คำถาม ขอทราบวิธีการอนุรักษ์และจัดการดินบนพื้นที่ลาดเอียง
สมควร ยิ่งยง
อ.แม่สรวย จ.เชียงราย
คำตอบ การอนุรักษ์ดินและน้ำเป็นวิธีการลดการชะล้างพังทลายของดินไม่ให้สูญเสียหน้าดิน รวมทั้งการปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน ซึ่งแบ่งเป็น 3วิธีหลักคือ วิธีการด้านวิศวกรรม เช่นทำคันดิน วิธีการปลูกพืช เช่น ปลูกหญ้าแฝกในแนวพื้นที่ลาดเอียง และวิธีการผสมผสาน
การอนุรักษ์ดินและน้ำ คือ วิธีการใช้ที่ดินและน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ โดยให้เกิดผลกำไรสูงสุดและในขณะเดียวกันก็ต้องพยายามให้ทรัพยากรดินและน้ำมีความเสียหายน้อยที่สุด ซึ่งวิธีการนี้ จะเป็นการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน รวมทั้งการปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน และความสามารถในการให้ผลผลิตของดินให้ดีขึ้นกว่าเดิม
สาเหตุสำคัญที่ทำให้ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ ได้แก่
1.การแผ้วถางพืชที่ปกคลุมดินจนเตียน ทำให้น้ำฝนที่ตกลงมาชะเอาผิวหน้าดินที่มีแร่ธาตุอุดมสมบูรณ์ไปได้ง่าย
2.การทำเกษตรกรรมบนเนินที่มีความลาดเอียงมาก ถ้าไถเป็นร่องจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำแล้ว เมื่อเวลาฝนตกลงมาจะชะผิวหน้าดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ไปได้ง่ายและรวดเร็ว
3.การปลูกพืชชนิดเดียวกันซ้ำซากบนพื้นที่เดียวกัน ทำให้ปุ๋ยและแร่ธาตุบางอย่างหมดไป
4.การเผาพืชหญ้าที่ขึ้นในไร่นา ทำให้แร่ธาตุที่มีประโยชน์ต่อพืชและจุลินทรีย์ในดินซึ่งช่วยทำให้ดินดีขึ้นถูกทำลายไป
5.การขาดความรู้ในเรื่องการใช้ปุ๋ยที่ถูกต้องทำให้ดินเสื่อมคุณภาพลงเรื่อยๆ
หลักการอนุรักษ์ดินและน้ำ
1.ปรับสภาพของดินให้สามารถทนทานต่อการถูกชะล้างพังทลาย หรือถูกพัดพาให้เคลื่อนที่โดยแรงของน้ำ
2.ปกคลุมดินให้พ้นจากแรงกระแทกของเม็ดฝนและลม
3.บรรเทาความรุนแรงของกระแสลม และอัตราการไหลบ่าของน้ำ
4.หาวิธีการที่ปลอดภัยในการที่จะระบายน้ำที่ไหลบ่าไปยังแหล่งสะสมน้ำ โดยป้องกันมิให้มีการพังทลายของดิน
การอนุรักษ์และพัฒนาที่ดิน ทำให้ดินมีคุณภาพดีและมีความอุดมสมบูรณ์ตลอดไปมีวิธีการดังนี้ คือ
1.การปลูกพืชคลุมดิน คือ การปลูกพืชที่มีใบหนา หรือมีระบบรากแน่น เพื่อคลุมและยึดดิน เช่น พืชตระกูลถั่วหรือพืชตระกูลหญ้า ซึ่งทำได้ 2 วิธี คือ
1)การปลูกพืชตามแนวระดับ เป็นการใช้วิธีการไถพรวน หว่านปลูกและเก็บเกี่ยวพืชให้ขนานไปตามแนวระดับเดียวกัน โดยให้ขวางกับความลาดเอียงของพื้นที่
2)การปลูกพืชแบบขั้นบันได เป็นการใช้วิธีการสร้างคันดิน หรือแนวหินให้ขวางความลาดเอียงของพื้นที่ ให้เป็นลักษณะขั้นบันได แล้วปลูกพืชบนขั้นบันไดนั้น
การปลูกพืชทั้งสองวิธีนี้ จะช่วยชะลอการชะล้างพังทลายของดินได้ ทั้งยังช่วยลดความรุนแรงของเม็ดฝนที่ตกลงมากระแทกกับผิวดิน ช่วยควบคุมการไหลบ่าของน้ำได้ทั้งปริมาณและความเร็ว และเพิ่มความต้านทานของดินไม่ให้แตกตัวได้เร็ว
2.การปลูกพืชหมุนเวียน คือ การปลูกพืชต่างชนิดกันบนพื้นที่เดียวกันหมุนเวียนไป โดยไม่ปล่อยให้ดินที่ว่างเปล่า ซึ่งจะทำให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์ ลดการระบาดของศัตรูพืช และช่วยเพิ่มผลผลิตของพืชให้มากขึ้น ชนิดของพืชหมุนเวียนที่นำมาปลูกต้องคำนึงถึงอายุของพืช ฤดูกาล และสภาวะแวดล้อม
3.การเพิ่มวัตถุอินทรีย์ในดิน โดยการใส่ปุ๋ยพืชสด ปุ๋ยคอก และปุ๋ยหมักในดิน ซึ่งจะช่วยให้ดินมีความสามารถอุ้มน้ำได้ดีขึ้น อากาศสามารถแทรกซึมได้สะดวก และลดอัตราการสูญเสียหน้าดิน
4.การทำคันดิน โดยการสร้างคันดินหรือหินขวางความลาดเทของพื้นที่เป็นช่วงๆ
5.การปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ
วิธีการจัดการดินและน้ำทั่วไป เพื่อทำการเกษตรกรรมให้ถูกต้อง
1.การใช้ประโยชน์ที่ดิน ควรมีการจัดการโดยใช้ดินตามความสามารถของที่ดินการจัดการทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ การจัดการป่าไม้ พื้นที่ลาดชันเกินกว่าจะปลูกพืชหรือทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ ควรจะทำการปลูกป่า และต้องเลือกต้นไม้ชนิดที่โตเร็ว โดยต้องการธาตุอาหารและความชื้นน้อย
2.การจัดการน้ำ โดยควบคุมความชื้นในดินโดยวิธีต่างๆ ซึ่งใช้ป้องกันการชะล้างพังทลายโดยน้ำและโดยลม และใช้น้ำที่มีอยู่ในดินให้มีประสิทธิภาพ บำรุงดินไม่ให้แห้งหรือเปียกเกินไป
3.การจัดการอินทรียวัตถุ ซึ่งจะเป็นแหล่งพลังงานและคาร์บอนสำหรับจุลินทรีย์ เพิ่มขนาดเม็ดดิน จึงจำเป็นต้องผลิตเศษซากพืชที่มีคุณภาพสูงและปริมาณมาก โดยการคัดพันธุ์ที่ยอมรับแล้วทำการไถพรวนให้เหมาะสม ใส่ปุ๋ยให้เพียงพอ และทำให้การสลายตัวของเศษเหลือของพืชเหล่านั้นช้าลงและใช้วิธีการพิเศษในการอนุรักษ์ดินโดยเฉพาะเช่น การปลูกพืชคลุมดิน การปลูกพืชหมุนเวียน การคลุมดิน การปลูกพืชตามแนวระดับ การปลูกพืชสลับเป็นแถว การทำคันดิน และการปลูกหญ้าแฝกเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ เป็นต้น การอนุรักษ์ดินและน้ำ บนพื้นที่ที่ดอนและที่สูง มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่เกษตรกรจะต้องดำเนินการในไร่ของตนเอง เพื่อรักษาระดับผลผลิตอย่างยั่งยืน
นาย รัตวิ
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี