พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติน่าน

ตะลอนเที่ยวสัปดาห์นี้เรายังคงเที่ยวชมเมืองน่านแบบเนิบนาบ ไม่เร่งร้อน เพื่อให้ได้สัมผัสความงดงามในแง่มุมต่างๆ อย่างครบถ้วนในเวียงน่านวันนี้เราจะไปชมความวิจิตรของโบราณวัตถุและโบราณสถานในหอคำเจ้าเมืองน่าน หรือเมืองนันทบุรี แล้วไปชมความงามของภาพวาดสุดวิจิตรที่หอศิลป์ริมน่านเริ่มต้นกันที่หอคำเจ้าเมืองน่าน หรือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เมืองน่าน หอคำนี้สร้างในสมัยพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 13 แห่งราชวงศ์หลวงติ๋นมหาวงศ์ (ครองเมืองระหว่างพ.ศ.2436-2461) เมื่อปี พ.ศ.2446 โดยสร้างในบริเวณคุ้มหลวง เดิมเป็นเรือนไม้สักผสมไม้ตะเคียน 7 หลังใหญ่ ของเจ้าอนันตวรฤทธิเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 12 (ครองเมืองระหว่าง พ.ศ.2375-2435) ผู้เป็นพระบิดาของพระองค์ หอคำแห่งนี้อยู่ในความดูแลครอบครองของเจ้าผู้ครองนครน่านองค์สุดท้าย องค์ที่ 14 คือเจ้ามหาพรหมสุรธาดา (ครองเมืองระหว่าง 2461-2474)

หอคำที่กลายเป็นพิพิธภัณฑ์นี้ถูกเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างมาก ในยุคหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 เคยถูกใช้เป็นศาลากลางจังหวัดมาก่อนด้วย จนกระทั่งปี 2517 จึงได้โอนหอคำนี้ให้กับกรมศิลปากรเพื่อใช้เป็นพิพิธภัณฑ์ แต่เนื่องจากขาดแคลนงบประมาณในการดูแล หอคำแห่งนี้จึงถูกปล่อยให้ทรุดโทรม แต่ก็ค่อยๆ ได้รับการบูรณะที่ละเล็กละน้อยจนเสร็จสมบูรณ์ และในปี พ.ศ.2530 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธานประกอบพิธีเปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติน่าน เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2530

การได้เข้าไปชมพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ทำให้ได้สัมผัสถึงความอลังการของหอคำเมืองน่านอย่างมหัศจรรย์ และยิ่งเมื่อขึ้นไปชมชั้นสองของหอคำก็จะได้สัมผัสกับความขลังของสถานที่ โดยเฉพาะห้องโถงใหญ่ หรือท้องพระโรงเดิมณ ชั้น 2 นี้จะมีการจัดแสดงโบราณวัตถุสำคัญ อาทิหลักศิลาจารึก และบัลลังก์ของเจ้าเมืองน่าน และศาสตราวุธ และมีการจัดแสดงพระพุทธรูปศิลปะน่าน ล้านนา แต่ที่น่าเสียดายที่สุดคือพระพุทธรูปทรงเครื่องประทับยืน 2 องค์ที่ถูกโจรลักขโมยไปจากวัดพระธาตุแช่แห้ง ตั้งแต่ต้ปีพ.ศ. 2500 จึงเหลือไว้แค่เพียงพระบาทเท่านั้น และสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการเข้าชมหอคำแห่งนี้คือการชมงาช้างดำคู่บ้านคู่เมืองน่าน

ประวัติกล่าวว่า งาช้างดำนี้เป็นสมบัติของผู้เจ้าครองนครน่าน เป็นงาปลี สีออกน้ำตาลเข้ม ความยาว 97 เซนติเมตร วัดโดยรอบบริเวณส่วนใหญ่ที่สุดได้ 47 เซนติเมตร มีโพรงส่วนโคนลึก 14 เซนติเมตร มีจารึกอักษรธรรมล้านนา แปลเป็นภาษาไทยว่า “กิ่งนี้หนักหนึ่งหมื่นห้าพัน” หรือประมาณ 18 กิโลกรัม สันนิษฐานว่าเป็นงาข้างซ้าย เพราะมีรอยเสียดสีกับงวงอย่างชัดเจน แต่ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดถึงประวัติความเป็นมาและอีกสิ่งที่ต้องไม่พลาดการเข้านมัสการคือพระพุทธรูปทรงเครื่องประทับยืน อายุประมาณครึ่งแรกของพุทธศตวรรษที่ 24 ศิลปะล้านนา สมัยที่ 4 ทำด้วยไม้ ลงรักปิดทอง ขนาดสูง 232 เซนติเมตร องค์พระพุทธรูปประทับยืน ทอดพระกรทั้งสองข้างขนานไปกับพระวรกาย มีฉัตรชั้นเดียวกั้นอยู่ด้านบน ครองจีวรห่มเฉียง เปิดพระอังสาขวา แนว
ชายจีวรขนาดใหญ่ยาวลงมาจรดพระนาภี ทรงเครื่องทรงอย่างกษัตริย์ ประกอบไปด้วยมงกุฎยอดแหลม มีกรรเจียกกรองศอ พาหุรัด ทองพระกร ธำมรงศ์ และฉลองพระบาท สบงทำเป็นผ้านุ่งซ้อนกัน 3 ชั้น ชักชายพลิ้วออกทางด้านข้าง มีชายไหวประดับอยู่ทางด้านหน้าของชายพับ ส่วนฐานเป็นบัวฐานปัทม์หกเหลี่ยมมีแนวลูกแก้วคั่น ตอนบนทำเป็นกลีบบัวมีเกสร

หอคำแห่งนี้มีความงามและอลังการจนเกินบรรยาย ขอแนะนำให้คุณอยู่ซึบซับกับความงามของโบราณวัตถุและโบราณสถาน ณ ที่นี่ให้นานที่สุดเท่าที่จะทำได้ แล้วจะประทับใจจนบรรยายไม่ถูกจริงๆสถานที่ต่อไปที่จะพาไปชมในทริปนี้คือหอศิลป์ริมน่าน ของ วินัย ปราบริปู ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองน่านประมาณ 14 กิโลเมตร หอศิลป์แห่งนี้จัดแสดงภาพวาดของศิลปินต่างๆ ที่หมุนเวียนไปจัดแสดงเป็นระยะ ขอแนะนำว่าเมื่อไปเยือนเมืองน่านแล้ว ก็ไม่ควรพลาดการเข้าชมหอศิลป์ริมน่านด้วย

หมายเหตุ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน เปิดให้บริการ 09.00-16.00 น. ปิดบริการวันจันทร์และวันอังคาร ค่าเข้าชมถูกอย่างมหัศจรรย์ คนไทย 20 บาท ต่างชาติ 100 บาทเด็กนักเรียน พระภิกษุ-สงฆ์และผู้สูงอายุไม่เสียค่าเข้าชม ตั้งแต่เวลา 09.00-16.00 น.หอศิลป์ริมน่าน เปิดให้บริการ 09.00-17.00 น. ปิดให้บริการวันอังคาร และพุธ ค่าเข้าชมถูกอย่างมหัศจรรย์เช่นกัน เพียง 20 บาท เท่านั้น

หากคุณสนใจจะไปเที่ยวเมืองน่านแบบสบายๆ เจาะลึกในแง่มุมต่างๆ โปรดติดต่อ Mr.Flower ที่ E-mail address luangpee@hotmail.com

หอศิลป์ริมน่าน