คำถาม ขอทราบว่าพืชตระกูลถั่วที่ใช้เป็นปุ๋ยพืชสดได้เร็ว มีอะไรบ้าง และมีวิธีการปลูก อย่างไรครับ
อชีตะ อรุณพงษ์
อ.เดชอุดม จ.อุบลราชธานี
คำตอบ พืชตระกูลถั่วที่ใช้เป็นปุ๋ยพืชสดได้เร็ว ได้แก่ ปอเทือง โสน ถั่วพร้า พืชตระกูลถั่วกลุ่มนี้ เมื่อสับกลบดินแล้ว จะเน่าเปื่อยสลายตัวกลายเป็นปุ๋ยได้รวดเร็ว เพราะมีจำนวนใบมาก ลำต้นไม่แข็งแรง ส่วนใหญ่เป็นพืชล้มลุก
ปอเทือง เป็นพืชฤดูเดียว ทนแล้ง ขึ้นได้ในสภาพอากาศทั่วๆ ไป โดยเฉพาะพื้นที่ดอนที่มีการระบายน้ำดี สามารถใช้ประโยชน์จากปอเทือง โดยปลูกเป็นพืชหมุนเวียน หรือพืชแซมในระบบปลูกพืชไร่ เช่น ข้าวโพด อ้อย หรือปลูกเป็นพืชหมุนเวียนในนาข้าว โดยใช้เมล็ดหว่าน อัตรา 5 กก./ไร่ อายุออกดอกประมาณ 50 วัน พร้อมที่จะไถกลบ หรือตัดฟันเป็นวัสดุคลุมดินในระบบปลูกพืชที่มีการไถพรวนน้อยครั้ง ให้น้ำหนักพืชสด ประมาณ 3-4 ตันต่อไร่ ให้ธาตุไนโตรเจน ประมาณ 10-20 กก./ไร่ ปอเทืองในช่วงอายุ 20-30 วัน หากไถกลบจะย่อยสลายอย่างรวดเร็ว เหมาะสำหรับเตรียมดินตกกล้า หรือตัดฟันเป็นวัสดุคลุมดินในระบบนิเวศเกษตรที่ไม่มีการไถพรวน ช่วยรักษาความชุ่มชื้น และการงอกของเมล็ดพืชหลัก หรือควบคุมวัชพืช
การปลูกขยายพันธุ์ เพื่อเก็บเมล็ดไว้ใช้ ควรปลูกในพื้นที่ดอนปลายฝนระหว่างเดือนสิงหาคม-กันยายน โดยหยอดเมล็ดเป็นแถว หรือเป็นหลุมระยะห่างระหว่างแถว ประมาณ 75-100 ซม. การปลูกเป็นหลุมใช้ระยะปลูก 50x100 ซม. หยอดเมล็ด 3-5 เมล็ดต่อหลุม ใช้เมล็ดประมาณ 3 กก.ต่อไร่ เมื่อปลูกแล้วประมาณ 1 เดือน ให้พรวนดิน และใส่ปุ๋ยกลบโคน โดยใช้สูตร 15-15-15 อัตรา 20 กก./ไร่ จากนั้นเมื่ออายุประมาณ 120-150 วันสามารถเก็บเกี่ยวได้ โดยตัดต้นตากแดดบนลาน เมื่อนวดและฝัดแล้วจะได้ผลผลิตเมล็ดประมาณ 80-120 กก./ไร่
โสน มีทั้งเป็นพืชฤดูเดียว ข้ามปี และยืนต้น ปัจจุบันนิยมใช้โสนอัฟริกัน ซึ่งเป็นสายพันธุ์ฤดูเดียว แต่ในอนาคต การใช้สายพันธุ์ข้ามปีและยืนต้น จะมีบทบาทมากขึ้น โสนอัฟริกันสามารถขึ้นได้ในสภาพอากาศทั่วๆ ไป และสภาพน้ำขัง ทนต่อดินเค็ม นิยมปลูกโสนเป็นปุ๋ยพืชสดในนาข้าว หรือในระบบปลูกพืชหมุนเวียน หรือปลูกพืชแซมแบบเป็นแถบกับข้าวโพด ใช้เมล็ดหว่าน อัตรา 3-8 กก./ไร่ การใช้อัตราเมล็ดสูง จะได้ต้นเล็ก ซึ่งไถกลบได้ง่าย อายุออกดอกประมาณ 50-90 วัน ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และฤดูปลูก พร้อมที่จะไถกลบหรือตัดฟันเป็นวัสดุคลุมดินตั้งแต่อายุ 45 วันขึ้นไป ให้น้ำหนักสดประมาณ 2-4 ตันต่อไร่ ให้ธาตุไนโตรเจนประมาณ 12-20 กก./ไร่ เมื่อปลูกเป็นพืชคลุมดินข้ามปี จะช่วยควบคุมวัชพืช รักษาความชื้นในดิน และป้องกันไฟป่า มีประโยชน์ต่อพืชที่มีการไถพรวนน้อยครั้ง หรือไม่มีการไถพรวน เช่น หลังจากหยอดหรือหว่านเมล็ดพืชหลักแล้ว ให้ตัดต้นให้ชิดดินใช้เป็นวัสดุคลุมดิน
การปลูกขยายพันธุ์ เพื่อเก็บเมล็ดไว้ใช้ ปลูกได้ในสภาพดินทั่วๆ ไป ทั้งที่ดอนและลุ่ม โดยปลูกแบบหยอดเป็นหลุม หรือโรยเมล็ดเป็นแถว ระยะระหว่างแถวประมาณ 75-100 ซม.การหยอดเป็นหลุมระยะระหว่างหลุม ประมาณ 20-50 ซม. อัตราเมล็ดที่ใช้ปลูกประมาณ 3-5 กก./ไร่ ปลูกช่วงต้นฝนหรือกลางฝน เมื่อปลูกไปแล้วประมาณ 1 เดือน ให้พรวนดินกำจัดวัชพืชและใส่ปุ๋ย 15-15-15 อัตราประมาณ 20 กก./ไร่ กลบโคน นอกจากนี้ โสนยังสามารถปลูกได้ในนาข้าวพร้อมกับปักดำข้าว โดยปลูกเป็นแนวขนานไปกับคันนา ประมาณ 2-3 แถว เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เอง อายุการเก็บเกี่ยวไม่แน่นอน แต่ทั่วๆ ไป มักเก็บเกี่ยวเมื่อเข้าสู่ฤดูหนาวหรือฤดูแล้ง โดยเริ่มเก็บฝักแก่หรือตัดทั้งต้น เมื่อมีการสุกแก่ ประมาณ 75% นำต้นมาตากแดดบนลาน จากนั้นนวดและฝัดเมล็ด ผลผลิตเมล็ดได้ ประมาณ 80-200 กก./ไร่
ถั่วพร้า ขึ้นได้ดีในสภาพอากาศทั่วไปในพื้นที่ดอน ระบายน้ำดี ทนความแห้งแล้งสามารถขึ้นได้ในพื้นที่ดินเค็มและร่มเงา เป็นพืชล้มลุกจนถึงข้ามปี ทรงพุ่มใบกว้างทอดยอดเป็นเถาได้ พันธุ์ที่ใช้เป็นชนิดล้มลุก เมล็ดสีขาว เมล็ดสีแดง สามารถปลูกเป็นพืชหมุนเวียนในระบบพืชไร่หรือนาดอน ไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสดเมื่ออายุประมาณ 2 เดือน ให้น้ำหนักสดประมาณ 3 ตัน/ไร่ ให้ไนโตรเจน ประมาณ 10-20 กก./ไร่ ใช้เป็นพืชแซมหรือคลุมดินในส่วนไม้ผล หรือปลูกเป็นพืชคลุมดินในระบบปลูกพืชหมุนเวียนที่ไม่มีการไถพรวน เพื่อควบคุมวัชพืช รักษาความชื้นและการงอกของเมล็ดพืชหลัก เช่น ข้าว เป็นต้น
การปลูกขยายพันธุ์ เพื่อเก็บเมล็ดไว้ใช้ วิธีการเพาะปลูกที่ใช้ปฏิบัติกันอยู่มี 3 วิธี คือ 1) ปลูกแบบหว่าน เป็นวิธีที่สะดวก ประหยัดเวลา และแรงงานที่สุด ทำโดยการนำเอาเมล็ดพันธุ์ที่เตรียมไว้หว่านลงไปในแปลงให้ทั่ว ในอัตรา 8-10 กก./ไร่ แล้วพรวนดินกลบเมล็ด 2) ปลูกแบบโรยเป็นแถว เป็นวิธีที่ค่อนข้างช้าและสิ้นเปลืองแรงงาน เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีแรก แต่จะทำให้ได้ต้นถั่วพร้าที่ขึ้นเป็นแถวอย่างเป็นระเบียบ ทำโดยใช้เมล็ดโรยลงในแถว ซึ่งมีระยะระหว่างแถว 75-100 ซม. เมื่อโรยเมล็ดลงในแถวแล้ว กลบเมล็ดด้วยดินบางๆ ในอัตรา 5-8 กก./ไร่ 3) ปลูกแบบหยอดเป็นหลุม เป็นวิธีที่ล่าช้า สิ้นเปลืองแรงงาน และไม่สะดวกในทางปฏิบัติที่สุด แต่เหมาะสมที่จะนำมาใช้ในกรณีที่มีปริมาณเมล็ดพันธุ์จำกัด
พืชตระกูลถั่วที่ปลูกเพิ่มเป็นพืชปุ๋ยสด นิยมใช้ในการปรับปรุงบำรุงดินในพื้นที่นา หรือที่ปลูกพืชไร่จะได้ผลดีที่สุด
นาย รัตวิ
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี