สมัยโบราณไม่มีกล้องถ่ายรูป เพื่อบันทึกภาพสำคัญๆเก็บไว้ดู เหมือนทุกวันนี้ จึงมีการนำใบลานหรือใบตาล เรียกว่า แทงใบลาน มาทำ มาตบแต่ง กลายเป็นรูปภาพที่อยู่ในโครงหรือกรอบไม้ อย่างสวยงาม เพื่อเก็บไว้ดู หรือมอบเป็นของฝาก ของที่ระลึกแก่เพื่อนสนิท ญาติผู้ใหญ่ หรือ บุคคลที่เคารพนับถือ ชนิดที่ว่า ถูกใจทั้งผู้ให้และผู้รับเลยทีเดียว
เกรงว่า ศิลปกรรมการแทงใบลาน จะสูญหาย จึงมีการอนุรักษ์ สู่คนรุ่นใหม่ โดยครูผู้ชำนาญในการแทงใบลาน เดินสายไปสอนตามสถานศึกษาต่างๆในพื้นที่ จ.อำนาจเจริญ ผ่านไปหลายรุ่น ถือว่า ประสบความสำเร็จระดับหนึ่ง
ดร.กุศล เรณุนันท์ ณ อยุธยา อายุ 58 ปี อยู่บ้านเลขที่ 190 หมู่ที่ 6 ต.บุ่ง อ.เมืองอำนาจเจริญ จ.อำนาจเจริญ ช่างแทงใบลานฝีมือดี เล่าว่า บ้านเดิมอยู่กรุงเทพมหานคร คุณปู่ คือ ม.ร.ว.สำเนียง เรณุนันท์ ทำงานอยู่ในสังกัดกองมหรสพ พระบรมราชวัง ตั้งใจจะสอนการแทงใบหลาน แก่ มล.อุทัย เรณุนันท์ บุตรชาย ซึ่งเป็นบิดาตน แต่ มล.อุทัย ไม่รับ เพราะฐานะยากจนอยู่ ต้องเลี้ยงลูก ไม่มีเวลา คุณปู่จึงสอนหลานแทน คือ ตนเอง เรียนรู้การแทงใบลานตั้งแต่ อายุ 8 ขวบ จนกระทั่งปัจจุบัน กว่า 50 ปี ผลิตศิลปกรรมการแทงใบลาน กลายเป็นผลงานออกสู่สายตาผู้คนมากมาย ซึ่งที่นี่จะไม่ผลิตขาย แต่จะทำในโอกาสสำคัญๆ จนได้รับรางวัลมากมาย และที่ประทับใจและปราบปลื้มใจที่สุด ก็คือ เมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2544 นำผลงานแทงใบลานทูลเกล้าถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ภูมิพลอดุลยเดช ณ.สวนจิตรลดา และถวายสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี 2 ครั้ง ได้แก่ เมื่อเดือน มกราคม พ.ศ.2540 ที่โรงเรียนประชาสงค์เคราะห์อำนาจเจริญและวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2552 ในโอกาสเสด็จพระราชดำเนินเปิดห้องสมุดประชาชน เฉลิมราชกุมารี บริเวณสวนมิ่งมงคล(หอนาฬิกา) เทศบาลเมืองอำนาจเจริญ สร้างความปราบปลื้มปิติใจเป็นอย่างมาก
ดร.กุศล เรณุนันท์ ณ อยุธยา ผู้อนุรักษ์ศิลปกรรมแทงใบลาน เล่าต่อไปว่า มีจิตสาธารณะต้องการช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาส และผู้ยากไร้ จึงรับส่งศพจากกรุงเทพมหานครไปต่างจังหวัด กระทั่ง ไปส่งศพที่ อ.โพธิ์ไทร จ.อุบลราชธานี และต่อไปยัง อ.เขมราฐ ก็พบรักสาวงาม เขมราฐ จึงตกลงแต่งงานกัน ก็คือ ภรรยาคนปัจจุบันนี้ ต่อมา จึงย้ายมาที่ จ.อำนาจเจริญ ขณะนั้นเพิ่งจัดตั้งเป็นจังหวัดใหม่ๆแยกออกจาก จ.อุบลราชธานี คิดว่า หนทางค้าขายน่าจะสดใส ทำเงินเป็นกอบเป็นกำแน่นอน จึงเปิดร้านจิปาถะ จำหน่ายดอกไม้ทุกชนิด เพื่อใช้ในงานพิธีสำคัญๆ พร้อมรับจัดตบแต่งดอกไม้ในงานต่างๆอีกด้วย ซึ่งก็สร้างรายได้เป็นอย่างดี
