ปัจจุบันพรรณไม้ดอกหอมหลายชนิดกำลังเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย ซึ่งนำมาปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับตามสวนหย่อมภายในบ้าน สวนสุขภาพ และสวนสาธารณะ สำหรับไม้ดอกหอมวงศ์กระดังงา จัดเป็นพรรณไม้ชนิดหนึ่งที่คนส่วนใหญ่นำมาปลูก เนื่องจากความหอมและสีสันของดอกสะดุดตา ตลอดจนทรงพุ่มที่สวยงาม อย่างไรก็ตามพรรณไม้ในวงศ์กระดังงามีหลายสกุลด้วยกัน ซึ่งสกุลมหาพรหม (Mitrephora) ก็เป็นอีกสกุลหนึ่งที่ดอกมีกลิ่นหอมและสีสันสวยงาม และยังสามารถปลูกลงดินหรือปลูกลงกระถางเพื่อเป็นไม้ประดับตามสถานที่ต่างๆ

มหาพรหมราชินี (Mitrephora sirikitiae weersooriya, Chalermglin & R.M.K Saunders) ไม้พุ่มขนาดกลาง ทรงพุ่มสวยงาม สูง 3-5 เมตรเปลือกต้นสีน้ำตาล ปลายยอดอ่อนมีขนปกคลุมอยู่เล็กน้อย ขนาดใบ 6x18 เซนติเมตร ผิวใบเรียบเป็นมันทั้งสองด้าน ดอกมีลักษณะคล้ายโคมคว่ำ ขนาด 8-10 เซนติเมตร กลีบดอกชั้นนอกสีขาว ชั้นในสีม่วงแดง มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดอกบานเต็มที่ 2-3 วัน สามารถออกดอกได้ทั้งปี โดยเฉพาะฤดูแล้ง พบครั้งแรกที่ จ.แม่ฮ่องสอน

กลาย (Mitrephora keithii Ridl.) ไม้พุ่มขนาดเล็กสูง 2-3 เมตร เปลือกต้นสีน้ำตาลอ่อน ใบเล็กผิวใบมัน ขนาด 2x5 เซนติเมตร ดอกออกตรงข้ามใบ มีกลิ่นหอมขนาด 2-3 เซนติเมตร กลีบดอกชั้นนอกสีเหลือง ชั้นในสีเหลืองอมแดง ลักษณะกลีบดอกค่อนข้างแข็ง สามารถปลูกได้ในกระถางและเจริญเติบโตได้ดีในที่ร่มรำไร นอกจากนี้ยังสามารถออกดอกได้ดีตลอดทั้งปี

ลำดวนดอย (Mitrephora wangii Hu.) ไม้พุ่มขนาดใหญ่ สูง 8-12 เมตร เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้มใบเรียบ ก้านใบดำ มองเห็นเส้นใบได้ชัดเจน ขนาดใบ 4x8 เซนติเมตร ดอกมีกลิ่นหอมแรง ดอกแรกบานกลีบชั้นนอกสีขาว ขอบมีลักษณะเป็นคลื่น กลีบชั้นในสีแดงอมเหลือง เมื่อดอกใกล้โรยกลีบชั้นนอกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเข้ม ดอกมีขนาด 4-5 เซนติเมตร สามารถปลูกเป็นไม้ประดับให้ร่มเงาได้

พรหมขาว (Mitrephora alba Ridl.) ไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 5-6 เมตร เปลือกต้นสีน้ำตาลอ่อน ผิวใบเรียบมันทั้งสองด้าน ขนาด 3x6 เซนติเมตร ดอกมีกลิ่นหอมแรง แรกบานกลีบชั้นนอกมีสีขาว ขอบเป็นคลื่นเล็กน้อย กลีบชั้นในสีขาวแกมชมพูอมม่วง เมื่อใกล้โรยดอกจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ขนาดดอกใกล้เคียงกับลำดวนดอย สามารถออกดอกได้ทั้งปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการบำรุงรักษา สำหรับพรหมขาวพบในประเทศไทยครั้งแรกที่เกาะสมุย เหมาะสำหรับนำมาปลูกประดับตามสวนหย่อมในบ้านได้

อนันต์ พิริยะภัทรกิจ
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)