คู่รักชาวญี่ปุ่นยื่นฟ้องรัฐบาล จี้แก้กฎหมายให้สามี-ภรรยา เลือกใช้นามสกุลตัวเองได้ไม่ต้องเปลี่ยนตามอีกฝ่าย

10 มี.ค. 2567 นสพ.The Philippine Star ของฟิลิปปินส์ รายงานข่าว Japan couples file suit seeking separate surnames ระบุว่า เมื่อวันที่ 8 มี.ค. 2567 ซึ่งตรงกับวันสตรีสากล 8 มีนาคม ของทุกปี ที่ประเทศญี่ปุ่น มีคู่รักจำนวน 6 คู่ ยื่นฟ้องต่อศาล เพื่อให้รัฐบาลแดนอาทิตย์อุทัย แก้ไขกฎหมายที่ปัจจุบันกำหนดให้คู่สามี – ภรรยาที่จดทะเบียนสมรสแล้วต้องตกลงกันว่าจะเลือกใช้นามสกุลฝ่ายชายหรือฝ่ายหญิงเท่านั้น ซึ่งเป็นกฎหมายเก่าแก่มีบังคับใช้มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 (ปี 2343 – 2442) ให้เปลี่ยนเป็นการแยกกันใช้คนละนามสกุลได้

ทนายความของกลุ่มผู้ฟ้องคดี กล่าวว่า ร้อยละ 95 ของคู่สมรส เลือกใช้นามสกุลของฝ่ายชาย ขณะที่นักกิจกรรมรณรงค์สร้างความเท่าเทียมทางเพศ ให้เหตุผลว่า กฎหมายว่าด้วยนามสกุลของคู่สมรสที่ใช้อยู่นี้ นอกจากจะสร้างความปวดหัวให้กับเจ้าหน้าที่ในระบบราชการที่ต้องเปลี่ยนชื่อทุกอย่างตั้งแต่หนังสือเดินทางไปจนถึงบัญชีธนาคารแล้ว ยังสร้างปัญหาให้กับผู้หญิงที่มีหน้าที่การงานมั่นคงด้วย แต่หากเลือกอยู่กินกันโดยไม่จดทะเบียนสมรส จะส่งผลกระทบต่อสิทธิหลายประการ เช่น การเลี้ยงดูบุตร มรดกและภาษี

โจทก์คนหนึ่งไม่เปิดเผยชื่อ กล่าวว่า ตนเป็นหญิงอายุ 50 ปี อยู่กินกับสามีมา 17 ปีแล้ว จนมีลูกสาวย่างเข้าวัยรุ่น แต่ตนกับสามีไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน ทำให้สถานะการสมรสไม่ได้รับการรับรองตามกฎหมาย ส่งผลกระทบต่อสิทธิต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ การรับรองบุตร การเซ็นยินยอมเมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งต้องเข้ารับการผ่าตัด และเรื่องภาษี

ขณะที่ ยูกิโอะ โคอิเกะ (Yukio Koike) ชายวัย 66 ปี เปิดเผยว่า ตนกับ ยูคาริ อุชิยามะ (Yukari Uchiyama) ภรรยาวัย 56 ปี ใช้วิธี “แต่งๆ หย่าๆ” ถึง 3 ครั้ง เพื่อให้ได้สิทธิในการดูแลบุตรทั้ง 3 คนด้วยกัน 

รายงานข่าวต่อไปว่า 5 ใน 6 คู่ที่ยื่นฟ้องรัฐบาลญี่ปุ่น ยื่นฟ้องที่ศาลในกรุงโตเกียว ส่วนอีกคู่ที่เหลือยื่นฟ้องที่ศาลเมืองซัปโปโร ทางภาคเหนือของประเทศ ขณะที่ มากิโกะ เทระฮาระ (Makiko Terahara) ทนายความของโจทก์ ให้ความเห็นว่า ที่ประเทศอื่นๆ การแต่งงานและการใช้นามสกุลไม่ใช้สิ่งที่จำเป็นต้องเลือก แต่สำหรับในญี่ปุ่น หากคุณเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง ก็ต้องละทิ้งอีกอย่างนั้นไป

รายงานข่าวกล่าวต่อไปว่า ในปี 2558 และ 2564 ศาลฎีกาของญี่ปุ่น ซึ่งทำหน้าที่ศาลรัฐธรรมนูญด้วย ได้มีคำวินิจฉัยว่า กฎหมายปัจจุบันที่ใช้อยู่ไม่ขัดรัฐธรรมนูญ แต่ก็แนะนำให้ฝ่ายนิติบัญญัติหารือเกี่ยวกับร่างกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อเรียกร้องความยืดหยุ่นที่เพิ่มมากขึ้น ซึ่งการเรียกร้องให้อนุญาตให้คู่สมรสเลือกใช้นามสกุลของตนเองได้ ไม่ต้องเปลี่ยนตามฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ได้เพิ่มมากขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

เมื่อเดือนที่แล้ว มาซาคาสุ โทคุระ (Masakazu Tokura) หัวหน้ากลุ่มล็อบบี้ธุรกิจที่มีอิทธิพลมากที่สุดของญี่ปุ่น “ไคดันเร็น (Keidanren) กล่าวว่า กลุ่มนี้สนับสนุนการแนะนำตัวเลือกเมื่อจะแต่งงาน ขณะที่ผู้สนับสนุนกฎหมายที่บังคับใช้อยู่ปัจจุบันเห็นว่า การมีนามสกุลเดียวเป็นสิ่งสำคัญในการส่งเสริมความสัมพันธ์ในครอบครัว และการพยายามเปลี่ยนแปลงกฎเกณฑ์ถือเป็นการทำลายค่านิยมดั้งเดิม

ที่มา https://www.philstar.com/world/2024/03/10/2339506/japan-couples-file-suit-seeking-separate-surnames