เปิดร้านจำหน่ายดอกไม้มาเป็นเวลา 19 ปี แม้งานจะมีเข้ามามาก แต่ก็ไม่ทิ้ง มรดกตกทอดที่ได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้มาจากเจ้าคุณปู่ คือ ศิลปกรรมการแทงใบลาน โดยการหาเวลาว่างในการทำ ด้วยการทำเป็นพระพักตร์ในหลวงและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ หรือ พระพุทธเจ้า พระเกจิอาจารย์ สำคัญๆ เป็นต้น ซึ่งศิลปกรรมการแทงใบลาน ผู้ทำต้องมีฝีมือประณีต มีความอดทน ใจเย็น เพราะแต่ละชิ้นงานทำแล้วเสร็จอย่างต่ำ 1 ปี หากงานยาก ก็ราวๆ 2 – 3 ปีขึ้นไป จึงจะแล้วเสร็จ
สำหรับวิธีแทงใบลาน กลายเป็นรูปที่สวยงาม ดร.กุศล เรณุนันท์ ณ อยุธยา บอกว่า เริ่มแรกจะต้องเตรียมอุปกรณ์เครื่องมือในการทำก่อน เช่น ดินสอ ยางลบ คัดเตอร์ ด้ามมีดคัดเตอร์ หินลับมีด กระจกใสขนาดตามต้องการ กาวลาเท็ก น้ำมันมะกอก ผ้าเช็ด สำลี ใบลานหลายสีสัน ผ้าคาม ผ้าไหม ทองคำเปลว และน้ำลัก(สำหรับลงลักปิดทอง) เมื่อได้ตามต้องการแล้ว ก็หาใบลานที่ได้จากต้นลาน และต้นตาล เสียก่อน แต่มีข้อแม้ ต้นลานและต้นตาลที่ภาคกลางใช้ไม่ได้ เพราะเป็นดินเหนียว ถ้าเอาไปทำจะขึ้นราไม่สวยงาม ส่วนใบลานที่ใช้ดีจะเป็นใบลานทราย เกิดจากทรายในภาคอีสาน ใช้ได้ดี สำหรับ ต้นลานจากบ้านทับลาน จ.ปราจีนบุรี และต้นตาลจาก อ.ชานุมาน หรือ ต้นตาลริมแม่น้ำโขง ก็ดีไม่แพ้กัน ซึ่งจะเอาใบอ่อน ใบกลางและใบแก่ เพราะสีใบลานไม่เหมือนกัน ให้แกะก้านลานออก ถ้าแก่ให้แช่น้ำ จนอ่อน ใช้หินอ่อนทับไว้ ถ้าใบลานอ่อนก็ปล่อยให้แห้งเอง แล้วมาวิเคราะห์ว่า จะทำรูปภาพแบบไหน เช่น รูปในหลวง ให้จินตนาการขึ้นมา ถ้าพระพักตร์พระองค์ท่านอ่อนก็จะใช้ใบลานสีอ่อน แต่เป็นรูปหน้าพระองค์ท่าน ใส่ใบลานขึ้นโครงสร้าง ส่วนคิ้ว จมูก เส้นผม ก็จะเอาใบลานแก่มาติดเป็นรูปทรง จากนั้นนำใบลานแก่กลางๆมาแซมเป็นรูปทรง ให้ได้พระพักตร์ที่สมบูรณ์ ต่อมา ตกแต่งด้วยแลกเกอร์ทาให้อยู่ตัว แล้วลงรักปิดทอง เพื่อความโดดเด่นและสวยงาม ตกแต่งด้วยผ้าไหมอีกครั้ง เพื่อเน้นเอกลักษณ์ภารอีสาน จ.อำนาจเจริญ จากนั้น แต่งกรอบรูปใส่กระจก ติดตั้งที่หูยึดบนกรอบรูปหรือไม้ขาตั้งรูป ก็เป็นอันแล้วเสร็จ สามารถนำไปมอบให้กับผู้ที่เราเคารพนับถือได้
ดร.กุศล เรณุนันท์ ณ อยุธยา ครูสอนการแทงใบลานแก่เยาวชน บอกทิ้งท้ายว่า ที่ผ่านมา ถูกเชิญไปเป็นครูพิเศษ หรือวิทยากร ไปสอนและบรรยาย การแทงใบลาน แก่นักเรียน นักศึกษา ตามสถานศึกษาต่างๆในพื้นที่ จ.อำนาจเจริญ อย่างต่อเนื่อง หลายคนทำเป็น จึงเป็นการจุดประกาย ให้เด็กและเยาวชนเกิดความหวงแหน ร่วมอนุรักษ์ ศิลปกรรมการแทงใบลานมากขึ้น ถือว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างดี
สำหรับใครสนใจศิลปกรรม การแทงใบลาน ต้องการรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถติดต่อไปที่ ดร.กุศล เรณุนันท์ ณ อยุธยา โทร.08- 1999- 2913 ได้ทุกวัน...
สนธยา ทิพย์อุตร
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี