โรคไตวายเรื้อรัง เป็นปัญหาสาธารณสุขที่ทุกประเทศต้องให้ความร่วมมือรณรงค์ป้องกันเพื่อลดอุบัติการณ์การเกิดโรคนี้ในประชากรโลกที่มีจำนวนเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว อุบัติการณ์โรคไตในคนไทย คาดว่าคนไทยผู้ใหญ่เป็นโรคไตกว่า 8 ล้านคนแม้ว่าโรคไตเรื้อรัง เป็นโรคที่รักษาไม่หายขาด แต่สามารถใช้ชีวิตอย่างอิสระ ประกอบอาชีพได้ มีความสุขกับคนที่คุณรักและมีชีวิตยืนยาวได้ถ้ารู้จักดูแลรักษาตัวเองให้ดี ดังนั้นเมื่อเป็นโรคไตเรื้อรัง สิ่งที่ควรต้องทำให้ได้อันดับแรกเลยคือ ต้องมีกำลังใจและยอมรับในสิ่งที่เป็นและเตรียมความพร้อมเพื่อเข้ารับการรักษา ด้วยการบำบัดทดแทนไตอย่างถูกวิธี ซึ่งมีอยู่ 3 วิธี แต่ละวิธีก็มีข้อดีข้อเสียแตกต่างกัน คือ 1.) การปลูกถ่ายไต เป็นวิธีที่ดีที่สุดแต่มีข้อจำกัดเรื่องไตบริจาค 2.) การฟอกเลือด ผู้ป่วยต้องเดินทางไปฟอกเลือดที่ศูนย์ไตเทียมทุกสัปดาห์ สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง อาจทำให้ชีวิตขาดอิสระ และ 3.) การล้างไตทางช่องท้อง ผู้ป่วยหรือญาติสามารถทำได้เองที่บ้าน ทำให้ผู้ป่วยใช้ชีวิตประจำวันได้เหมือนคนปกติ ลดข้อจำกัดเรื่องเวลาในการเดินทางไปพบแพทย์ นอกจากนี้ยังมีการรักษาด้วยยาแบบประคับประคอง ขึ้นกับสภาพร่างกายและความพร้อมของผู้ป่วยและญาติด้วย
ข้อมูลจาก พว.นิศา ทองบ่อ พยาบาลวิชาชีพ หน่วยไตเทียมรพ.สรรพสิทธิประสงค์ จ.อุบลราชธานี ผู้มีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องมานานกว่า 10 ปี เปิดเผยว่า คนส่วนใหญ่เมื่อเป็นโรคไตเรื้อรัง มักจะท้อถอยหมดสิ้นกำลังใจและกลัวการรักษา ดังนั้นสิ่งสำคัญคือ กำลังใจจากคนรอบข้าง รวมถึงแพทย์และพยาบาลก็จะให้ข้อมูลเพื่อช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้ป่วย โดยแพทย์จะแจ้งคนไข้และญาติว่า โรคนี้เป็นแล้วรักษาไม่หาย ต้องรักษาตลอดชีวิต ด้วยการบำบัดทดแทนไต ด้วยการฟอกเลือด หรือล้างไตทางช่องท้อง ระหว่างที่ยังไม่ได้รับการเปลี่ยนไต เพื่อจะเอาของเสีย หรือน้ำออกจากร่างกาย เพื่อความอยู่รอดของคนไข้ ซึ่งกรณีผู้ป่วยรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้อง หลังจากผ่าตัดวางสายหน้าท้องแล้ว พยาบาล และเจ้าหน้าที่จะทำการฝึกคนไข้และญาติในการดูแลตนเอง จนกว่าจะทำเป็นและคล่องแคล่ว จนสามารถกลับไปทำเองที่บ้านได้ คนไข้จะได้ไม่ต้องมาโรงพยาบาลบ่อยๆ ทั้งนี้ผู้ป่วยทุกคนจะได้รับเบอร์ติดต่อเพื่อขอคำปรึกษาจากพยาบาลได้ตลอดเวลา
ในระยะหลังจะเห็นว่าผู้ป่วยโรคไต มีทัศนคติที่ดีและมั่นใจในการรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้องมากขึ้นเรื่อยๆ เพราะผ่านบทพิสูจน์มาแล้วกว่า 10 ปี ที่ช่วยให้ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังรอดชีวิต ซึ่งที่หน่วยไตเทียม รพ.สรรพสิทธิประสงค์ ปัจจุบันมีผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องกว่า 500 ราย จากทั้งหมดกว่า 1,000 ราย ที่ทางโรงพยาบาลได้ส่งต่อไปยังโรงพยาบาลชุมชน (รพสต.) ต่างๆ หลังจากผ่าตัดใส่ท่อหน้าท้องแล้ว เพื่อความสะดวกของผู้ป่วย เนื่องจากใกล้บ้าน ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการเดินทางมาโรงพยาบาลช่วยให้ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังรอดชีวิต เหมาะกับบริบทของคนอีสาน และยังสามารถทำงานได้
ข้อแนะนำเมื่อต้องล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเอง
1.การล้างไตต้องทำทุกวัน วันละ 3-4 ครั้ง และล้างแผลทุกวัน ควรเตรียมห้อง พร้อมอุปกรณ์ต่างๆ สำหรับล้างไตไว้ให้พร้อมมีอากาศถ่ายเทสะดวก และทำความสะอาดทุกวัน ในกรณีที่ไม่มีห้องสำหรับล้างไต หรืออยู่นอกสถานที่ก็สามารถทำในรถได้โดยเลือกจอดในสถานที่ที่อากาศปลอดโปร่ง
2.ก่อนทำการล้างไตทุกครั้ง ควรล้างมือให้สะอาดและต้องทำอย่างเคร่งครัด
3.สวมหน้ากากทุกครั้ง ที่ทำความสะอาดแผล เนื่องจากเราอาจไอ หรือจามขณะล้างแผลอยู่ก็ได้ จึงควรป้องกันไว้ก่อน
4.จดบันทึกรายละเอียดต่างๆ ทุกวัน เพื่อเป็นข้อมูลให้แพทย์ได้ประเมินประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีขึ้น เช่น ความดัน ปริมาณน้ำที่ดื่ม ปริมาณปัสสาวะ และอาหารที่รับประทานเข้าไป
5.ผู้ป่วยที่ล้างไตทางช่องท้องสามารถรับประทานอาหารได้อย่างหลากหลาย เพราะได้ถ่ายของเสียออกจากร่างกายทุกวัน แต่ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีโซเดียมสูง หรืออาหารรสจัดต่างๆ เน้นการรับประทานอาหารประเภทปลา หรือ ไข่ขาว ซึ่งสามารถทำเมนูต่างๆ ได้อย่างหลากหลาย
6.รักษาความชุ่มชื้นของผิวอยู่เสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้ผิวแห้ง เพราะเมื่อผิวแห้งจะเกิดอาการคัน การเกาบริเวณใกล้แผลบ่อยๆ เสี่ยงต่อเชื้อโรคที่จะเข้าไปในแผล
7.กรณีผู้สูงอายุ ผู้ป่วยควรมีผู้ดูแล เพื่อช่วยเหลือเบื้องต้นเช่น ผู้ป่วยอาจหน้ามืดเป็นลม จากการลุกนั่ง หรือเปลี่ยนท่านั่งยืน บางรายอาจมีภาวะซีด หรือท้องผูก และช่วยอ่านฉลากยา
เพียงการดูแลเท่านี้ ก็จะช่วยให้ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ใกล้เคียงกับคนปกติ
ผศ.(พิเศษ)ดร.อภิสิทธิ์ ฉัตรทนานนท์
ประธานกรรมการมูลนิธิคุณแม่คุณภาพ
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี