สัปดาห์นี้ถือเป็นวันสุดท้ายของคอลัมน์ RETRO ปี 2556 แต่“ทีมข่าวบันเทิงแนวหน้า” ยังคงนำ “คุณผู้อ่าน” สำราญ
ไปกับความอลังการที่เรานำมาเสนอให้กับท่านผู้ที่ชื่นชอบ ศิลปินดารา นักร้องเก่า และในปี 2557 ที่กำลังจะมาถึงเราก็ยังนำเสนอความสุขนี้กันแบบต่อเนื่อง

แหละนี่คือช่วงเวลาของการฉลอง 74 ปีให้กับวงดนตรีที่มีคนรู้จักหัวหน้าวงในระดับโลก ครูเอื้อ สุนทรสนาน ท่านเป็นทั้งศิลปินแห่งชาติ และบุคคลดีเด่นด้านวัฒนธรรมของโลก ที่คนไทยยอมรับกับความเป็นสุดยอดของศิลปินอย่างแท้จริง

ซึ่ง“บันเทิงแนวหน้า” กับ “มูลนิธิสุนทราภรณ์” โดย “หมึกดำ” บรรณาธิการฝ่ายข่าวบันเทิง กับ คุณ อติพร สุนทรสนาน เสนะวงศ์ ขอส่งความสุขให้กับ แฟน RETRO เปิดตัวศิลปินที่นับเป็นสมาชิกทั้งการก่อตั้งวงสุนทราภรณ์ หลากหลายรุ่นมาให้อ่าน

ส่งท้ายปีเก่าวันนี้พบกับ ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (พ.ศ. 2551)

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ เกิดเมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2470 ณ วังเพชรบูรณ์ เป็นบุตรคนโตของ หม่อมเจ้าเฉลิมศรี สวัสดิวัตน์ และหม่อมเจริญ สวัสดิวัตน์ เติบโต ณ วังสระปทุม ตั้งแต่เล็กจนโตจึงย้ายมาอยู่ ณ วังศุโขทัย

ดังนั้น ตลอดระยะเวลาที่พำนักอยู่ในวังมีการดำเนินชีวิตอยู่ร่วมกับพระญาติและเจ้านายหลายพระองค์ จะได้รับการฝึกอบรม บ่มนิสัย และประพฤติปฏิบัติตนตามขนบธรรมเนียมประเพณีภายในวังอย่างเคร่งครัดในทุกๆ เรื่อง ทำให้ได้รับทราบและซึมซับเรื่องราวต่างๆ

โดยเฉพาะทางด้านศิลปะการแสดง การดนตรี และพิธีกรรมต่างๆ ที่จัดให้มีขึ้นในวังอย่างดีเยี่ยม เพราะทุกครั้งที่มีการจัดการแสดงเนื่องในโอกาสต่างๆ นั้น จะมีส่วนร่วมเสมอ ทำให้มีความคุ้นเคยกับศิลปะการแสดงด้านต่างๆ เป็นอย่างดี

ในระหว่างศึกษาระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนราชินี ในการเรียนวิชาดนตรีจะได้รับมอบหมายให้ร่วมขับร้องเพลงไทยด้วยทุกครั้ง เพราะเป็นผู้ที่ขับร้องเพลงไทยได้ดีและไพเราะ อีกทั้งยังได้เป็นลูกศิษย์ของคุณครูหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปะบรรเลง) ด้วย จึงเป็นจุดเริ่มต้นและเป็นแรงจูงใจให้สนใจด้านการร้องเพลง

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ มีผลงานปรากฏตั้งแต่ยังเด็ก เช่น การขับร้องเพลงไทยในวันประสูติของสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าที่วังสระปทุม ทุกปี โดยได้ไปร่วมทั้งการขับร้องเพลงกับวงดนตรีไทยและเล่นละคร และได้รับมอบตัวเป็นลูกศิษย์และได้รับการครอบครูจาก คุณหลวงวิลาศวงศ์งาม ด้วยใจรักการร้องเพลงเป็นชีวิตจิตใจ เมื่ออายุได้ 14 ปี ได้แอบพายเรือหนีออกจากวังสระปทุมไปประกวดร้องเพลงในงานภูเขาทอง โดยใช้นามแฝงว่า “ป.ปทุมวัน” เพลงที่ร้องประกวดจำชื่อไม่ได้ แต่เป็นเพลงที่ดังมากในสมัยนั้นได้รับรางวัลชนะเลิศรุ่นเล็กมีถ้วยรางวัลและเงิน 5 บาท

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ มีพื้นฐานการร้องเพลงไทยและการแสดงมาตั้งแต่เด็กได้แสดงความสามารถด้านการขับร้องเพลงอยู่เสมอ และมีการพัฒนามาตามลำดับจนมีทักษะเฉพาะตัว ในระหว่างศึกษาอยู่ที่โรงเรียนเตรียมปริญญามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง (ต.ม.ธ.ก.) ได้รวบรวมสมัครพรรคพวกจัดตั้งวงดนตรีสมัครเล่น เพื่อหาเงินช่วยค่าอาหารกลางวันแก่เพื่อนนักเรียนที่ยากจน

เพลงที่ขับร้องเป็นเพลงของคุณครูล้วน ควันธรรม, ครูนารถ ถาวรบุตร จากการตั้งวงดนตรีนั้นทำให้ คุณ อาภรณ์ กรรณสูต (ภรรยาครูเอื้อ สุนทรสนาน) เพื่อนนักเรียนร่วมมหาวิทยาลัยเป็นผู้บริจาคเงินเป็นค่าอาหารกลางวันให้กับวงดนตรีวงนี้เป็นประจำ จนคุณชายเรียกเพื่อนรุ่นพี่คนนี้อย่างติดปากว่า “พี่หนู”

คุณอาภรณ์ ได้ไปเล่าให้ ครูเอื้อ สุนทรสนาน ฟังว่ามีเพื่อนที่มหาวิทยาลัยร้องเพลงไพเราะมาก ต้องการให้รู้จักครูเอื้อ จึงได้มอบหมายให้ ครูแก้ว อัจฉริยะกุล ไปพบและทดลองฟังเสียง ผลปรากฏว่าร้องไพเราะจริง ๆ ใช้การได้ จึงนำไปพบกับ ครูเอื้อ สุนทรสนาน ประกอบกับช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2484-2488 มหาวิทยาลัยปิดว่างเว้นจากการเรียน จึงได้ไปคลุกคลีอยู่ในวงสุนทราภรณ์ ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

โดยเป็นผู้อยู่เบื้องหลังที่สมัยนี้จะเรียกว่า back stage มีหน้าที่หาอาหารให้ผู้แสดง และขนย้ายเครื่องดนตรีและฉาก

เมื่อปี พ.ศ. 2485 เริ่มมีผลงานการขับร้องเพลงตั้งแต่เป็นนักเรียนเตรียมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นนักร้องหลังม่านวงดนตรีสุนทราภรณ์ที่โรงหนังโอเดียน คู่กับ คุณชวลีย์ ช่วงวิทย์ ซึ่งเดิม ครูเอื้อ สุนทรสนาน เป็นผู้ขับร้อง แต่เนื่องจากเกิดสงครามครูเอื้อ สุนทรสนาน ได้อพยพหนีสงครามไปอยู่ต่างจังหวัดมาขับร้องเพลงตามปกติไม่ได้ ครูแก้ว อัจฉริยะกุล จึงได้มอบหมายให้ ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ ขับร้องเพลงหลังม่านแทน

ปรากฏว่าขับร้องได้ไพเราะมากจึงทำหน้าที่แทน ครูเอื้อ สุนทรสนาน ถึง 35 รอบและเป็นนักร้องหลังม่านตั้งแต่นั้นมา จึงมีความใกล้ชิดสนิทสนมกับนักร้องในยุคต้นๆ ของสุนทราภรณ์เป็นอย่างดีทุกคน และยังเป็นผู้ติดสอยห้อยตาม ครูแก้ว อัจฉริยะกุล ไปแต่งเพลงตามที่ต่างๆ เช่นลงเรือจ้างล่องแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อประพันธ์คำร้องเพลง “เจ้าพระยา” เป็นต้น

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ เป็นผู้ที่มีความสามารถในการขับร้องเพลง มีเทคนิคการขับร้องเพลง เช่น การเอื้อนและเสียงเป็นแบบเฉพาะของตนเองที่คนอื่น ไม่สามารถเลียนแบบได้ ครูเอื้อ สุนทรสนาน ครูแก้ว อัจฉริยะกุล และครูเพลงท่านอื่นๆ ได้ให้คำชมและเชื่อในฝีมือการขับร้องเพลง จนได้รับความไว้วางใจมอบหมายให้เป็นผู้คอยให้คำแนะนำ สอนเทคนิคการร้องเพลง การเอื้อน การออกคำ ตลอดจนการถอนหายใจแก่นักร้องรุ่นน้อง ที่เพิ่งเข้ามาขับร้องเพลงใหม่หลายคน เช่น รวงทอง ทองลั่นทม เป็นต้น จนหลายคนประสบความสำเร็จในการขับร้องเพลงและยกย่องชื่นชมคุณความดีเป็นอย่างยิ่ง

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ ได้สร้างชื่อเสียงในด้านการชิมอาหาร และจัดรายการวิทยุจนมีชื่อเสียงโด่งดังยิ่งกว่าการขับร้องเพลงมาจนทุกวันนี้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (สาขาดนตรีไทยสากล-ขับร้อง) เมื่อปี 2551

มีผลงานที่สร้างชื่อเสียงกับวงดนตรีสุนทราภรณ์ ซึ่งรวมอยู่ใน CD แฟนคลับสุนทราภรณ์ อาทิ ยามรัก, หวงรัก, รสตาล, สวรรค์ค้าง, อย่าเกลียดบางกอก, เพลงแห่งความหลัง ฯลฯ นอกจากนั้นท่านยังบันทึกเสียงเพลงลูกกรุงไว้อีกจำนวนหนึ่ง อาทิ สาวตางาม, สาวท้องนา, แล้งในอก, เว้าสาวอีสาน, คู่แล้วไม่แคล้วกัน, แสนงามแสนงอน, วนาสวาท, สีชัง, พรานเบ็ด, ทะเลระทม, ทำไมหนอ

ปัจจุบันท่านพักผ่อนอย่างสงบ และมีทายาท 3 คน คือ หม่อมหลวงศิริเฉลิม สวัสดิวัตน์ (หมึกแดง) หม่อมหลวงเพิ่มวุทธ์ สวัสดิวัตน์ (จิ๋ว)  และหม่อมหลวง ภาสันต์ สวัสดิวัตน์ (อิงค์)

ยามรัก

ทำนอง ครูเอื้อ สุนทรสนาน คำร้อง ครูวังสันต์

ยามเช้า...พี่ก็เฝ้าคิดถึงน้อง

ยามสาย...พี่หมายจ้องเที่ยวมองหา

ยามบ่าย...พี่วุ่นวายถึงกานดา

ยามเย็น...ไม่เห็นหน้าผวาทรวง

* ค่ำนี้...พี่จะมีใครเคียงข้าง

หนาวน้ำค้าง...เหน็บจิตให้คิดห่วง

พี่ก็หนาว...น้องคงหนาวนอนร้าวทรวง

โอ้พุ่มพวง...อย่าให้รอถึงเช้าเลย

(ข้อมูลรวบรวมจากหนังสือรวมเพลงต่างๆ ของสุนทราภรณ์)