“ทีมข่าวบันเทิงแนวหน้า” ยังคงนำ “คุณผู้อ่าน” สำราญไปกับความอลังการที่เรานำมาเสนอให้กับท่านผู้ที่ชื่นชอบ ศิลปินดารา นักร้องเก่า และในปี 2557 เราก็ยังคงนำเสนอความสุขแบบนี้กันอย่างต่อเนื่อง ให้หวนรำลึกถึงวันวาน

แหละนี่คือช่วงเวลาของการฉลอง 74 ปี ให้กับวงดนตรีที่มีคนรู้จักหัวหน้าวงในระดับโลก ครูเอื้อ สุนทรสนาน ท่านเป็นทั้งศิลปินแห่งชาติ และบุคคลดีเด่นด้านวัฒนธรรมของโลก ที่คนไทยยอมรับกับความเป็นสุดยอดของศิลปินอย่างแท้จริง

ซึ่ง “บันเทิงแนวหน้า” กับ “มูลนิธิสุนทราภรณ์” โดย“หมึกดำ” บรรณาธิการฝ่ายข่าวบันเทิง กับ คุณ อติพร สุนทรสนานเสนะวงศ์ ขอส่งความสุขให้กับแฟน RETRO เปิดตัวศิลปินที่นับเป็นสมาชิกทั้งการก่อตั้ง วงสุนทราภรณ์ หลากหลายรุ่นมาให้อ่านโดยสัปดาห์นี้พบกับ..

สุปาณี พุกสมบุญ นักร้องยุคต้นของวงดนตรีสุนทราภรณ์เจ้าของฉายา “เสียงมีดกรีดสังกะสี” ด้วยเสียงที่เล็กและแหลมมากจนเป็นเอกลักษณ์

สุปาณี พุกสมบุญ มีชื่อเดิมว่า “ปกิต พุกสมบุญ” เกิดเมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2467 ดังนั้นในเดือนหน้านี้ ท่านจะมีอายุครบ 90 ปีบริบูรณ์ ที่บ้านหม้อ จังหวัดพระนคร

เริ่มต้นการศึกษาด้านนาฏศิลป์ด้วยการเข้าไปฝึกรำละครในวังหลวง ท่าเตียน และเคยได้แสดงที่โรงละครสวนมิสกวัน จนกระทั่งกรมมหรสพถูกยุบแล้วโอนย้ายไปอยู่กับ กรมศิลปากร จึงได้ออกมาเรียนต่อที่โรงเรียนบำรุงวิทยา

ซึ่งตั้งอยู่หลัง กรมโฆษณาการ เป็นนักเรียนร่วมรุ่นกับเลิศ ประสมทรัพย์ และ สมพงษ์ ทิพยะกลิน ขุนเพลงคนหนึ่งของวงสุนทราภรณ์ จนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 เมื่อ พ.ศ.2482 โดยก่อนหน้านี้ได้ศึกษาอยู่ที่โรงเรียนหุตะวนิชแล้วในช่วงนี้ สุปาณี ได้ไปอัดแผ่นเสียงเพลงกสิกร ประกอบภาพยนตร์เรื่อง หนามรัก ของทิดเขียว (สิน สีบุญเรือง) นับได้ว่าเป็นเพลงแรกที่ได้บันทึกเสียง

สุปาณี เริ่มต้นชีวิตการทำงานครั้งแรกเป็นแคชเชียร์ที่ร้านผลิตผลไทย ตรงข้ามศาลาเฉลิมกรุง เนื่องจากในขณะนั้นไม่รู้สึกว่าการรับราชการเป็นงานที่เหมาะกับตนเองนัก เมื่ออายุ 14 ปี สมจิตร เที่ยงธรรม ได้มาชักชวนให้เข้าร่วมประกวดนางงามรัฐธรรมนูญหรือปัจจุบันคือนางสาวไทยและในปี 2483 นั้น สว่างจิตต์ คฤหานนท์(คุณหญิงสว่างจิตต์ หงสกุล ในปัจจุบัน) ได้เป็นนางงามรัฐธรรมนูญสุปาณี จึงตกรอบ ในครั้งนั้นได้รู้จักกับ พรพรรณ วรรณมาศนักแสดงละครวิทยุคณะจารุกนกที่เข้าประกวดพร้อมกันด้วย

สำหรับชีวิตการร้องเพลงในวงดนตรีกรมโฆษณาการนั้น เมื่อ พ.ศ.2483 สุปาณี ได้รับการชักชวนจาก สรรพสิริ วิริยะศิริ ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ข่าวต่างประเทศของกรมโฆษณาการ ให้เข้าไปทำงานที่กรมโฆษณาการ โดยในขณะนั้นมีนักร้องอยู่เพียง 2 คน คือ จุรี โมรากุล (มัณฑนา โมรากุล) และรุจี อุทัยกร 

สำหรับเพลงที่ สุปาณี นำมาทดสอบเสียงเพื่อเข้าวงนั้น คือเพลง ขวัญของเรียม ผลงานของ พรานบูรพ์ ผลปรากฏว่า สุปาณี
ได้บรรจุเป็นคีตศิลปิน แผนกบันเทิง กรมโฆษณาการ เมื่ออายุเพียง 16 ปี ได้เงินเดือน 15 บาท

เมื่ออยู่ที่วงดนตรีกรมโฆษณาการ ชื่อ “ปกิต พุกสมบุญ” ได้ถูกเปลี่ยนไป โดย เสวกเอกพระยาบำรุงราชบริพาร (เสมียน สุนทรเวช)เห็นว่า ชื่อ ปกิต ไปเหมือนผู้ชายชื่อ สุปาณี พุกสมบุญจึงเริ่มต้นขึ้นตอนนั้น

โดยในระยะที่อยู่ในวงเป็นระยะที่เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา เพลงที่ร้องจึงมักเป็นเพลงปลุกใจ โดย สุปาณี จะต้องนั่งรถรางจากบ้านที่บางลำพูไปร้องที่ศาลาแดงทุกวัน ส่วนเพลงแนวอื่นๆ ที่ สุปาณี ร้อง มักจะเป็นเพลงเร็ว และค่อนข้างสนุกสนาน เนื่องด้วยเสียงอันแหลมและเล็กเป็นเอกลักษณ์ของสุปาณีนั่นเอง

สุปาณี สมรสกับ ครูสริ ยงยุทธ นักเปียโนมือเอกของวงดนตรีสุนทราภรณ์และยังเป็นขุนพลเพลงคู่ใจของ ครูเอื้อ สุนทรสนาน เมื่อ พ.ศ.2487 จึงได้ลาออกจากราชการตามระเบียบในสมัยนั้น แต่ยังกลับมาช่วยร้องเพลงกับวงบ้างเป็นครั้งคราว

โดยมักไปร่วมงานในนาม วงดนตรีสุนทราภรณ์ ซึ่งเป็นวงส่วนตัวของ ครูเอื้อ สุนทรสนาน และยังร้องเพลงให้กับ คณะสุนทรจามร ของ ครูเวส สุนทรจามร ในชื่อ ลัดดาวัลย์ พันธ์ชาติ รวมไปถึงร้องเพลงอื่นๆ อยู่บ้างในระยะหลัง ส่วนในวงสุนทราภรณ์นั้น
สุปาณีมีความสนิทสนมกับ ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ เป็นพิเศษและยังร่วมงานกันตราบจนทุกวันนี้

สุปาณี มีบุตรกับครูสริ ยงยุทธ 4 คน คือ เสกสรร, วิทยา, ศุภสิทธิ์ และ นุศรา ซึ่งทั้ง 4 คน ล้วนแล้วแต่เป็นนักดนตรี-นักร้องทั้งสิ้น

โดย เสกสรร ถนัดการเล่นเปียโนตามรอยบิดา ส่วน วิทยาและ ศุภสิทธิ์ ถนัดการเล่นกีตาร์ และ นุศรา ถนัดการเล่นออร์แกนไฟฟ้าและการร้องเพลง

โดยปัจจุบัน สุปาณี พักอยู่ที่บ้านย่านถนนจักรพรรดิพงษ์ใกล้วัดแคนางเลิ้ง แต่บางครั้งก็ไปพักที่บ้านของนุศรา บุตรสาวคนเล็กที่อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรีบ้างเป็นครั้งคราว

มูลนิธิสุนทราภรณ์จะจัดงานคอนเสิร์ต “ขุนพลเพลงคู่ใจของครูเอื้อ” ให้ ครูสริ ยงยุทธ คู่ชีวิตของสุปาณีที่เสียชีวิตไป เมื่อ
6 เมษายน 2548 ในวันอาทิตย์ที่ 21 กันยายน 2557 ณ โรงละครแห่งชาติ ถนนราชินี โดยนำบทเพลงต่างๆ ที่ครูสริประพันธ์ไว้มาบรรเลง โดยสุปาณีและลูกๆ เตรียมตัวจะร่วมในงานด้วย

เพลงบ้านเรือเคียงกัน ที่ สุปาณี ขับร้องไว้นั้น เป็นเพลงแรกที่ครูเอื้อได้ตั้งใจประพันธ์ขึ้นเพื่อ คุณอาภรณ์ กรรณสูต สุภาพสตรีสาววัยรุ่นที่ต่อมาได้เป็นภรรยาคู่ชีวิต ที่ตอนนั้นมีบ้านหลังใหญ่อยู่ติดกับบ้านเช่าของครูเอื้อ แถวถนนราชดำเนิน

โดยมอบให้ ครูแก้ว แต่งคำร้องบรรยายถึงความรู้สึกของชายหนุ่มที่ตกหลุมรักหญิงสาวและเพียรพยายามที่จะแอบดูสาวคนรัก นับเป็นบทเพลงอมตะที่ผ่านกาลเวลาอันยาวนานกว่า 70 ปี และยังมีนักร้องปัจจุบันนำมาขับร้องอยู่จนทุกวันนี้

สุปาณี พุกสมบุญ มีผลงานการขับร้องเพลงไม่มากนัก เพราะส่วนใหญ่จะร้องกับ วงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ และ วงดนตรีสุนทราภรณ์ โดยไม่ค่อยร้องเพลงข้างนอกวงนัก สำหรับเพลงที่ สุปาณี ขับร้อง พอจะประมวลได้ดังนี้

เกี้ยวไม่เป็น

กำสรวลรัก

คะนองรัก (คู่กับเลิศ ประสมทรัพย์)

คิดถึงฉันบ้างไหม

จับปลาสองมือ (คู่กับเลิศ ประสมทรัพย์ และ ชวลี ช่วงวิทย์)

เจ้าชู้ประตูดิน

ชีวิตกับความสุข

เซ็งลี้ฮ้อ (คู่กับ วินัย จุลละบุษปะ)

ดื่มน้ำรัก

ดาวเย้ยเดือน

บ้านใกล้เรือนเคียง (บ้านเรือนเคียงกัน)

เบื่อผู้ชาย

ปรึกษารัก (คู่กับชวลี ช่วงวิทย์)

ปากกับใจ

ผิดนัด (คู่กับ วินัย จุลละบุษปะ)

ผู้ชายนี่น้า

ผู้ชายนี่ร้ายนัก

ผู้หญิงสวยตรงไหน (คู่กับ สุนทราภรณ์ และ วินัย จุลละบุษปะ)

โธ่ผู้ชาย (คู่กับมัณฑนา โมรากุล และ ชวลี ช่วงวิทย์)

เพลินลีลาศ

มองอะไร

รักคะนองคองก้า (คู่กับ เลิศ ประสมทรัพย์)

รักฉันตรงไหน

รักแม่เอ๊ย (นำหมู่ชาย)

รักอย่าลวง

สะพานทอง

สายตาสายใจ (นำหมู่ชาย)

หาดแสนสุข

อะไรนะชาย

อำนาจเงิน (คู่กับ วินัย จุลละบุษปะ)

สุปาณี พุกสมบุญ ได้รับฉายาว่า “เสียงมีดกรีดสังกะสี” เนื่องจากมีเสียงเล็กและแหลมมาก เหมือนกับเอามีดไปกรีดสังกะสี ซึ่ง ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์พูนพิศ อมาตยกุล ยังเคยกล่าวไว้ว่า “ยังไม่มีใครสักคนเดียวที่จะร้องเพลงไทยสากลเปรี้ยวๆมาเท่าเทียมเธอได้ “

เรื่องที่ สุปาณี รู้สึกตื่นเต้นไม่มีวันลืมมี 2 เรื่อง คือ การหลบระเบิดในหลุมหลบภัยในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งครั้งหนึ่งระเบิดเกือบโดนหลุมหลบภัยที่ สุปาณี หลบภัยอยู่ กับ การได้เข้าเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในโอกาสครบรอบ 30 ปีวงดนตรีสุนทราภรณ์

ถึงแม้สุปาณีจะลาออกจากวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ไปแล้ว แต่ ครูเอื้อ สุนทรสนาน ยังเคยโทรศัพท์มาตามตัวอยู่ เช่น “เจี๊ยบเอ๊ย ! มางานหัวหน้าหน่อย แต่งตัวมาเดี๋ยวนี้” ทำให้เห็นความผูกพันกันกับใน วงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ และ วงดนตรี สุนทราภรณ์ จนถึงปัจจุบัน

ทางกลุ่มเพื่อนฝันและวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ ได้จัดงานคอนเสิร์ต 80 ปี สุปาณี เมื่อ พ.ศ.2547 นับว่าเป็นคอนเสิร์ตที่รวบรวมเพลงของ สุปาณี พุกสมบุญ อย่างสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่เคยมีมา

บ้านเรือนเคียงกัน

ทำนอง ครูเอื้อ สุนทรสนาน

คำร้อง ครูแก้ว อัจฉริยะกุล

บ้านเรือนเคียงกันแอบดูทุกวันมองเมียง

ถึงหากอยู่เคียงห่างกันสักเพียงวาเดียว

แต่ดูไกลกันไม่เคยสัมพันธ์กลมเกลียว

เห็นหน้าหน่อยเดียวเกิดความรักเหนี่ยววิญญาณ

อยู่ชิดติดกันแต่ความสัมพันธ์ขัดขวาง

เขตรั้วกั้นกลางสูงดั่งจะขวางนัยน์ตา

ขอบรั้วปิดบังก็ยังเห็นกันได้หนา

ได้เห็นหน้าตาก็เวลาบังเอิญ

แต่บางเวลาดั่งเทวดาดลใจ

พบหน้าเข้าได้ติดตรึงหัวใจพลอยเพลิน

แต่มีบางวันสบตาพร้อมกันเผชิญ

แล้วกลับสะบัดเมินปล่อยให้ฉันเปิ่นหน่วงเหนี่ยว

บางครั้งสบตาแหละโปรยยิ้มมาให้ฉัน

ระทึกตื้นตัน ฉันเก็บไปฝันคนเดียว

ตื่นเช้าชื่นบาน อกใจสำราญแลเหลียว

ได้ฝันหน่อยเดียวเสียวดวงใจรอนรอน

บ้านเรือนเคียงกันไม่เคยสัมพันธ์อันใด

เหมือนหนึ่งอยู่ไกลจิตใจชักพาอาวรณ์

อยู่กันนานมายิ่งพาหัวใจรอนรอน

เช้าตรู่ตื่นนอนแอบดูเสียก่อนสิ่งอื่น

บางครั้งชื่นชวนด้วยเธอยิ้มยวนสดใส

สุดแสนสุขใจเหมือนต่ออายุให้ยืน

บางครั้งบึ้งตึงต้องครวญคะนึงให้ฝืน

แต่เช้าแหละคืนฉันไม่ชื่นใจเลย

เมื่อยามวังเวงได้ยินเสียงเพลงลอยลม

รู้สึกชื่นชมแอบฟังนิยมชมเชย

อยู่กันนานมาไม่เคยพูดจากันเลย

วิตกอกเอยไม่เคยคิดบ่นเบื่อหน่าย

บางครั้งแปลกครัน จ้องมองหากันไม่เห็น

แต่เช้าตกเย็นแม้ว่าไม่เห็นคงตาย

ตื่นเช้าเหม่อมองด้วยความรักปองไม่หาย

จะทักจะทายฉันก็อายเธอจัง

(ข้อมูลรวบรวมจากหนังสือรวมเพลงต่างๆ ของสุนทราภรณ์)