Positron Emission Tomography/computed tomography หรือ เพ็ทซีที (PET/CT) เป็นการตรวจเพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมีในร่างกายมนุษย์ ซึ่งจะได้ข้อมูลทางชีวเคมีหรือเมตาบอลิซึมรวมกับข้อมูลทางกายวิภาค ปัจจุบันนิยมใช้สาร Fluorodeoxyglucose หรือน้ำตาลรังสีในการศึกษากลูโคสเมตาบอลิซึม มีบทบาทสำคัญในโรคมะเร็งเนื่องจากเซลล์มะเร็งมีการใช้กลูโคสมากกว่าเซลล์ปกติ มีประโยชน์สำหรับบอกระยะโรค (staging) ประเมินผลการรักษา (treatment response) ตรวจหามะเร็งที่กลับเป็นซ้ำ (recurrent) ช่วยในการฉายรังสี (radiation therapy planning) และพยากรณ์โรค (prognosis)
การตรวจ PET/CT มีประโยชน์สำหรับโรคมะเร็งหลายชนิดอาทิ มะเร็งปอด มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งหลอดอาหารมะเร็งบริเวณศีรษะและลำคอ มะเร็งผิวหนังชนิด melanoma เนื่องจากเป็นเซลล์มะเร็งกลุ่มที่มีการใช้กลูโคสมาก อย่างไรก็ตามมะเร็งบางชนิดที่มีการใช้กลูโคสน้อย นิยมส่งตรวจ PET/CT โดยใช้สารรังสีอื่น เช่น มะเร็งต่อมลูกหมาก สามารถใช้ prostatic specific membrane antigen (PSMA) PET/CT เพื่อบอกระยะของโรคหรือโรคที่เป็นซ้ำได้ หรือเซลล์มะเร็งขนาดเล็กอาจจะตรวจไม่พบจาก PET ได้
การเตรียมตัวเพื่อตรวจ PET/CT
1.งดอาหารก่อนการตรวจอย่างน้อย 4-6 ชั่วโมง
2.ผู้ป่วยควรบริโภคอาหารจำพวกแป้งหรือน้ำตาลให้น้อยก่อนวันมาตรวจ
3.ในวันตรวจ PET/CT ระดับน้ำตาลของผู้ป่วยต้องน้อยกว่า 200 mg/dl สำหรับผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานต้องแจ้งแพทย์เพื่อให้แพทย์ควบคุมระดับน้ำตาลของผู้ป่วยให้เหมาะสมในวันนัดตรวจ
4.ผู้ป่วยควรงดออกกำลังกายอย่างหนักประมาณ 5-7 วันก่อนวันมาตรวจ
ขั้นตอนการตรวจ PET/CT
1.ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจระดับน้ำตาลในเลือด (blood sugar)โดยค่าควรน้อยกว่า 200 mg/dl จึงจะสามารถรับการตรวจ PET/CT ได้
2.ผู้ป่วยจะได้รับการฉีดน้ำตาลรังสี (FDG) เข้าทางเส้นเลือดดำและพักในห้องแยกประมาณ 60 นาที โดยให้ดื่มน้ำเปล่าที่เตรียมให้และไม่ให้ทำกิจกรรมอื่น เช่น ใช้โทรศัพท์อ่านหนังสือ หรือเล่น internetเนื่องจากส่งผลต่อความแม่นยำของการตรวจ
3.เมื่อครบ 60 นาที เจ้าหน้าที่พาผู้ป่วยไปนอนบนเตียงตรวจ เจ้าหน้าที่จะจัดท่าให้ผู้ป่วย และใช้เวลาตรวจ 35-40 นาที ผู้ป่วยนอนนิ่ง ผ่อนคลาย หายใจตามปกติ
การปฏิบัติตัวหลังการตรวจ PET/CT
ผู้ป่วยสามารถเดินทางกลับบ้านได้หลังตรวจเสร็จและใช้ชีวิตตามปกติ เนื่องจากสารรังสีที่ใช้ในการตรวจจะสลายอย่างรวดเร็ว แต่ควรงดคลุกคลีเด็กหรือสตรีมีครรภ์เป็นระยะเวลา 24 ชั่วโมง เนื่องจากคนกลุ่มนี้ไวต่อรังสีเป็นพิเศษ
ผลข้างเคียงจากการตรวจ PET/CT
การตรวจนี้มีความปลอดภัย ไม่มีรายงานการแพ้น้ำตาลรังสีสารนี้ไม่เป็นอันตรายต่อตับหรือไต แต่ไม่แนะนำให้ตรวจในสตรีมีครรภ์ หากมีความจำเป็นต้องตรวจในสตรีให้นมบุตรให้งดให้นมบุตรเป็นเวลา 24 ชั่วโมงหลังการตรวจ
ผศ.พญ.เบญจาภา เขียวหวาน
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี