สกู๊ปพิเศษ : “สมบูรณ์แหล่งน้ำใส ไผ่กอหลวงร้อยปี รสดีเมล็ดมะม่วง
การจัดการทรัพยากรธรรมชาติป่าชายเลนสู่ความยั่งยืน
หิมพานต์ เล่าขานตำนานจระเข้ มนต์เสน่ห์ป่าชายเลน” เป็นคำขวัญที่ เทศบาลตำบลตะกาง อำเภอเมือง จังหวัดตราด ได้นำความโดดเด่นภายในท้องถิ่น มาเรียงร้อยให้เป็นบทกลอนที่แสดงให้เห็นถึงเอกลักษณ์ภายในพื้นที่ได้อย่างเด่นชัด
สำหรับป่าชายเลนเทศบาลตำบลตะกาง มีสภาพที่สมบูรณ์เป็นอันดับต้นๆ ของจังหวัดตราด มีพื้นที่ทั้งหมด 6,596 ไร่ ป่าหน้าอ่าวลึก 2,100 เมตร กว้าง 1,000 เมตร การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนผ่านเครือข่ายขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่น ซึ่งประกอบกับจังหวัดตราดเป็นพื้นที่ติดชายฝั่งทะเล มีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งเป็นแหล่งอาหารสำคัญของชุมชน
นายอภิเดช บุญล้อม นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลตะกาง เปิดเผยว่า ในปีพ.ศ. 2529 ได้มีกลุ่มนายทุนเข้ามาทำสัมปทานพื้นที่ป่าชายเลน เพื่อทำบ่อเลี้ยงกุ้งและนำไม้ไปเผาถ่าน ประกอบกับในปีพ.ศ. 2528 เกิดสงครามในประเทศเพื่อนบ้าน พื้นที่ตำบลตะกาง ชำราก และแหลมกลัด จึงเป็นพื้นที่ลี้ภัย จนทำให้ชาวบ้านเริ่มกังวลและขาดการรับรู้ข้อมูลเกี่ยวกับนายทุน และเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2530 ชาวบ้านได้เข้าไปหากินตามปกติ แต่กลับถูกข่มขู่ห้ามเข้าไปในพื้นที่ป่าชายเลน จากการเข้ามาบุกรุกพื้นที่ของนายทุน จนถึงเดือนธันวาคมปีเดียวกัน ได้รวบรวมรายชื่อชาวบ้านเพื่อคัดค้านการทำสัมปทาน ยื่นไปที่สำนักนายกรัฐมนตรี ปรากฏว่าหลังจากนั้น 1 เดือน กลุ่มนายทุนได้ยกเลิกสัมปทานในที่สุด จากนั้นเป็นต้นมาชาวบ้านเทศบาลตำบลตะกาง ได้ดูแลรักษา อนุรักษ์พันธุ์ป่าชายเลน พร้อมจัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์ป่าชายเลน เมื่อปีพ.ศ. 2535 มีการจัดกิจกรรมและรณรงค์การปลูกป่าอย่างจริงจัง ซึ่งปัจจุบันมีพื้นที่ป่าที่อุดมสมบูรณ์จำนวนกว่า 10,000 ไร่ ในบริเวณอ่าวตราด แต่ก็ยังมีปัญหาด้านการกัดเซาะชายฝั่งกินพื้นที่ 1 ตารางกิโลเมตรต่อปี จึงได้จัดทำโครงการ “ป่าเดินได้” โดยการนำไม้ไผ่ความยาว 3 เมตร ใช้ใบจากมัดพันกับไม้ไผ่ ปักเป็นแนวยาวระยะห่างประมาณ 10 เมตร สลับฟันปลาให้ได้ความยาวรวม 100 เมตร เพื่อชะลอการกระทบของคลื่น อีกทั้งสามารถเก็บลูกไม้ขนาดเล็กที่อยู่ริมนอกสุด ที่สามารถเจริญเติบโตได้เอง เพื่อขยายพื้นที่ป่าชายเลนให้มีความสมบูรณ์มากขึ้น
ด้านนายวินัย บุญล้อม นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ หัวหน้าสถานีพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนที่ 45 (ด่านเก่า-ตราด) ได้อธิบายโครงการ “ป่าเดินได้” ว่า ชาวบ้านตำบลตะกาง เป็นผู้ดูแลกันเอง ซึ่งเน้นการป้องกันผืนป่าชายเลนที่มีความอุดมสมบูรณ์เป็นหลัก แบ่งงานเป็นด้านการจัดการฯ เพาะชำกล้าไม้ฯ การป้องกัน และดูแลเขตพิทักษ์ป่าฯ แต่การป้องกันและแก้ไขก็จะต้องทำควบคู่ไปด้วย นอกจากนี้ยังมีป่าชายเลนที่เพิ่งเกิดขึ้น “พื้นที่งอกใหม่” โดยเกิดจากการสะสมของตะกอนดินที่ไหลมาจากแม่น้ำตราดที่อยู่ด้านบนของอ่าวตราด จากภาคการเกษตร อีกทั้งจากการทำเหมืองแร่ เหมืองพลอย ในอำเภอบ่อไร่ ที่ทำมานานกว่า 30 ปี
