซึ่งมีความแข็งแกร่งน้อยกว่า นักธรณีวิทยาสันนิษฐานว่าเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ครั้งบริเวณนี้ต้องถูกปกคลุมด้วยธารน้ำแข็งขนาดใหญ่สมัยโลกดึกดำบรรพ์จึงทำให้เกิดเป็นโขดหิน และเพิงหินรูปร่างแปลกพิสดารมาจนถึงปัจจุบัน
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ประมาณ ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ ปีมาแล้วนั้น วิถีชีวิตของผู้คนสมัยก่อนประวัติศาสตร์มีวิถีชีวิตอยู่กับการล่าสัตว์เก็บของป่าหากินเป็นอาหาร จึงมีการเขียนภาพตามตาเห็นไว้ตามหินผาหน้าถ้ำ เช่น ภาพคน ภาพสัตว์ ภาพฝ่ามือ และ
ลายเส้นเรขาคณิตเป็นสัญลักษณ์ขึ้นตามที่หลบพักอาศัย เช่น ที่ถ้ำวัว-ถ้ำคน และภาพเขียนสีโนนสาวเอ้ เป็นต้น ทำให้สามารถศึกษาหาความหมายกันต่อไปในชั้นหลัง
ภาพเขียนสีก่อนประวัติศาสตร์ตามเพิงก้อนหินต่างๆ
ด้วยความอุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธุ์ธรรมชาติ และมีลานหินกว้างที่มีร่องรอยทางวัฒนธรรมของมนุษย์ในอดีตนั้น จึงทำให้ผู้คนในท้องถิ่นและบริเวณใกล้เคียงเชื่อถือกันมาแต่โบราณว่าสถานที่นี้เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ด้วยปรากฏว่ามีการจัดทำสถานที่ของพิธีกรรม มีเสาหิน มีเสมาหิน และหลุมกลมตั้งเสาและหลุมกลมเล็กสำหรับใส่วัตถุมงคลอีกทั้งยังต่อเติมสถานที่ให้เกี่ยวโยงกับนิทานพื้นบ้านเรื่องอุสาบารส ทำให้มีการเรียกเพิงหินธรรมชาตินั้นไปตามเหตุการณ์และลักษณะของหินเทินที่ปรากฏอยู่ เช่น หอนางอุสา คอกม้าท้าวบารสหีบศพนางอุสาและหีบศพท้าวบารสและบ่อน้ำนางอุสา เป็นต้น นอกจากนี้เพิงหินหลายแห่งถูกสลักขอบหินด้านนอกยกเป็นสันขึ้นโดยรอบ เพื่อป้องกันน้ำฝนไม่ให้ไหลย้อนกลับเข้ามาในห้องที่มีระดับพื้นต่ำกว่า และยังมีการสกัดหลุมกลมขนาดเล็กเรียงเป็นแถวอยู่บนสันขอบดังกล่าว สันนิษฐานว่ามีการตั้งเสาไม้ตั้งปักเรียงอยู่ระหว่างขอบพื้นห้องกับเพดาน ในลักษณะคล้ายลูกกรงไม้เพื่อป้องกันสัตว์ร้าย บางห้องเป็นเพียงห้องพื้นเรียบผนังโค้ง ไม่มีลักษณะพิเศษอื่นใด สถานที่นี้แต่เดิมเชื่อว่าเป็นสถานที่ใช้ประกอบพิธีกรรมหรือเป็นที่พักอาศัยในการบำเพ็ญเพียร มีการสลักรูปสิ่งเคารพที่หินทรายเป็น พระพุทธรูปศิลปะสมัยทวารวดี ที่เพิงหินวัดพ่อตา และเพิงหินวัดลูกเขย ส่วนบริเวณนอกกลุ่มภูพระบาทนั้นมีการสร้างสิ่งเคารพในยุคหลังตามมาอีกเช่น พระพุทธบาทบัวบก พระพุทธบาทหลังเต่าดังนั้น ภูพระบาทจึงภูมิทางวัฒนธรรมที่ศูนย์มรดกโลก กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ได้แจ้งมาแล้วว่า เอกสารที่เสนอไปมีความครบถ้วนสมบูรณ์ จึงนำเข้าสู่กระบวนการตรวจสอบของคณะกรรมการมรดกโลกต่อไปแล้ว
ลานบริเวณที่ประกอบพิธีกรรมในสมัยโบราณ
หอนางอุสาบนภูพระบาท
หินจำหลักรูปพระพุทธรูปบนภูพระบาท
หินเทินที่เกิดขึ้นทั่วไปบนภูพระบาท
หินเทินธรรมชาติที่เคยใช้ทำพิธีกรรมโบราณ
หินเทินธรรมชาติที่เรียกว่าหอนางอุสา
แหล่งโบราณคดีบนภูพระบาท
แหล่งภาพเขียนสีก่อนประวัติศาสตร์ภูพระบาท
เอกสารที่นำเสนอยูเนสโกพิจารณาเป็นมรดกโลก
เอกสารในการเตรียมการเสนอเป็นมรดกโลก
เอกสารเสนอภูพระบาทเป็นมรดกโลก
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี