จริงๆ อาทิตย์นี้เป็นอาทิตย์ที่วุ่นวายมากในอเมริกา มีข่าวมากมายให้เขียนถึง แต่เห็นว่าเป็นสัปดาห์หลังวาเลนไทน์และตรุษจีน เลยอยากเล่าเรื่องเบาๆ แบบจิบกาแฟคุยกัน มากกว่าจะลุยเรื่องหนักๆ อาทิตย์นี้ขอคุยเรื่องเล็กๆ ในสายตาของอเมริกัน แต่สำคัญสำหรับคนไทย นั่นคือ อเมริกาจะคืนทับหลังปราสาทเขาโล้น-หนองหงส์ให้ไทยในเดือนเมษายน แต่ไม่ใช่ว่าอยู่ๆ ลุงแซมจะเบื่อแล้วคืนหรืออะไรทำนองนั้น แต่คนไทยเรานี่แหละที่ร่วมแรงร่วมใจกันทวงคืนจนสำเร็จ
ผู้เขียนเป็นคนชอบไปพิพิธภัณฑ์ โดยเฉพาะพิพิธภัณฑ์ศิลปะ ซึ่งมีมากมายหลายแห่งทุกเมืองทุกรัฐในอเมริกา อาร์ตมิวเซียมที่ไปบ่อยที่สุดเพราะใกล้บ้านคือสถาบันศิลปะในชิคาโก เมื่อไปแล้วมักหยุดยืนหน้าตู้กระจกเล็กๆ ตู้หนึ่ง มีป้ายบอกว่า เจดีย์ทองคำแท้ศิลปะอยุธยางามอร่ามมลังเมลือง ได้แต่นึกเจ็บใจว่าไอ้ชิ้นที่เห็นตรงหน้างามกว่าสมบัติยุคเดียวกันในเมืองไทยเสียอีก
ไม่ใช่แค่พิพิธภัณฑ์ในชิคาโก แต่โบราณวัตถุของไทยกระจายไปทั่วอเมริกาตามมิวเซียมต่างๆ ทับหลังที่เรากำลังจะได้คืนนี้ไปโผล่ในพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ชง-มูน ลี (Chong-Moon Lee Center for Asian Art and Culture) ในซานฟรานซิสโก
พอดีมีนักวิชาการไทยคนหนึ่งคือ คุณทนงศักดิ์ หาญวงษ์ไปเจอเข้า มั่นใจว่าทับหลังสองอันนี้ถูกขโมยจากเมืองไทยอย่างแน่นอน คุณทนงศักดิ์ให้ความเห็นว่า ภาพของทับหลังบนเว็บไซต์ของพิพิธภัณฑ์ ตรงกับทับหลังที่สูญหายไปจากปราสาทหนองหงส์ อำเภอโนนดินแดง จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งทับหลังชิ้นดังกล่าวค้นพบโดยนักโบราณคดีไทย เมื่อปี พ.ศ. 2503-2504 นำไปเก็บรักษาไว้ที่ว่าการอำเภอ และถูกขโมยไปจากประเทศไทยในช่วงปีพ.ศ. 2508 ซึ่งเป็นช่วงเดียวกับทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ที่ปราสาทหินพนมรุ้ง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ ถูกลักลอบนำออกไปจากประเทศไทยเช่นกัน
เมื่อเจอชิ้นแรก ก็เจอชิ้นที่สอง นอกจากทับหลังปราสาทหนองหงส์แล้ว ยังเจอทับหลังอีกเพียบในมิวเซียมแห่งเดียวกันนี้ นั่นคือ ทับหลังจากปราสาทพนมรุ้ง ตอนกุมภกรรณสู่สนามรบ ทับหลังรูปบุคคลนั่งเหนือแนวหงส์จากปราสาทหินพิมาย และทับหลังจากปราสาทเขาโล้น จ.สระแก้ว
กรมศิลปากรจึงทำเรื่องไปยังอเมริกาเพื่อขอให้คืนโบราณวัตถุของไทย น่าแปลกใจว่าทำไมถึงทวงคืนแค่สองชิ้น นั่นคือ ทับหลังปราสาทหนองหงส์ จ.บุรีรัมย์ และทับหลังปราสาทเขาโล้น จ.สระแก้ว ต่อสู้กันทางกฎหมายยาวนาน สำนักสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิ (Homeland Security Investigator หรือ HSI) ได้ตั้งอัยการขึ้นมาต่อสู้เรื่องนี้ เพราะทางพิพิธภัณฑ์ก็ตั้งอัยการสู้ จึงมีการประสานงานกับทางกรมศิลปากร เพื่อขอเอกสารเพิ่มเติมเป็นระยะ จนอาทิตย์นี้เองมีการประกาศข่าวว่า อเมริกาจะคืนทับหลังทั้งสองชิ้นกลับสู่เมืองไทย
สำนักงานอัยการเขตแคลิฟอร์เนียเหนือระบุว่า นักโบราณคดีของไทยเชื่อว่าทับหลังทั้งสองชิ้นถูกขโมย และถูกพ่อค้าชาวยุโรปซื้อไป จากนั้น เอเวอรี บรันเดจ อดีตประธานคณะกรรมการโอลิมปิกและนักสะสมงานศิลปะ ได้มอบทับหลังจากปราสาทหนองหงส์ ให้พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชียซานฟรานซิสโกเมื่อปี พ.ศ.2509 ส่วนทับหลังจากปราสาทเขาโล้น ทางพิพิธภัณฑ์ซื้อมาเมื่อปี พ.ศ.2511
เจ้าหน้าที่รัฐบาลกลางสหรัฐทราบครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2560 ว่าทับหลังทั้งสองชิ้นถูกลักลอบส่งออกมาจากประเทศไทย จึงติดต่อพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชียในเมืองซานฟรานซิสโกให้ส่งคืนไทย และในปีเดียวกันทางพิพิธภัณฑ์ได้นำทับหลังทั้งสองชิ้นออกจากส่วนจัดแสดง
ไหนๆ ทับหลังอีกสองชิ้นที่ถูกอเมริกันฉกไปก็จะกลับคืนสู่เหย้า เลยขอย้อนรอยอดีตหน่อยเป็นไรย้อนหลังไปสามสิบกว่าปีก่อน เคยมีการทวงคืนทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์จากอเมริกามาแล้ว ตอนนั้นมีการนำทับหลังชิ้นนี้มาจัดแสดงในสถาบันศิลปะชิคาโก ที่ผู้เขียนชอบเข้าไปเดินเล่นบ่อยๆ นั่นแหละ
ช่วงนั้นคนไทยทั้งประเทศตื่นตัวเรื่องการทวงทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ จนแอ๊ด คาราบาว เอาไปแต่งเพลงที่ตะโกนกันว่า “เอาไมเคิล แจ็คสันคืนไป เอาพระนารายณ์คืนมา” ซึ่งจะว่าไปดูผิดฝาผิดตัวในการใช้คำแบบนั้นมาก เพราะนับเป็นศิลปะต่างสาขากัน ไม่น่านำไปเทียบกันแบบนั้น
ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ปราสาทพนมรุ้งถูกขโมยไปเมื่อราวปี พ.ศ. 2503 ในช่วงสงครามเวียดนาม และถูกนำไปจัดแสดงอยู่ที่สถาบันศิลปะชิคาโก รัฐบาลไทย หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล และคนไทยทั้งโลก โดยเฉพาะคนไทยในอเมริการ่วมแรงกันทวงคืนมรดกชิ้นนี้กลับคืนมาในปี พ.ศ. 2531
การทวงคืนทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ เกิดจากการที่ศาสตราจารย์ ม.จ. สุภัทรดิศ ดิศกุล ขณะนั้นเป็นคณบดีคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร ไปพบทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ในสถาบันศิลปะชิคาโก ทรงมีหนังสือแจ้งอธิบดีกรมศิลปากรอย่างเป็นทางการว่าควรจะขอกลับคืน
อธิการบดีวิทยาลัยครูบุรีรัมย์ ข้าราชการ พ่อค้าประชาชน และนักเรียนนักศึกษา กว่า 15,000 คนได้ชุมนุมกันเพื่อเรียกร้องขอทับหลังคืน โดยทำหนังสือถึงเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย ผ่านผู้ว่าราชการจังหวัดบุรีรัมย์ จนกระทั่งเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2531 สถาบันศิลปะชิคาโกส่งทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ กลับคืนสู่ประเทศไทย
อย่าว่าแต่ทับหลังเลย แม้แต่ฟาโรห์แห่งอียิปต์โบราณก็ถูกขโมยไปนอนเล่นในพิพิธภัณฑ์ในอเมริกามาแล้ว โดยที่ทั้งขโมยทั้งคนซื้อไม่รู้ว่านี่คือฟาโรห์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งอียิปต์พระนามฟาโรห์รามเสสที่ 1 ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ที่ 19 ซึ่งเป็นปู่ของฟาโรห์รามเสสที่ 2 มหาราช ทำให้รัฐบาลอียิปต์ต้องทวงคืน จนสุดท้ายต้องส่งคืนฟาโรห์แห่งอียิปต์กลับแผ่นดินเกิดในปี พ.ศ.2546
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี