นิ่ว คืออะไร?

นิ่ว คือ การสะสมของตะกอนแร่ธาตุ ซึ่งเกิดได้ตลอดทางเดินปัสสาวะ ได้แก่ ในท่อปัสสาวะ และไต แต่ที่มักพบได้บ่อยในสัตว์เลี้ยงนั้น มักเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

                นิ่วมีหลายชนิด ขึ้นกับองค์ประกอบของนิ่ว ซึ่งมักพบภาวะกระเพาะปัสสาวะอักเสบร่วมด้วย เนื่องจากก้อนนิ่วระคายเคืองทางเดินปัสสาวะ

เจ้าตูบเจ้าเหมียวของเรา จะเป็นนิ่วได้อย่างไร เหตุใดจึงเป็นโรคนิ่ว?

โรคนิ่วเกิดได้จากหลายปัจจัยร่วมกัน ได้แก่

ü อายุมาก

ü กินน้ำน้อย กลั้นปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะมีความเข้มข้นสูงขึ้น การตกตะกอนของผลึกนิ่วเกิดได้มากขึ้น

ü ได้รับอาหารที่มีโปรตีนสูง แร่ธาตุสูงเป็นประจำ เช่น เครื่องในสัตว์ สัตว์ปีก

ü ติดเชื้อแบคทีเรียที่ทางเดินปัสสาวะ ทำให้เปลี่ยนแปลงความเป็นกรดด่าง ส่งผลให้เกิดการตกตะกอนนิ่ว

ü เป็นสายพันธุ์ที่มีความเสี่ยงในการเกิดโรคนิ่วสูง เช่น ดัลเมเชียน

ü สัตว์ที่เป็นโรคบางโรคที่โน้มนำให้เกิดตะกอนนิ่วมากกว่าปกติ เช่น ไทรอยด์เป็นพิษ โรคมะเร็งบางชนิด

ü สัตว์ที่มีระดับแคลเซียมในกระแสเลือดและปัสสาวะสูง ซึ่งเกิดได้จากการเสริมแคลเซียม วิตามินดีหรือฟอสฟอรัสมากเกินไป

เราจะทราบอย่างไรล่ะ ว่าสัตว์เลี้ยงของเรา เป็นนิ่ว ?

            อาการที่บ่งบอกว่าเจ้าตูบ เจ้าเหมียวของท่านเริ่มเป็นโรคนิ่ว ได้แก่    

ü ปัสสาวะบ่อยขึ้น แต่ปริมาณน้อยกว่าปกติ

ü ปัสสาวะเป็นสีแดงหรือมีเลือดปน

ü แสดงอาการปวดเบ่งตอนปัสสาวะ

ü บางตัวมีนิ่วอุดตันท่อปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะไม่ออก ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินควรพาสุนัขมาพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยเร่งด่วน เพราะถ้าปล่อยทิ้งไว้อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ü อาการทางระบบอื่นๆ เช่น ซึม เบื่ออาหาร อ่อนแรง อาเจียน อาจพบร่วมกับอาการข้างต้นได้

เราจะรักษาโรคนิ่วได้อย่างไร ?

การรักษานิ่ว ทำได้ 2 ทางหลัก คือ รักษาทางอายุรกรรม และทางศัลยกรรม

1.      การรักษาทางอายุรกรรม 
ทำโดยการให้ยากิน หรือให้อาหารละลายตะกอนนิ่ว รวมถึงให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อลดการติดเชื้อ

แบคทีเรียในทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย โดยระหว่างการรักษาจะมีการถ่ายภาพรังสีวินิจฉัยหรืออัลตร้าซาวน์เพื่อประเมินขนาดของก้อนนิ่วเป็นระยะด้วย

แต่การรักษาทางอายุรกรรมเพียงอย่างเดียวในสุนัขบางตัวอาจไม่ได้ผล เนื่องมาจากก้อนนิ่วมีขนาดใหญ่  ก้อนนิ่วอุดตันท่อปัสสาวะ หรือสัตว์ไม่กินยาหรืออาหารละลายก้อนนิ่วอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงการไม่ใส่ใจป้อนยาของเจ้าของสัตว์ด้วย เป็นต้น ดังนั้นจึงอาจต้องมีความจำเป็นในการพิจารณาทำการรักษาทางศัลยกรรมร่วมด้วย

 2. การรักษาทางศัลยกรรม โดยการวางยาสลบ เพื่อผ่าตัดนำก้อนนิ่วออกจากกระเพาะปัสสาวะ

    ในการรักษาโรคนิ่ว สัตวแพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยต่างๆ เพื่อเป็นประโยชน์ในการรักษา ซึ่งได้แก่

ü การตรวจปัสสาวะ (Urinalysis) เพื่อวิเคราะห์ความเป็นกรดด่างของปัสสาวะและวิเคราะห์ชนิดของผลึกนิ่ว

ü เพาะเชื้อและหาความไวต่อยาปฎิชีวนะในน้ำปัสสาวะ (Bacterial culture and Drug sensitivity) ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะที่เหมาะสมในการรักษา กรณีที่เกิดการติดเชื้อร่วมด้วย

ü ตรวจเลือด (Hematology and Blood chemistry) เพื่อประเมินการติดเชื้อและการทำงานของอวัยวะต่างๆ ในร่างกายประกอบการรักษา

ü การถ่ายภาพรังสีวินิจฉัย (X-ray) อาจทำการฉีดสารทึบรังสีหรืออากาศเข้ากระเพาะปัสสาวะร่วมด้วยในกรณีที่เป็นนิ่วโปร่งแสง เพื่อหาจำนวน ขนาดและตำแหน่งของก้อนนิ่ว

ü อัลตร้าซาวน์ (Ultrasound) เพื่อตรวจหาก้อนนิ่วและประเมินการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะร่วม

ü ตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบนิ่ว เพื่อเลือกวิธีการป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ

เมื่อรักษาจนหายแล้ว มีโอกาสจะเกิดขึ้นอีกได้หรือไม่ ?

มีโอกาสกลับมาเป็นอีกได้แน่นอนครับ หากการเลี้ยงดูยังงเป็นเหมือนเดิม  ดังนั้นการดูแลสุนัขหลังการรักษาโรคนิ่ว เพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ จึงสำคัญและมีความจำเป็นมาก สิ่งที่ควรทำได้แก่

ü ให้อาหารควบคุมการเกิดนิ่วตลอดชีวิต จำพวกอาหารควบคุมแร่ธาตุที่เป็นองค์ประกอบของนิ่ว

ü ให้สัตว์กินน้ำมากขึ้น ทำให้ปัสสาวะมีความเข้มข้นลดลงช่วยลดการตกตะกอนนิ่วลง

ü ปล่อยให้สัตว์เดินไปปัสสาวะบ่อยขึ้น หรือจัดที่ให้สัตว์ปัสสาวะสะดวกขึ้น เพื่อลดพฤติกรรมกลั้นปัสสาวะในกรณีสุนัขไม่ชอบขับถ่ายในกรงที่เลี้ยง

                สิ่งที่สำคัญ เมื่อเห็นอาการของเจ้าตูบและเจ้าเหียวเริ่มมอาการปัสสาวะผิดปกติ ปัสสาวะไม่ค่อยออก ปัสสาวะบ่อย มีเลือดหรือสิ่งแปลกปลอมปนมากับน้ำปัสสาวะ หรือมีอาการผิดปกติใดๆ อย่าชะล่าใจนะครับ รีบพาไปพบสัตวแพทย์ ปัญหาต่างๆ จะได้แก้ไขตั้งแต่ระยะแรก และทำให้สัตว์ฟื้นตัวได้เร็ว จะได้ไม่เสียใจภายหลังครับ