โรคอัมพฤกษ์อัมพาตส่วนใหญ่เกิดจากการที่หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเกิดการตีบและอุดตัน (thrombosis)หรือแตก (bleeding) เป็นส่วนใหญ่นอกจาก 2 สาเหตุนี้ยังอาจเกิดจากเนื้องอกในสมอง ฯลฯ อีกด้วย
ปัจจัยเสี่ยงของการที่มีหลอดเลือดสมองตีบและอุดตันก็เหมือนกับปัจจัยเสี่ยงของหลอดเลือดทั่วร่างกายตีบและอุดตันเช่นที่หัวใจหลอดเลือดในช่องท้องที่แขนและขาปัจจัยเสี่ยงทั่วๆ ไปของการที่จะมีหลอดเลือดตีบและอุดตันคือ 1)กรรมพันธุ์ เช่น ถ้าคุณพ่อคุณแม่เราเป็นโรคนี้เรามีสิทธิ์ที่จะเป็นโรคนี้มากกว่าคนอื่นที่คุณพ่อคุณแม่ไม่เป็นโรคนี้2 เพศชายมีสิทธิ์เป็นมากกว่าเพศหญิงอย่างน้อยในช่วงที่หญิงยังมีประจำเดือน 3)ความสูงอายุยิ่งสูงอายุยิ่งมีความเสี่ยง4)การสูบบุหรี่ 5 โรคความดันโลหิตสูงปัจจุบันนี้ค่าความดันโลหิตไม่ควรสูงเกินกว่า 120/80 6)โรคเบาหวานน้ำตาลในเลือดไม่ควรสูงเกิน 126 มิลลิกรัม% และควรอยู่ต่ำกว่า 100 ระหว่าง 101-125 อาจถือได้ว่าเป็นว่าที่เบาหวาน7)โรคอ้วนโรคอ้วน คือ มีดัชนีมวลกาย 25 หรือมากกว่าดัชนีมวลกาย หรือ bodymassindex,BMI คือน้ำหนักตัวเป็นกิโลกรัม หารด้วยความสูงเป็นเมตรกำลังสอง และพุงชายหญิงควรไม่เกิน 90 ซม. 80 ซม. ตามลำดับ 8)ความเครียด9)ไขมันในเลือดสูง เช่น totalcholesterol (โคเลสเตอรอลรวม)ไม่ควรเกิน 200 มิลลิกรัม% LDL (lowdensitylipoprotein)ไม่ควรเกิน 130 มิลลิกรัม% ถ้าเคยเป็นโรคหัวใจหรือเบาหวานไม่ควรเกิน 100 มิลลิกรัม% ถ้าเคยเป็นโรคหัวใจและเบาหวานควรมีระดับต่ำกว่า 70 มิลลิกรัม% 10)การไม่ออกกำลังกายถึงแม้อาจจะมี BMI และรอบพุงอยู่ในเกณฑ์ปกติโดยธรรมชาติคือไม่ออกกำลังกายเมื่อเปรียบเทียบกับคนที่มีน้ำหนักเกินบ้างแต่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอผู้ที่มีรูปร่าง BMI, พุงปกติแต่ไม่ออกกำลังกายจะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหลอดเลือดตีบและอุดตันมากกว่าคนที่ออกกำลังกายแต่น้ำหนักเกินเล็กน้อย
การตีบของหลอดเลือดทั่วร่างกายจะเริ่มต้นตั้งแต่หลังเราเกิดแต่จะตีบแบบค่อยเป็นค่อยไปและไม่มีอาการจนหลอดเลือดตีบประมาณ 70-80% จึงอาจมีอาการและมีการอุดตันของหลอดเลือดทำให้มีเลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ไม่พอเช่นหัวใจสมอง
ฯลฯ ฉะนั้นทุกๆ คนจึงควรพยายามทำให้หลอดเลือดไม่ตีบเพิ่มเติมหรือให้ตีบเพิ่มอย่างช้าที่สุดหรือทำให้หลอดเลือดหายตีบหรือทำให้ร่างกายสร้าง “ทางเบี่ยง” คือหลอดเลือดหลอดใหม่ขึ้นมาด้วยการมีพฤติกรรมที่เหมาะสมคือการรับประทานอาหารที่เหมาะสมออกกำลังกายที่เหมาะสมคือการเดินวิ่งว่ายน้ำถีบจักรยานเต้นแอโรบิกครั้งละ 30-60 นาทีอย่างน้อย 5 ครั้ง/สัปดาห์ เพื่อทำให้ BMI และพุงอยู่ในเกณฑ์ปกติ คือต่ำกว่า 23 และ 90 ซม.(ชาย) 80 ซม.(หญิง) ตามลำดับไม่ควรสูบบุหรี่และควรตรวจระดับไขมันน้ำตาลในเลือดเป็นระยะรวมทั้งวัดความดันโลหิตด้วยและควรพยายามปล่อยวางไม่เครียดหรือเดินสายกลางในชีวิต
80% ของโรคอัมพฤกษ์อัมพาตที่เกิดจากโรคหลอดเลือดจะมีสาเหตุจากการตีบและอุดตันอีก 20% จะมาจากการที่มีภาวะเลือดออกในสมองซึ่งมีสาเหตุมาจากความดันโลหิตสูงการรับประทานยาละลายลิ่มเลือดหรือยาต้านเกล็ดเลือดรวมทั้งยาจำพวก salicylate ฯลฯ
อาการของโรคอัมพฤกษ์อัมพาต คือ 1)มีอาการปากเบี้ยว 2)แขนหรือขาข้างหนึ่งข้างใดไม่มีแรง 3)มีปัญหาในการพูดเช่นพูดไม่ชัดพูดไม่ออกลิ้นแข็งพูดไม่รู้เรื่ององค์การอนามัยโลกแจ้งว่าในแต่ละปีมีคนในโลกเป็นโรคนี้ถึงปีละ 15 ล้านคน
และตายถึง 5 ล้านคน และพิการอีก 5 ล้านคน ส่วนประเทศไทยมีคนเป็นโรคนี้ปีละ 150,000 คน ตายปีละ 50,000 คน(25% ใน 4 เดือนแรก) พิการ 50% หายเป็นปกติ 30%
ปัจจัยหรือสาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้หลอดเลือดสมองตีบและอุดตันคือโรคหัวใจบางชนิดที่ทำให้เกิดลิ่มเลือดเช่นโรคที่หัวใจเต้นแบบ atrialfibrillation โรคของลิ้นหัวใจโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายและลิ่มเลือดนี้หลุดและไปอุดหลอดเลือดในสมองหลอดเลือดสมองยังอาจมีการอุดตันได้ถ้ามีอุบัติเหตุที่คอและหน้าอกยาบางชนิดรวมทั้งยาบ้าโคเคน ergot สมุนไพรและโรคอื่นๆ เช่น โรค SLE,AIDS ฯลฯ อาจทำให้เกิดอัมพฤกษ์อัมพาตได้
นพ.พินิจ กุลละวณิชย์
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี