ยาสูบเป็นหนึ่งในอันตรายที่สามารถหลีกเลี่ยงได้ง่ายที่สุดของมนุษย์กว่า 500,000 คน ของประชากรอเมริกันเสียชีวิตจากโรคที่เกิดจากการสูบบุหรี่และถ้าอัตราการสูบบุหรี่ยังมากขึ้นในอัตรานี้ อัตราการเสียชีวิตจากโรคที่เกิดยาสูบจะพุ่งสูงขึ้นถึงเกือบปีละ 8 ล้านคน ยังไม่นับรวมถึงค่าใช้จ่ายในการรักษาและการสูญเสียเชิงเศรษฐกิจอีกมหาศาลเช่นเดียวกับในประเทศไทย ซึ่งผลสำรวจสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2557 ระบุว่ามีคนไทยสูบบุหรี่กว่า 11.4 ล้านคน และเสียชีวิตจากโรคที่เกิดจากการสูบบุหรี่ปีละกว่า 50,000 คน
ความพยายามในการรณรงค์เพื่อเลิกสูบบุหรี่และปรับใช้มาตรการควบคุมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการขึ้นภาษีการกำหนดอายุขั้นต่ำการลดการโฆษณาและการชี้ให้เห็นถึงอันตรายของบุหรี่ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาพบว่าประสบความสำเร็จจำนวนผู้สูบบุหรี่และผู้สูบบุหรี่หน้าใหม่ลดได้ แต่ทว่า ยังไม่สามารถลดลงได้จนเป็นที่น่าพอใจโดยเฉพาะกลุ่มผู้ที่ยังเสพติดบุหรี่ เพราะผู้เสพติดบุหรี่ ส่วนใหญ่จะเสพติดทั้งพฤติกรรมการสูบและนิโคติน จึงมีความต้องการนิโคตินเพื่อตอบสนองความต้องการของร่างกายและจิตใจในขณะเดียวกันก็ได้รับของแถมเป็นสารพิษ สารก่อโรคต่างๆ ทั้ง โรคมะเร็ง โรคปอด โรคหลอดเลือดและหัวใจ ที่อยู่ในควันบุหรี่ไปด้วย ซึ่งอันตรายของสารเหล่านี้เกิดขึ้นได้ทั้งกับตัวผู้สูบเองและคนรอบข้าง
เมื่อการสูบบุหรี่ทำให้เกิดอันตรายจึงเกิดมาตรการควบคุมและการเลิกบุหรี่ขึ้น อย่างไรก็ตาม การเลิกบุหรี่ทำได้ไม่ง่าย ด้วยหลายสาเหตุทั้งจากพฤติกรรมการสูบ สิ่งแวดล้อม และตัวนิโคตินเองที่มีฤทธิ์ในการเสพติดที่ง่ายและรุนแรงการเลิกสูบบุหรี่มีหลายวิธีทั้งการหักดิบด้วยตัวเอง การเข้ารับบริการในคลินิกอดบุหรี่ การใช้ยาอดบุหรี่ และการใช้สารทดแทนนิโคตินเช่นหมากฝรั่งแผ่นแปะ หรือ ยาสูดพ่น ที่มีเพียงนิโคตินไม่ได้มีสารพิษจากควันการเข้าปรึกษาคลินิกเลิกบุหรี่คือการรักษามาตรฐานในการเลิกบุหรี่แต่ทว่าด้วยจำนวนคลินิกเลิกบุหรี่มีไม่มากพอและไม่ดึงดูดใจหลายคนเลยเลือกใช้วิธีเลิกด้วยการหักดิบด้วยตัวเอง หรือซื้อสารทดแทนนิโคตินมาใช้เอง ซึ่งอัตราความสำเร็จสูงไม่เกิน 20% และแม้จะเลิกได้ส่วนใหญ่ก็หันกลับไปสูบอีก ทำให้ตัวเลขผู้สูบบุหรี่ยังสูงอยู่จึงเป็นที่มาของแนวคิดการลดอันตรายจากควันบุหรี่ทั้งต่อตัวเองและคนรอบข้างในขณะที่ยังเลิกนิโคตินไม่ได้ หรือเรียกว่า Tobacco Harm Reduction