จากวันนั้นเป็นต้นมาได้เกิดการร่วมมือของชาวบ้าน ในการพัฒนาพื้นที่ป่าชายเลนที่เสื่อมโทรม ให้กลับมาอุดมสมบูรณ์อีกครั้งหนึ่ง ซึ่งกิจกรรมต่างๆ ล้วนเป็นการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ แต่ยังขาดความต่อเนื่อง และยังไม่มีกระบวนการจัดการร่วมกันในระดับตำบล จึงทำให้เกิดปัญหาต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการลักลอบตัดไม้ชายเลน การใช้อุปกรณ์การประมงที่ไม่เหมาะสม การจับสัตว์น้ำในฤดูวางไข่ เป็นต้น
ด้วยเหตุนี้ สภาพัฒนาการเมืองได้ลงนามความร่วมมือในโครงการพื้นที่ต้นแบบผ่านองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาศักยภาพ ให้ความรู้เรื่องสิทธิ กฎหมาย และบทบาทหน้าที่ของพลเมืองตราดในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมร่วมกันในระดับตำบล และระดับภูมินิเวศน์ จึงสนับสนุนโครงการ “ป่าเดินได้” ที่เกิดจากกลุ่มอนุรักษ์ของเทศบาลตำบลตะกาง
ศ.ดร.ธีรภัทร์ เสรีรังสรรค์ ประธานสภาพัฒนาการเมือง กล่าวว่า สภาพัฒนาการเมืองได้สนับสนุนโครงการ “พลเมืองตราดจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน” ในการพัฒนาพื้นที่ภูมินิเวศน์ของอ่าวตราด โดยที่ผ่านมาสภาพัฒนาการเมือง มีการบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการดำเนินงานโครงการพื้นที่ต้นแบบ เมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2557 ที่ผ่านมา ในวงเงิน 470,000 บาท โดยในเงินทุนดังกล่าว เป็นความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ตามแผนพัฒนาการเมือง ในพันธกิจที่ 4 การพัฒนาเครือข่ายร่วมกันระหว่างชุมชนกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีเป้าหมายให้เกิดคณะทำงาน มีทีมเฝ้าระวังร่วมเครือข่ายภูมิเวศน์อ่าวตราด 8 ตำบล เพื่อกำหนดข้อตกลงร่วมกันในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและผลักดันสู่นโยบายสาธารณะ พร้อมทั้งเกิดการเชื่อมโยงหน่วยงานในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติร่วมกัน ของหน่วยงานต่างๆ เพื่อสนับสนุนก่อให้เกิดการฟื้นฟู อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งในเรื่องของพันธุ์ไม้ ป่าชายเลน และการอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำในท้องถิ่น
การจัดการเรื่องป่าชายเลน กับโครงการ “ป่าเดินได้” จึงถือว่าเป็นความสำเร็จอีกขั้นของการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติป่าชายเลน จากการร่วมมือของทุกภาคส่วน ซึ่งจะทำให้พื้นที่ภูมินิเวศน์ทั้ง 8 ตำบลของอ่าวตราด เป็นพื้นที่ต้นแบบให้พื้นที่อื่นได้นำไปประยุกต์และปฏิบัติในชุมชนได้ต่อไปในอนาคต และนี่คืออีก 1 ภารกิจที่สำคัญของสภาพัฒนาการเมือง กับการเผยแพร่และส่งเสริมจิตสำนึกความเป็นพลเมือง สิทธิ และหน้าที่ของพลเมือง ตลอดจนการเรียนรู้ของประชาชน ชุมชน และเครือข่ายในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขต่อไปสภาพัฒนาการเมืองศึกษาพื้นที่ต้นแบบ
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี