สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (สพธอ.) หรือ ETDA (เอ็ตด้า) เปิดเวที “การสัมมนาคณะกรรมการร่วมระหว่างหน่วยงานของรัฐ ภายใต้การขับเคลื่อนแนวนโยบายและการดำเนินงานด้านบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล” ภายใต้แคมเปญ “DPS Trust Every Click” เชิญ ‘คณะกรรมการร่วมระหว่างหน่วยงานของรัฐ’ ภายใต้กฎหมาย DPS รวมกว่า 10 หน่วยงาน เร่งหารือ ร่วมถอดบทเรียน เดินหน้าร่วมกำหนดเชิงนโยบายและกลไกความร่วมมือด้านกำกับดูแลแพลตฟอร์มดิจิทัล สู่บริการที่คนไทยทุกคนมั่นใจ

ดร.ชัยชนะ มิตรพันธ์ ผู้อำนวยการ ETDA กล่าวว่า กฎหมาย DPS (Digital Platform Services) หรือ พ.ร.ฎ. การประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565 กฎหมายฉบับนี้ถูกออกแบบมาให้เป็น 'กลไกกลาง' ที่เปิดพื้นที่ให้เกิดการกำกับดูแลร่วมกัน (Co-regulation) อย่างสร้างสรรค์และยืดหยุ่น โดย ETDA ทำหน้าที่เป็น ผู้ประสานงานกลาง หรือ Facilitator ช่วยประสานการกำกับความเสี่ยง ระหว่างหน่วยงานกำกับดูแลต่าง ๆ กับผู้ให้บริการแพลตฟอร์มดิจิทัล ซึ่งมีความหลากหลายและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

สำหรับเวทีสัมมนา “การสัมมนาคณะกรรมการร่วมระหว่างหน่วยงานของรัฐ ภายใต้การขับเคลื่อนแนวนโยบายและการดำเนินงานด้านบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล” ในครั้งนี้ เป็นหนึ่งในกิจกรรมภายใต้แคมเปญ “DPS Trust Every Click” ที่ ETDA ขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของการบูรณาการการทำงาน ทั้งเชิงนโยบายการกำกับดูแล การแบ่งปันข้อมูล การวิเคราะห์ความเสี่ยง และการจัดลำดับประเด็นการทำงานที่เกี่ยวข้องสำคัญๆ ที่ต้องเร่งดำเนินการร่วมกัน ระหว่างหน่วยงานคณะกรรมการร่วมฯ รวมกว่า 10 หน่วยงาน ที่มาร่วมกำหนดแนวทางและกลไกในการกำกับดูแลแพลตฟอร์มให้มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในกลุ่มบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่มีความเสี่ยงและผลกระทบสูง อย่าง แพลตฟอร์ม Online Marketplace ตาม มาตรา 18 (2) และ Ride Sharing ตาม มาตรา 18 (3) ที่ล่าสุดได้มีประกาศฯ ที่เกี่ยวข้องเข้ามาเป็นแนวทางในการกำกับดูแลเฉพาะแล้ว

นางสาวจิตสถา ศรีประเสริฐสุข รองผู้อำนวยการ ETDA กล่าวว่า ในปี พ.ศ. 2569 ETDA เตรียมเดินหน้าอย่างเต็มกำลังในบทบาทของ “Co-Creation Regulator” หรือ ผู้กำกับดูแลร่วมที่เปิดกว้าง ซึ่งพร้อมจะ เชื่อมโยงการทำงานกับหน่วยงานกำกับดูแลอื่น ๆ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในเชิงลึกมากยิ่งขึ้น ภายใต้กลไกของกฎหมาย DPS โดย ETDA พร้อมด้วยพาร์ทเนอร์ เตรียมขยายขอบเขตการดูแลไปยัง แพลตฟอร์มที่มีความเสี่ยงสูงกลุ่มใหม่เพิ่มเติม นอกเหนือจากแพลตฟอร์มประเภท Online Marketplace และ Ride Sharing ที่เริ่มมีแนวทางชัดเจนแล้ว พร้อมทั้งเร่งศึกษาและพัฒนาหลักเกณฑ์สำหรับการกำกับดูแลโฆษณาออนไลน์บนแพลตฟอร์มให้ครอบคลุมยิ่งขึ้น เนื่องจากเป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงจากกลโกงและข้อมูลบิดเบือน โดยเป้าหมายสำคัญ คือการทำให้กฎหมายและหลักเกณฑ์ สามารถนำไปใช้ได้จริง ไม่เพียงแต่มีอยู่ในระดับนโยบาย แต่ต้องเชื่อมโยงสู่การปฏิบัติในระดับผู้ให้บริการแพลตฟอร์มและผู้ใช้บริการอย่างเป็นรูปธรรม

นอกจากนี้  ตัวแทนจากหน่วยงานในคณะกรรมการร่วมฯ อย่าง กรมการขนส่งทางบก ที่ได้ถ่ายทอดบทเรียนสำคัญจากการกำกับดูแลบริการ Ride Sharing ที่แม้จะมีการออกประกาศร่วมกับ ETDA เพื่อกำหนดให้รถและคนขับบนแพลตฟอร์มต้องจดทะเบียนอย่างถูกต้องตามข้อกำหนดรถบริการสาธารณะ แต่ก็ยังพบ ช่องว่างในการบังคับใช้ และ ความท้าทายจากลักษณะปัญหาที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เช่น การเรียกเก็บภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) จากไรเดอร์ ซึ่งอาจกระทบสถานะความเป็นแรงงานอิสระ รวมถึงปัญหา ค่าธรรมเนียมแฝงหลากหลายรูปแบบ เช่น ค่าบริการพิเศษ ค่าชำระผ่านบัตรเครดิต หรืออัตราแลกเปลี่ยน ที่ยังไม่มีกรอบกำกับเฉพาะ เช่นเดียวกับ  สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (กขค.) ที่ได้ชี้ให้เห็นถึงแนวโน้มการกระจุกตัวของแพลตฟอร์มดิจิทัลที่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่ม Online Marketplace และ Online Travel Agencies (OTAs) ซึ่งส่งผลให้ผู้ประกอบการไทยค่อยๆ หายไปจากตลาด

ขณะที่แพลตฟอร์มต่างชาติเข้ามามีบทบาทมากขึ้นและหลายแพลตฟอร์มมีพฤติกรรมที่อาจกระทบต่อการแข่งขัน เช่น ขึ้นค่าธรรมเนียมบริการต่อเนื่อง ควบคุมหรือกำหนดราคาขายแทนร้านค้า ใช้ระบบแนะนำร้าน (algorithm) ที่ไม่เป็นธรรมกับผู้ขายรายย่อย ทำให้เกิดความไม่โปร่งใสในการแข่งขัน โดยเฉพาะกับร้านค้าไทยที่ขาดอำนาจต่อรอง ดังนั้น จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง ที่หน่วยงานกำกับดูแล หน่วยงานรัฐ และแพลตฟอร์มดิจิทัล จะต้องมีการแลกเปลี่ยนข้อมูล ช่วยกันวางแนวทางการกำกับดูแล ที่มีความต่อเนื่อง ยืดหยุ่น รองรับมือความเสี่ยงให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของบริการแพลตฟอร์มที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว

ทั้งนี้ที่เวทีสัมมนา ยังหารืออย่างเข้มข้น ในหัวข้อ "ร่วมกำหนดทิศทาง: บรรยายเรื่อง ภาพรวมแผนปฏิบัติการที่ผ่านมาและหัวข้อความเสี่ยงที่เกิดจากการให้บริการของแพลตฟอร์มดิจิทัล" พร้อมร่วมวิเคราะห์และจัดลำดับความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการให้บริการของแพลตฟอร์มดิจิทัล ที่เห็นพ้องถึงการเร่งเสริมกลไกเชิงรุก จัดการปัญหาความเสี่ยง ใน 6 เรื่องสำคัญที่ต้องเร่งดำเนินการ ในปี 2569 ไม่ว่าจะเป็น 1) การฉ้อโกง หลอกลวง 2) การใช้ฟีเจอร์ชักชวนทำกิจกรรมผิดกฎหมาย 3) การปลอมแปลงตัวตนหรือบัญชี 4) การเผยแพร่ข้อมูลเท็จ 5) การเผยแพร่เนื้อหาที่ไม่เหมาะสม 6) โฆษณาเท็จหรือทำให้เข้าใจผิด เป็นต้น

สำหรับ ข้อเสนอแนะทั้งหมดที่ได้จากเวทีนี้ จะถูกนำไปเป็นฐานข้อมูลสำคัญ ในการพัฒนา “แผนปฏิบัติการของคณะกรรมการร่วมฯ ประจำปี 2569”  เพื่อเป็นก้าวสำคัญของการร่วมกำกับดูแลแพลตฟอร์มดิจิทัล ให้เกิดความน่าเชื่อถือ ปลอดภัย และมีธรรมาภิบาลอย่างแท้จริง  

-031