เราทุกคนต่างคุ้นเคยกับ "อายุจริง" (Chronological Age) ซึ่งนับตามปฏิทินตั้งแต่วันเกิด แต่ในโลกของวิทยาศาสตร์สุขภาพ ยังมีอีกหนึ่งมาตรวัดที่สำคัญยิ่งกว่า นั่นคือ "อายุชีวภาพ" (Biological Age) ซึ่งสะท้อนสภาวะความเสื่อมและความแข็งแรงของร่างกายอย่างแท้จริง อายุชีวภาพไม่ได้ถูกกำหนดโดยกาลเวลา แต่ขึ้นอยู่กับวิถีชีวิตและสามารถเปลี่ยนแปลงได้ บทความนี้จะพาไปสำรวจความแตกต่างและแนวทางในการชะลอวัยในระดับชีวภาพ

ทำความเข้าใจ "อายุจริง"

ข้อมูลจาก ดร.ภญ.ชญานิน  กีรติไพบูลย์ ภาควิชาสรีรวิทยา คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เผยว่า อายุจริง (Chronological Age) คือหน่วยวัดเวลาที่ตรงไปตรงมาที่สุด โดยนับเป็นจำนวนปี เดือน และวันที่ผ่านไปนับตั้งแต่วันเกิด แม้อายุจริงจะเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งของโรคเรื้อรัง ความเสื่อมของระบบต่างๆ ในร่างกาย (เช่น การได้ยิน ความจำ) และการเสียชีวิต แต่ก็ไม่ได้บอกเล่าเรื่องราวทั้งหมดของสุขภาพเรา

"อายุชีวภาพ" มาตรวัดสุขภาพที่แท้จริง

อายุชีวภาพ (Biological Age) หรืออาจเรียกว่า "อายุการทำงานของร่างกาย" คือภาพสะท้อนของ "อายุ" ในระดับเซลล์และสรีรวิทยา เป็นการประเมินว่าร่างกายของคุณเสื่อมสภาพไปมากน้อยเพียงใด โดยพิจารณาจากปัจจัยองค์รวม เช่น ประสิทธิภาพของระบบต้านอนุมูลอิสระ พันธุกรรม โภชนาการ พฤติกรรมการใช้ชีวิต และโรคประจำตัว ดังนั้น ชายวัย 28 ปีที่สูบบุหรี่และขาดการออกกำลังกาย อาจมีอายุชีวภาพเทียบเท่าคนอายุ 40 ปี ในขณะที่ผู้ที่ดูแลสุขภาพอย่างดีในวัยเดียวกัน อาจมีอายุชีวภาพที่อ่อนกว่าวัยจริงได้ แพทย์และนักวิทยาศาสตร์สามารถใช้ข้อมูลสุขภาพเหล่านี้ร่วมกับแบบจำลองทางคณิตศาสตร์เพื่อประเมินอายุชีวภาพ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดสุขภาพในอนาคตได้ดีกว่าอายุจริง

กลยุทธ์ชะลอวัย: แนวทางลดอายุชีวภาพ (Anti-Aging Strategies)

ข่าวดีคือ เราสามารถชะลอหรือลดอายุชีวภาพของเราได้ผ่านการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตอย่างมีวินัย ดังนี้

1. การออกกำลังกายอย่างครอบคลุม (Comprehensive Exercise)

• การออกกำลังกายเป็นกุญแจสำคัญในการเสริมสร้างการทำงานของหัวใจและหลอดเลือด เพิ่มความแข็งแรง และลดความเสื่อมของร่างกาย ควรผสมผสานการออกกำลังกายให้ครบทุกมิติ:
• การฝึกการทรงตัว (Balance): เช่น โยคะ ไทเก็ก เพื่อป้องกันการหกล้ม โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ
• การออกกำลังกายแบบทนทาน (Endurance/Cardio): เช่น การเดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน เพื่อเพิ่มสมรรถภาพของหัวใจและปอด
• การเสริมสร้างกล้ามเนื้อ (Strength Training): เพื่อเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ ป้องกันภาวะกระดูกพรุน และรักษาระบบเผาผลาญ
• การยืดเหยียด (Flexibility): เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นของร่างกาย ลดอาการปวดเมื่อย และทำให้เคลื่อนไหวได้คล่องตัวขึ้น

2. การรักษาน้ำหนักตัวในเกณฑ์สุขภาพดี (Maintaining a Healthy Weight)

• น้ำหนักตัวที่มากหรือน้อยเกินไปล้วนส่งผลเสียต่อสุขภาพ การมีน้ำหนักเกินเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคหัวใจ และมะเร็งบางชนิด ขณะที่การมีน้ำหนักน้อยเกินไปก็อาจเป็นสัญญาณของภาวะขาดสารอาหารหรือปัญหาสุขภาพอื่นๆ

3. โภชนาการที่เน้นอาหารดัชนีน้ำตาลต่ำ (Low-Glycemic Index Diet)

• การเลือกรับประทานอาหารส่งผลโดยตรงต่อการอักเสบและสุขภาพเมตาบอลิซึม การเน้นอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาล (Glycemic Index: GI) ต่ำเป็นกลยุทธ์ที่มีประสิทธิภาพ เพราะจะช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ และทำให้รู้สึกอิ่มนาน
• ควรรับประทาน: ผักส่วนใหญ่ ผลไม้ ถั่ว ธัญพืชไม่ขัดสี และผลิตภัณฑ์นมไขมันต่ำ
• ควรลดหรือหลีกเลี่ยง: อาหารแปรรูปและน้ำตาลสูง เช่น ขนมปังขาว ขนมเค้ก น้ำอัดลม และเฟรนช์ฟรายส์

บทสรุป

อายุจริงเป็นเพียงตัวเลขที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ แต่อายุชีวภาพคือเรื่องราวของสุขภาพที่เราสามารถเขียนขึ้นเองได้ การลงทุนดูแลสุขภาพในวันนี้ผ่านการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอ การรักษาน้ำหนักตัวให้เหมาะสม และการเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ คือการลงทุนเพื่อ "ความอ่อนเยาว์" ที่ยั่งยืนในระดับชีวภาพ ซึ่งจะส่งผลให้เรามีชีวิตที่ยืนยาวและเปี่ยมด้วยคุณภาพ สามารถติดตามได้ที่ https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/service-knowledge.php

คืนชีวิตใหม่..ให้ผู้ป่วยมะเร็งเด็ก

ข้อมูลจาก ศ.นพ.สุรเดช หงส์อิง เลขาธิการ กองทุนโรคมะเร็งในเด็กในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ เปิดเผยว่า นับตั้งแต่ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงรับกองทุนโรคมะเร็งในเด็กฯ ไว้ในพระอุปถัมภ์จวบจนปัจจุบันเป็นเวลากว่า 24 ปีแล้ว ที่ทรงมีพระเมตตาช่วยเหลือผู้ป่วยมะเร็งเด็กที่ยากไร้ทั่วประเทศ  ขอเชิญชวนผู้มีจิตศรัทธาร่วมช่วยสนับสนุนผู้ป่วยมะเร็งเด็กที่ยากไร้ทั่วประเทศในโรงพยาบาลกว่า 20 แห่ง รูปแบบในการให้ความช่วยเหลือคือ ช่วยค่าใช้จ่ายสำหรับการรักษา รวมทั้งค่ายา ค่าเดินทางมาตรวจรักษา ค่าที่พัก เวชภัณฑ์ต่างๆ โดยสามารถร่วมบริจาคได้ที่บัญชี “กองทุนโรคมะเร็งในเด็กในพระอุปถัมภ์ฯ” SCB สาขาอ่อนนุช เลขที่บัญชี 133-2-08742-3 โทร.02-7183800 ต่อ 123 ใบเสร็จนำไปลดหย่อนภาษีได้รายละเอียดที่ http://www.thaichildrencancerfund.org/

ผ.ศ. (พิเศษ) ดร. เภสัชกร อภิสิทธิ์  ฉัตรทนานนท์

ประธานกรรมการ มูลนิธิคุณแม่คุณภาพ