Tobacco Harm Reduction หรือการลดอันตรายจากควันบุหรี่ เป็นการนำส่งนิโคตินเข้าสู่ร่างกายด้วยอุปกรณ์หรือผลิตภัณฑ์นิโคตินทดแทนที่ไม่มีการเผาไหม้ ทำให้ไม่มีควัน สารพิษก็จะลดลง Tobacco Harm Reduction จึงน่าจะเหมาะกับนักสูบที่เข้าสู่กระบวนการเลิกแล้วล้มเหลว หรือคนที่ยังไม่พร้อมจะเลิก หรือคนที่ยังเสพติดนิโคตินอยู่ อย่างไรก็ตามผลิตภัณฑ์ทดแทนที่มีใช้ในช่วงแรกๆ นำส่งนิโคตินในปริมาณที่ไม่เพียงพอและไม่ดึงดูดใจ ผู้เสพจึงยังเลือกที่ใช้บุหรี่ต่อไปทั้งๆ ที่ทราบดีถึงอันตราย ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ออกแบบมาให้น่าใช้ขึ้น เช่น Snus (สนุซ หรือ ยาสูบแบบอม), Electronic Cigarette(บุหรี่ไฟฟ้า), Heat not Burn Products (ยาสูบแบบไม่เผาไหม้) การศึกษาเชิงพิษวิทยา และการศึกษาทางคลินิกระยะสั้นผลออกมาว่าสารพิษที่ได้รับน้อยกว่าควันเผาไหม้จากบุหรี่มวนชัดเจน ทั้งพิษที่เข้าสู่ผู้เสพและคนรอบข้าง
แต่จุดสังเกตที่ยังต้องรอการพิสูจน์ต่อไปคือผลที่เกิดต่อร่างกายในระยะยาวว่าอุปกรณ์หรือผลิตภัณฑ์แบบใหม่นี้จะส่งผลอย่างไรและที่สำคัญคือ นิโคตินที่ยังมีอยู่จะส่งผลต่อการเสพติดต่อไปจนสุดท้ายก็จะไม่สามารถเลิกใช้ผลิตภัณฑ์หรือไม่รวมถึงการศึกษาที่ต้องการคำตอบถึงการควบคุมการใช้ผลิตภัณฑ์มาตรฐานการผลิตอีกทั้งการยังต้องคงไว้ซึ่งการส่งเสริมการลดอันตรายโดยสมบูรณ์คือการลดทั้งควันเผาไหม้และนิโคตินด้วย แต่เนื่องจากแนวคิดทั้งหมดนี้ยังเป็นสิ่งใหม่ แม้องค์การอนามัยโลกและองค์กรที่ควบคุมและศึกษาเรื่องบุหรี่ต่างๆจะมีแนวคิดแบบใหม่นี้ออกมาสังคมประชาชนและภาครัฐยังขาดความเข้าใจแนวคิดนี้อีกมาก
อีกหนึ่งปัญหาหลักที่เป็นกังวลคือการดึงดูดนักสูบหน้าใหม่โดยเฉพาะเยาวชนให้มาใช้ผลิตภัณฑ์ใหม่เหล่านี้จากเหตุผลของความน่าดึงดูดและอันตรายที่น้อยกว่าจนนำไปสู่การเสพติดนิโคตินจากผลิตภัณฑ์ใหม่นี้ หรือพัฒนาไปสู่การสูบบุหรี่มวน ซึ่งหลายๆ การศึกษามีผลออกมาว่าดึงดูดจริงและมีเยาวชนและนักสูบหน้าใหม่ทดลองจริงดังนั้นหากต้องการลดอันตรายโดยรวมแล้วก็จำเป็นต้องป้องกันไม่ให้มีนักสูบหน้าใหม่เพิ่มขึ้นแม้ผลิตใหม่นี้มีอันตรายน้อยกว่าบุหรี่มวนจริงแต่ก็ไม่ใช่เหตุผลที่นักสูบหน้าใหม่จะเริ่มต้นใช้
มาถึงบทสรุปถึงผลิตภัณฑ์ลดความเสี่ยงนี้ที่ออกแบบมาให้กับผู้เสพที่ยังไม่ต้องการเลิกนิโคติน หรือผู้ที่เข้าสู่กระบวนการเลิกแล้วล้มเหลวไม่ใช่ออกแบบมาเป็นผลิตภัณฑ์ตัวใหม่แทนที่บุหรี่เดิมดังนั้นการควบคุมการใช้ผลิตภัณฑ์จึงเป็นสิ่งสำคัญและกระบวนการเลิกเสพติดนิโคติน ก็ยังจะต้องทำควบคู่ไปด้วยจึงจะเป็นการลดความเสี่ยงที่แท้จริง
ทั้งหมดนี้ ผู้เขียน คือ นพ.ชาคริต หริมพานิช แปลและเรียบเรียงจาก Annual Review of Public Health, Harm Minimization and Tobacco Control: Reframing Social Views of Nicotine Use to Rapidly Save Lives
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี