ในปัจจุบัน คงปฏิเสธไม่ได้ ที่จะพูดว่า สามารถพบสารเคมีได้ในทุกบ้าน  สารเคมีที่อันตรายเหล่านี้อาจมาในรูปของ สารฆ่าแมลง กรด ด่าง ยาเบื่อหนู หรือแม้แต่น้ำยาทำความสะอาด ซึ่งส่วนมากก็มักเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตเมื่อถูกนำเข้าสูร่างกายทั้งทางการกิน การสูดดม และการสัมผัส  ดังนั้นการใช้สารเหล่านี้ จึงจำเป็นต้องใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ แต่บางครั้ง ความประมาทหรืออุบัติเหตุก็เป็นเหตุให้สัตว์เลี้ยงของเราได้รับสารพิษเหล่านั้นได้ การนำสัตว์เลี้ยงไปรักษากับสัตวแพทย์โดยเร็วเป็นสิ่งสำคัญ แต่การปฐมพยาบาลเบื้องต้นโดยเจ้าของ ก่อนหรือระหว่างเดินทางไปหาสัตวแพทย์ก็เป็นสิ่งที่มีประโยชน์ เพราะเป็นการช่วยลดความรุนแรง ลดการเจ็ปปวด ลดการเสียหายของอวัยวะ และลดโอกาสการเสียชีวิตของสัตว์เลี้ยงได้ครับ

หลักการปฐมพยาบาลสัตว์เบื้องต้น เมื่อได้รับสารเคมี มีดังต่อไปนี้

1. เมื่อได้รับสารเคมีโดยการกิน

            การช่วยให้สัตว์อาเจียนเอาสารพิษที่กินไปออกมาเป็นวิธีหนึ่งที่เจ้าของสามารถทำได้ เมื่อสัตว์ยังมีสติ ตื่นตัว และให้ความร่วมมือกับเจ้าของ และควรทำภายใน 1 ชั่วโมงแรก หลังจากที่สัตว์กินสารเคมีเข้าไป

วิธีการกระตุ้นให้สัตว์อาเจียนสามารถทำได้ โดย...

1.1 ล้วงคอให้อาเจียน เป็นวิธีที่ทำให้อาเจียนได้ง่าย แต่ไม่แนะนำเพราะ มีความเสี่ยงต่อเจ้าของ

ในการถูกสัตว์เลี้ยงกัดได้

1.2 ป้อนด้วยน้ำเชื่อม  ซึ่งจะไปกระตุ้นการอาเจียนได้ โดยในแมว ใช้น้ำเชื่อมปริมาณ 5 ซีซี หรือประมาณ 1 ช้อนชา ส่วนในสุนัข ใช้น้ำเชื่อมปริมาณ 5 ซีซี หรือ 1 ช้อนชาต่อสุนัขน้ำหนักตัว 5 กิโลกรัม

1.3 ป้อนน้ำยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ที่มีความเข้มข้น 3% (Hydrogen peroxide 3%) ที่ใช้

ล้างแผลนั่นเอง  ปริมาณ 1 ช้อนโต๊ะ หรือ 20 ซีซี ต่อ สุนัขหรือแมว น้ำหนัก 10 กิโลกรัม

**การป้อนน้ำเชื่อม หรือ ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ที่มีความเข้มข้น 3% นั้น ถ้าสัตว์เลี้ยงไม่อาเจียนภายใน 20 นาทีหลังได้รับการกระตุ้นไป สามารถกระตุ้นซ้ำได้อีก 1 ครั้ง **

ไม่ควรทำให้สัตว์อาเจียนเมื่อ...

          1. สัตว์อยู่ในภาวะสลบ ชัก ดุร้าย ไม่มีสติ หรืออ่อนแอมาก เพราะมีโอกาสอย่างสูงที่ทำให้เกิดการสำลักแล้วเศษอาหารเข้าทางเดินหายใจได้

            2. หากกินสารเคมีเข้าไปแล้วนานเกินกว่า 1 ชั่วโมง เนื่องจากจะถูกดูดซึมเข้ากระแสเลือดไปแล้ว

            3. สารเคมีที่สัตว์กินเข้าไปคือสารที่เป็น กรด ด่าง สารหอมระเหยที่เป็นผลิตภัณฑ์จากปิโตรเลียม หรือสารที่มีฤทธิ์กัดกร่อน ในกรณีนี้ให้ป้อนไข่ดิบ หรือนม เพื่อลดการระคายเคือง และรีบพาสัตว์ไปพบสัตวแพทย์โดยเร็วที่สุด

2. เมื่อได้รับสารเคมีโดยการสูดดม

          ให้รีบพาสัตว์เลี้ยงไปยังพื้นที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ ถ่ายเทสะดวก และปราศจากสารเคมีเหล่านั้น และรีบพาส่งสัตวแพทย์ให้เร็วที่สุด

3. เมื่อได้รับสารเคมีโดยการสัมผัสถูกผิวหนัง

          เจ้าของควรใส่ถุงมือ และให้ล้างตัวสัตว์ที่บริเวณที่สัมผัสสารเคมีด้วยน้ำสะอาด ร่วมกับการใช้สบู่ อย่างน้อย 15 นาที

5. เมื่อได้รับสารเคมีเข้าตา

            ให้ล้างตาของสัตว์ด้วยน้ำเกลือล้างแผล จนคิดว่าสารเคมีน่าจะถูกชะออกไปหมดแล้ว จากนั้นให่รีบนำส่งสัตวแพทย์

            หวังว่าการปฐมพยาบาลเบื้องต้นนี้ คงช่วยให้เราสามารถลดอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับน้องหมา น้องแมว ของเราจากกรณีได้รับสารเคมีนะครับ

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย