กระแสความสนใจเรื่องปราสาทหินกลับมาอยู่ในความสนใจของคนไทยอีกครั้ง หลังจากได้ติดตามข่าวการให้ปากคำเรื่องปราสาทพระวิหารของฝ่ายไทยกับกัมพูชา ณ ศาลโลก กรุงเฮก และเพื่อมิให้ตกกระแสข่าวนี้ Mr. Flower ก็ขอโหนกระแสข่าวปราสาทหินด้วยการพาคุณไปเที่ยวปราสาทหินอีก 2 แห่งในจังหวัดสุรินทร์ คือปราสาทตาเมือนธม และปราสาทตาควาย

ปราสาทตาเมือนธม (ธม ภาษาเขมรแปลว่าใหญ่) สร้างพ.ศ. 1200 สมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ตั้งอยู่ในช่องเขาตาเมือน (หรือตาเมียง) บ้านหนองคันนาสามัคคี หมู่ 8 ต.ตาเมียง อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์ อยู่ในเขตอุทยานประวัติศาสตร์กลุ่มปราสาทตาเมือน ประกอบด้วยปราสาทหินสามหลัง คือ ปราสาทตาเมือนธม (ขนาดใหญ่สุด) ปราสาทตาเมือนโต๊ด (ขนาดกลาง) และปราสาทตาเมือน (ขนาดเล็กสุด) ตัวปราสาทตาเมือนธมตั้งอยู่บนเนินเขา สร้างคร่อมโขดหินธรรมชาติศักดิ์สิทธิ์ในรูปของสยัมภูศิวลึงค์ ใช้เป็นที่สำหรับประกอบพิธีกรรมศาสนาฮินดู ปราสาทหลังนี้หันหน้าไปทางทิศใต้ ซึ่งจะต่างกับปราสาทอื่นที่มักหันหน้าไปทางทิศตะวันออก เพื่อรับกับเส้นทางที่มาจากเขมรต่ำ

ปราสาทตาเมือนธม ประกอบด้วยปราสาทประธาน และมีปรางค์ก่อด้วยหินทราย 2 หลัง อยู่ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และตะวันตกเฉียงเหนือของปราสาทประธาน มีบรรณาลัยศิลาแลง 2 หลัง นอกระเบียงคดทางทิศเหนือมีบาราย (สระน้ำ) ขนาดเล็ก 2 สระ ส่วนปราสาทตาเมือนโต๊ด อยู่ห่างจากปราสาทตาเมือนธมประมาณ 750 เมตร ก่อด้วยศิลาแลง มีกำแพงล้อมรอบ มีสระน้ำขนาดเล็กอยู่ทางทิศเหนือ 1 สระ เชื่อว่าปราสาทนี้คืออโรคยาศาล สถานที่รักษาพยาบาลของชุมชน ซึ่งสร้างไว้ตามรายทางเส้นทางคมนาคม นิยมสร้างในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และปราสาทตาเมือน (หรือบายกรีม) อย่ห่างจากปราสาทตาเมือนโต๊ดประมาณ 390 เมตร เป็นปราสาทเล็กที่สุด ก่อด้วยศิลาแลง มีลักษณะเป็นห้องยาว เชื่อว่าคือธรรมศาลา หรือพักสำหรับผู้เดินทาง อย่างไรก็ตามชาวไทยและชาวเขมรที่อยู่อาศัยในพื้นที่รอบ ๆ ปราสาทแห่งนี้ยังคงศรัทธาและเคารพปราสาทแห่งนี้อย่างมาก เมื่อถึงโอกาสสำคัญทางศาสนา ทั้งคนไทยและเขมรก็จะพากันไปสักการะโบราณสถานนี้เป็นประจำ

นักโบราณคดีสันนิฐานว่ากลุ่มปราสาทตาเมือนคือหลักฐานที่เป็นประจักษ์พยานว่ากลุ่มปราสาทนี้ตั้งอยู่ในบริเวณที่เคยเป็นเส้นทางคมนาคมใหญ่ในอดีต อย่างไรก็ตามกลุ่มปราสาทนี้ตั้งในเขตชายแดนไทย-กัมพูชา หากคุณต้องการจะไปชม โปรดติดต่อตำรวจตระเวนชายแดน (ฉก. ตชด. 16) ผู้ดูแลพื้นที่ก่อน

ปราสาทตาควาย คือโบราณสถานอีกแห่งที่อยากเชิญชวนคุณไปเยือน น่าอัศจรรย์ที่ปราสาทนี้ถูกทิ้งร้างในป่าทึบมายาวนาน แต่ทว่ากลับสามารถคงสภาพของปรางค์ปราสาทจตุรมุขซ้อนลดหลั่น 5 ชั้นไว้อย่างงดงาม ผังปราสาทเป็นรูปกากบาท ส่วนล่างก่อด้วยศิลาแลง ส่วนบนก่อด้วยศิลาทราย ปราสาทนี้อยู่ที่ช่องตาควาย เทือกเขาพนมดงรัก ห่างจากหน้าผาเพียงแค่ 10 เมตรเท่านั้น หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ตั้งอยู่ในหมู่บ้านไทยนิยมพัฒนา หมู่ 17 ต.บักได อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์ ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของปราสาทตาเมือนธม ห่างกันประมาณ 12 กิโลเมตร

เป็นปราสาทหลังเดียวโดด ๆ ไม่มีมีระเบียงคด บรรณาลัย โคปุระ ตัวปราสาทก่อด้วยหินทราย สูงประมาณ 13-14 เมตร (ไม่คิดส่วนฐานที่จมอยู่ใต้ดิน) มีประตูเข้าสี่ด้าน มีมุขทางทิศตะวันออก แต่มุขบางส่วนได้พังทลายลงมาแล้ว แต่ถึงกระนั้นก็มหัศจรรย์เป็นยิ่งนัก เพราะสภาพยังสมบูรณ์มาก ยอดปรางค์ยังอยู่เกือบครบจนถึงยอด สันนิฐานว่าปราสาทนี้สร้างไม่เสร็จสมบูรณ์ เพราะยังไม่มีการขัดแต่งผิวของหิน ไม่มีการแกะสลักลวดลายใด ๆ (ซึ่งก็ดีไปอย่างเพราะที่ไม่มีโจรเข้าไปกระเทาะ หรือตอกสกัดเอาลวดลายออกไปขายให้กับร้านขายของเก่า หรือพวกเศรษฐีผ้ชอบซื้อของเก่า ซึ่งมาจากการขโมยของโบราณไปขาย) เชื่อกันว่าเป็นศิลปะสมัยปลายนครวัดต่อกับต้นสมัยบายน หรือรัชกาลพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 ต่อกับพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

สำหรับบริเวณรอบปราสาทตาควายนี้ยังชาวบ้านในพื้นที่ระบุว่ายังมีกับระเบิดหลงเหลืออีกมากมาย ดังนั้นหากต้องการจะเข้าไปเที่ยวชมก็ต้องติดต่อกับกองร้อยทหารพรานที่ 960 กองกำลังสุรนารี เพื่อขอให้ช่วยนำทางให้คณะก่อน เพราะระยะทางที่จะเดินเข้าชมตัวปราสาทค่อนข้างไกลพอประมาณราว 2 กิโลเมตร แต่รับรองว่าสำหรับคุณที่ชื่นชอบโบราณสถานแบบปราสาทหิน เมื่อได้ไปยลโฉมปราสาทตาควายแล้ว จะบอกได้เพียงคำเดียวว่า มหัศจรรย์

อยากเชิญชวนคนไทยไปเที่ยวชมกลุ่มปราสาทตาเมือน และปราสาทตาควายกันมาก ๆ และเมื่อไปแล้วก็ขอให้ช่วยนำข้าวของเครื่องใช้ อาหาร ยาสามัญประจำบ้าน และเครื่องดื่มไปมอบให้กับทหารหาญของเราที่รักษาอธิปไตย ณ ดินแดนดังกล่าวด้วยนะครับ

ปราสาทตาเมือนธม

ปราสาทตาควาย