เมื่อสมาชิกของชุมชนสามารถช่วยเหลือเกื้อกูลกันได้ สามารถเป็นที่พึ่งพาอาศัยของกันและกันได้ ชุมชนก็จะมีความเข้มแข็งมั่นคง สามารถฟันฝ่าเอาชนะอุปสรรคทั้งปวงไปได้ด้วยกัน แล้วความรักความสามัคคีภายในชุมชนจะบังเกิดขึ้นในที่สุด
คณะกรรมาธิการสังคม กิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาส สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ได้พิจารณาติดตามการดำเนินงานของกองทุนต่างๆ ด้านสังคม รวมถึงได้ติดตามกองทุนภาคประชาชนที่ได้ดำเนินการจนประสบผลสำเร็จสามารถเป็นแบบอย่างแก่การดำเนินการในกองทุนภาคประชาชนอื่นๆ ได้พิจารณาศึกษาและติดตามการดำเนินงานของกองทุนสวัสดิการชุมชนโพธิ์พระยาร่วมใจ ซึ่งมีข้อมูลที่น่าสนใจ ดังนี้
ผู้แทน กองทุนสวัสดิการชุมชนโพธิ์พระยาร่วมใจ จังหวัดสุพรรณบุรี ได้ให้ข้อมูลว่า กองทุนสวัสดิการชุมชนโพธิ์พระยาร่วมใจ
เริ่มก่อตั้งมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยเริ่มต้นจากชุมชนต้องการเรียนรู้ที่จะพึ่งพาตนเอง สืบเนื่องจากปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนที่ไม่ได้รับการสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง ทั้งๆ ที่ผ่านมาชุมชนได้มีการจัดทำแผน โครงการ และกระบวนการทำงานของชุมชนอย่างต่อเนื่อง จึงส่งผลให้ชุมชนต้องคิดหาวิธีที่จะสามารถพึ่งพาตนเองได้ จัดตั้งกลุ่มของภาคประชาชนกับแนวคิด“ไม่ต้องมีงบประมาณก็สามารถขับเคลื่อนได้” ซึ่งขั้นแรกชุมชนเริ่มเรียนรู้จากกองทุนในสถานที่ต่างๆ อาทิ กองทุนสวัสดิการชุมชน กองทุนสวัสดิการชุมชนของพระอาจารย์สุบิน จังหวัดจันทบุรี ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วม โดยการนำเงินมาสมทบกองทุนวันละ ๑ บาท
ในปี ๒๕๔๙ มีการกำหนดแผนงานร่วมกับคณะกรรมการชุมชนในการจัดทำแผนแม่บทพัฒนาเมืองน่าอยู่ชุมชนน่าอยู่แบบมีส่วนร่วมของชุมชน โดยมุ่งหวังให้เกิดการเรียนรู้ที่จะนำพาสังคม คนโพธิ์พระยาให้อยู่เย็นเป็นสุขทั้งกายใจสังคม และปัญญา สามารถดำรงชีพบนพื้นฐานของความพอดีพอประมาณ ภายใต้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อร่วมกันกำหนดเป้าหมายในอนาคตเป็นวิสัยทัศน์ของชุมชนได้ว่า “โพธิ์พระยาเมืองน่าอยู่ เชิดชูคุณธรรม สูงล้ำเศรษฐกิจ คุณภาพชีวิตสดใส การศึกษาก้าวไกล ร่วมใจพัฒนา” จึงเกิดการรวมตัวกันก่อตั้งสภาชุมชนเมืองน่าอยู่ขึ้นมาใช้ชื่อว่า “กลุ่มโพธิ์พระยาร่วมใจ” ให้รวมกลุ่มเป็นประชาสังคมเพื่อขับเคลื่อนแผนแม่บทพัฒนาเทศบาลตำบลโพธิ์พระยาให้น่าอยู่สู่เมืองไทยแข็งแรง
แม้ว่าในเบื้องต้นจะดำเนินงานโดยมีจิตอาสามาช่วยงานกองทุนเพียงไม่กี่คน อีกทั้งยังประสบกับปัญหาที่ชาวบ้านยังไม่เข้าใจถึงกระบวนการนำเงินมาสมทบเข้ากองทุน จึงทำให้มีประชาชนตอบรับเป็นสมาชิกกองทุนจำนวนไม่มาก ภายหลังต่อมาคณะกรรมการกองทุนก็ได้เชิญชวนบุคคลอื่นๆ เข้ามาทำงานและเรียนรู้ร่วมกัน โดยการอธิบายให้ชาวบ้านเข้าใจว่าการนำเงินมาสมทบเข้ากองทุนนั้น จะมีลักษณะคล้ายๆ กับกองบุญที่ชาวบ้านทำร่วมกันในการลงแขกเกี่ยวข้าวเพื่อนำเงินมาใช้ช่วยเหลือดูแลกัน ในขณะที่สมาชิกกองทุนยังมีชีวิตอยู่ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งถึงตาย เช่น การให้เงินรับขวัญเด็กเมื่อคลอด การให้เงินช่วยเหลือกรณีมารดาต้องนอนรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาล เป็นต้น จะเห็นได้ว่า ในปัจจุบันกองทุนมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่องแม้ว่าในช่วงเริ่มต้นของกองทุนจะได้รับเงินสนับสนุนจากกลุ่มและองค์กรต่างๆ มาเป็นทุนประเดิมเสียก่อน ขณะเดียวกันกองทุนได้ขยายผลต่อไปยังโรงเรียนต่างๆ เพื่อให้เข้ามาสมัครเป็นสมาชิกกองทุนเพื่อรับสวัสดิการด้วย เช่น การให้ทุนการศึกษาสำหรับเด็กที่เป็นสมาชิกกองทุน โดยจะได้รับทุนการศึกษาเป็นประจำทุกปี ทุนการศึกษาละ ๕๐๐ บาท เป็นต้น ผลจากการตอบรับของสมาชิกดังกล่าวทำให้มีเงินสมทบเข้ากองทุน ณ ปัจจุบันจำนวนประมาณหนึ่งล้านบาทแล้ว ในขณะเดียวกันเมื่อกองทุนมีจำนวนเงินเพิ่มมากขึ้น กองทุนได้ดำเนินการสร้างการเรียนรู้และส่งเสริมกิจกรรมต่างๆ ที่มีอยู่ในชุมชน เช่นการจัดกิจกรรมด้านผู้สูงอายุร่วมกับสถานีอนามัย โรงเรียน และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การจัดกิจกรรมสำหรับเด็กและเยาวชนเกี่ยวกับศิลปะการแสดงพื้นบ้านของจังหวัดสุพรรณบุรี อาทิ เพลงอีแซว เพลงเรือเพลงฉ่อย ลิเกเด็ก ซึ่งเป็นการใช้เงินสวัสดิการของกองทุนคืนทุนให้กับสังคมอีกทางหนึ่ง เพื่อที่จะให้เด็กและเยาวชนมีกิจกรรมและให้ห่างไกลจากยาเสพติดและอบายมุขต่างๆ ในพื้นที่ ทั้งนี้ โดยได้รับการสนับสนุนจากคุณแม่ขวัญจิต ศรีประจันต์ ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้านอีแซว) เป็นวิทยากรให้ รวมถึงการดำเนินกิจกรรมร่วมกันระหว่างกองทุนกับสถานีอนามัยในกรณีที่ชาวบ้านเก็บการเจ็บป่วยขึ้น
การรวมตัวของสมาชิกในช่วงเริ่มต้นของกองทุนตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๘ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้จัดทำแผนเมืองน่าอยู่จนกระทั่งเกิดเป็นสภาชุมชนเมืองน่าอยู่ขึ้น โดยมีตัวแทนของชุมชนต่างๆ เข้าร่วมเป็นคณะทำงานทำหน้าที่ในลักษณะของภาคประชาสังคม จึงส่งผลให้เกิดกิจกรรมของชุมชม โดยให้ชุมชนคิดปัญหาของชุมชนและจัดทำโครงการขึ้นมา ส่วนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะทำหน้าคอยให้การสนับสนุนงบประมาณกับชุมชนที่สามารถดำเนินการเองได้ เช่น โครงการฝึกหัดศิลปะการแสดงพื้นบ้าน โครงการฝึกซ้อมกีฬาพื้นฐาน เป็นต้น ส่วนชุมชนที่ไม่สามารถดำเนินการเองได้ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะทำหน้าที่ดำเนินการให้แทน อย่างไรก็ตาม ภายหลังต่อมามีการเปลี่ยนแปลงผู้บริหารขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใน โครงการของชุมชนดังกล่าวไม่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณเหมือนเช่นเดิม จึงเป็นที่มาของการจัดตั้งกองทุนโพธิ์พระยาร่วมใจขึ้น เพื่อทำหน้าที่ให้การสนับสนุนเรื่องดังกล่าวแทนอย่างต่อเนื่อง โดยการทำงานผ่านทางคณะทำงานชุดเดิมที่มีตัวแทนจากชุมชนต่างๆ ซึ่งทราบถึงกระบวนการเรียนรู้ในการแก้ไขปัญหาของชุมชนของตนเองอยู่แล้ว นอกจากนี้ยังใช้เชิญชวนข้าราชการที่เกษียณอายุราชการที่อาศัยอยู่ในชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมด้วย ซึ่งจะทำให้ชาวบ้านเกิดความน่าเชื่อถือเป็นอย่างมาก รวมถึงการประสานการทำงานร่วมกับวัดวรจันทร์ จังหวัดสุพรรณบุรี ที่อยู่ในพื้นที่ด้วย
สำหรับปัญหาการเข้าและออกจากการเป็นสมาชิกกองทุนนั้นในช่วงแรกย่อมมีปัญหาเพราะว่า ชาวบ้านที่เข้ามาเป็นสมาชิกกองทุนย่อมมีความหวังที่จะได้รับผลประโยชน์แต่เพียงด้านเดียว ซึ่งจะเห็นได้จากการที่ชาวบ้านสมัครเข้าเป็นสมาชิกกองทุนเฉพาะในกรณีที่ตนเองเกิดการเจ็บป่วยขึ้น ภายหลังจากที่ได้รับการรักษาพยาบาลที่โรงพยาบาลแล้ว ชาวบ้านที่สมัครเป็นสมาชิกกองทุนเหล่านั้นก็ได้ลาออกจากการเป็นสมาชิกกองทุน จะเห็นได้ว่า กองทุนไม่ได้มีข้อห้าม สมาชิกสามารถลาออกจากการเป็นสมาชิกกองทุนได้ และไม่ได้ส่งผลกระทบกับกองทุนแต่อย่างใด เพราะว่าสมาชิกที่ลาออกมีจำนวนไม่มาก แต่การที่สมาชิกจะกลับเข้ามาเป็นสมาชิกกองทุนอีกครั้งหนึ่งได้จะต้องผ่านระยะเวลาตามเงื่อนไขที่กองทุนได้กำหนดไว้เสียก่อน
ชาวบ้านที่สมัครเข้าเป็นสมาชิกกองทุนเป็นระยะเวลานานๆ แม้ว่าจะไม่เคยใช้สิทธิประโยชน์อะไรจากกองทุนเลยก็ตาม เมื่อลาออกจากการเป็นสมาชิกกองทุนไป สมาชิกเหล่านั้นย่อมไม่ได้รับผลตอบแทนอื่นๆ กองทุน เพราะถือว่า เงินที่ส่งสมทบให้กับกองทุนไปแล้วเป็นเงินทำบุญให้เปล่าไป อย่างไรก็ตาม สำหรับกรณีสมาชิกเสียชีวิตไป กองทุนไม่ได้ตัดเงินสมทบดังกล่าวทิ้งเสียทั้งหมด แต่จะส่งคืนให้กับญาติของสมาชิกมากกว่าเงินที่เคยสมทบอยู่ทั้งหมด สำหรับในอนาคตคณะกรรมการกองทุนได้มีแนวทางต่อไปว่า เมื่อสมาชิกมีอายุ ๘๐ ปีขึ้นไป กองทุนจะดูแลสวัสดิการทั้งหมดโดยที่สมาชิกไม่จำเป็นต้องส่งเงินสมทบอีกต่อไป เพราะว่ากองทุนสามารถบริหารจัดการเงินในกองทุนได้แล้ว สืบเนื่องจากแนวโน้มของกองทุนในปัจจุบันมีสมาชิกสมัครเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ส่วนสถิติของการลาออกจากการเป็นสมาชิกและไม่กลับเข้ามา กองทุนไม่ได้จัดทำไว้เพราะว่า จำนวนสมาชิกที่ลาออกไปมีจำนวนไม่มาก สำหรับเงินสมทบที่ส่งเข้ากองทุนนั้น กองทุนไม่ได้นำไปลงทุนในกิจการด้านอื่นนอกจากการนำเงินไปฝากไว้กับธนาคารแต่เพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตาม หากเกิดความจำเป็นด้านอื่นๆ กับสมาชิก เช่น กรณีเกิดภัยพิบัติ การศึกษาสำหรับบุตร การประกอบอาชีพเป็นต้น กองทุนสามารถอนุมัติให้กู้ยืมเงินจากกองทุนได้โดยไม่คิดดอกเบี้ย เพื่อนำไปบรรเทาความเดือดร้อนเสียหายให้กับสมาชิกในเบื้องต้น ขณะเดียวกันคณะกรรมการกองทุนยังได้เคยศึกษาวิธีการลงทุนด้านอื่นที่สร้างผลประโยชน์เพิ่มเติมให้กับกองทุน อาทิ การซื้อสลากออมสิน แต่ยังไม่ได้ดำเนินการแต่อย่างใด เพราะว่ายังสามารถบริหารจัดการเงินของกองทุนได้อยู่
สำหรับจากบทเรียนสู่แผนงานอนาคตสวัสดิการชุมชนโพธิ์พระยาร่วมใจ พบว่า กลไกสำคัญในการขับเคลื่อนงาน ซึ่ง
คณะกรรมการต้องมีความเข้าใจและสร้างความเชื่อมั่นที่เกิดการเรียนรู้และนำข้อมูลที่ได้มาร่วมกันแก้ไขในการนำไปพัฒนากองทุน มีการประสานการทำงานร่วมกับภาคีที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา การที่จะทำให้กองทุนได้รับการยอมรับและเจริญเติมโตและมั่นคงเพื่อรองรับการจัดสวัสดิการให้กับสมาชิกครบทุกด้านตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย และขยายไปสู่สวัสดิการอื่นๆ อย่างทั่วถึง จึงจำเป็นต้องให้ได้รับความร่วมมือจากผู้บริหารเทศบาลในทุกด้านเกี่ยวกับการพัฒนาระบบการจัดสวัสดิการให้กับประชาชน และหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องต้องเข้ามาหนุนเสริมกระบวนการพัฒนาคน เงิน และการบริหารจัดการที่เรียกว่าสามประสานการพัฒนา คือ ชุมชน ท้องถิ่น ภาครัฐ อย่างจริงใจและจริงจังต่อกัน การที่จะทำให้กองทุนสวัสดิการชุมชนโพธิ์พระยาร่วมใจเป็นกองทุนที่มีคุณภาพเป็นที่ยอมรับของสมาชิกทุกคนจำเป็นต้องพัฒนาคนทำงานควบคู่ไปกับการพัฒนากองทุน คณะกรรมการบริหารกองทุนจะต้องทำงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริตโปร่งใสตรวจสอบได้ ขยายฐานสมาชิกให้ครอบคลุมจำนวนประชากรทั้งเขตเทศบาลตำบลโพธิ์พระยา จัดสวัสดิการให้ครอบคลุมทุกเรื่องตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย รวมถึงประสานการทำงานร่วมกับภาคีอื่นๆ อย่างต่อเนื่อง
ข้อสังเกตที่ประชุม ดังนี้
๑.กรณีสมาชิกกองทุนเป็นสมาชิกมาเป็นระยะเวลา ๓-๔ ปี แล้วลาออกจากการเป็นสมาชิกกองทุนจะได้รับผลประโยชน์ตอบแทนหรือไม่ ส่วนการส่งเงินสมทบเข้ากองทุนวันละ ๑ บาท แม้จะเป็นที่เข้าใจว่าเงินดังกล่าวมีลักษณะเป็นการทำบุญ กล่าวคือ ให้มาเพื่อนำไปเฉลี่ยช่วยเหลือทั้งในกรณีสมาชิกเกิดความทุกข์และความสุขกันเอง หรือเป็นกรณีที่สมาชิกกองทุนเข้าใจกันเองว่าการส่งเงินสมทบดังกล่าวเป็นกรณีเช่นเดียวกับการฝากเงินหรือออมเงิน ซึ่งถ้าเป็นกรณีที่ทำให้สมาชิกกองทุนเข้าใจว่าการส่งเงินสมทบเข้ากองทุนเป็นทำบุญและได้รับสวัสดิการจากการเงินสมทบดังกล่าวด้วยอีกทางหนึ่งน่าจะเป็นสิ่งที่ดี
๒.กองทุนควรจัดทำสถิติเกี่ยวกับกรณีที่สมาชิกลาออกจากการเป็นสมาชิกไปแล้วไม่กลับเข้ามาว่าจะมีแนวโน้มเกิดขึ้นอีก นอกจากนี้กองทุนควรพิจารณาศึกษาวิธีการเก็บเงินที่จะทำให้เกิดผลประโยชน์เพิ่มมากขึ้นโดยมีความเสี่ยงไม่สูง แต่มีดอกเบี้ยสูงกว่าการฝากเงินไว้กับธนาคาร เช่น การซื้อสลากออกสิน การซื้อพันธบัตรรัฐบาล การซื้อตราสารหนี้ เป็นต้น
ร่วมแสดงความคิดเห็นได้ที่คณะกรรมาธิการการสังคม เด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาส สภานิติบัญญัติแห่งชาติ โทร.๐๒-๘๓๑๙๒๒๕-๖ โทรสาร ๐๒-๘๓๑๙๒๒๖
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี