เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2553 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ชาวบ้านในพื้นที่ตำบลแม่กาบ้านแม่กานาบัว หมู่ 7 ตำบลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ได้ทำพิธีเลี้ยงผีขุนน้ำ ซึ่งเป็นต้นน้ำในป่าที่ไม่เคยแห้งอยู่ในป่าท้ายหมู่บ้าน เพื่อเป็นการตอบแทนที่ได้ให้น้ำใช้ในการอุปโภคบริโภคและใช้ในการเกษตรทำไร่ทำนาได้ตลอดทั้งปี ซึ่งการทำพิธีเลี้ยงผีในจะต้องเป็นวันสุดท้ายของเดือน 9 มิถุนายน ของปี ชาวล้านนาที่มีพิธีกรรมการเลี้ยงผีขุนน้ำ ของหมู่บ้าน เพื่อเป็นการทดแทนพระคุณผีขุนน้ำ หรือเทวดาอารักษ์ผืนป่าต้นน้ำทั้งหลายที่ทำหน้าที่ปกปักรักษาป่าไม้อันเป็นต้นน้ำลำธารให้ฝนตก และมีน้ำจากขุนน้ำหรือต้นน้ำไหลลงมาให้ใช้ในการเพาะปลูกทำไร่ ทำนา ในหมู่บ้านชุมชน ซึ่งชาวบ้านได้ยึดถือปฏิบัติสืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยยุคคนโบราณมาหลายร้อยปี

ทั้งนี้ ก่อนทำพิธีเซ่นไหว้เจ้าพ่อเจ้าแม่ขุนน้ำ ชาวบ้านเรียกว่าเจ้าพ่อตาศรี เจ้าแม่ยายษาที่คอยปกปักรักษาผืนป่าและขุนน้ำ มีการนำดอกไม้ธูปเทียน อาหารคาวหวาน น้ำเขียว น้ำแดง เครื่องดื่ม ไก่ และสุนัข มาเป็นเซ่นถวาย ได้มีชาวบ้าน มาร่วมพิธีกันเป็นจำนวนมาก 

ขณะที่กำลังเซ่นไหว้ได้มีชาวบ้านเป็นผู้หญิงสูงอายุ ที่ได้มาร่วมประกอบพิธีเลี้ยงผีก็มีอาการเปลี่ยนไปเดินไปเดินมาพร้อมกับพูดพึมพำ เต้นรำ เมื่อชาวบ้านเห็นนั้นก็ถามว่าเป็นเจ้าพ่อชื่อตาศรี-ยายษา ที่ปกปักรักษาดูแลขุนน้ำได้ลงมาประทับร่าง เพื่อมาให้ชาวบ้านที่มา เซ่นไหว้พบปะและพูดคุย พร้อมกับอวยพรให้ทุกคนอยู่ดีมีสุข

หลังจากนั้นเจ้าพ่อก็ออกจากร่าง ซึ่งได้สร้างความงุนงงกับแม่อุ้ยเป็นอย่างยิ่งว่าตัวเองทำอะไรเป็นอะไรเป็นชาวบ้านบอกว่าเจ้าพ่อเข้าร่างประทับทำให้แม่อุ้ยแสดงอาการหวาดผวา พร้อมกับบอกว่าทั้งที่ตนเองกลัวผีอยู่แล้ว และยังแขวนพระไว้ในคอถึง 3 พวงยังถูกเจ้าพ่อเข้าสิงร่างจนได้

นายคำ ปัญญา อายุ 56 ปี อาจารย์เจ้าพิธีกรรมเลี้ยงผี กล่าวว่า ในวันนี้ถือว่าเป็นวันสุดท้ายของเดือน 9 หรือเดือนมิถุนายนของปีที่มีการเลี้ยงผีขุนน้ำในเขตพื้นป่าไม้หมู่บ้านนาบัว หมู่ 7 ต.แม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ซึ่งมีการประกอบพิธีในการเซ่นไหว้เลี้ยงผีมีมานานตั้งแต่สมัย ปู ย่า ตา ยาย โดยคนสมัยก่อนจะใช้น้ำตรงจุดนี้ ใช้ดื่มกิน และหล่อเลี้ยงชาวบ้านในหมู่บ้าน โดยน้ำจะออกมาจากรูใต้ดินในป่าตลอดปี ไม่เคยแห้ง และวันนี้ ชาวบ้านได้นำอาหารคาวหวานเป็ดไก่ และสุนัข เพื่อนำมาเซ่นไหว้ผีขุนน้ำ ที่คอยปกปักรักษาชาวบ้านได้ให้น้ำดื่มกินเกิดความอุดมสมบูรณ์กันเป็นประเพณีกันทุกปี

*** โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่าน