ทุ่งบัวตอง ดอยแม่อูคอ ในฤดูฝน ไม่ใช่เพียงแค่ภาพเขียวชอุ่มของขุนเขาและกลิ่นดินฉ่ำฝน หากแต่ยังเป็นดินแดนที่เปี่ยมด้วยชีวิต วิถี และความงดงามของวัฒนธรรมชาติพันธุ์ที่หยั่งรากลึกกับผืนป่ามานานหลายชั่วอายุคน

#ที่นี่ ไม่ใช่เพียงทุ่งดอกไม้ แต่คือบ้านของ “ชาวกะเหรี่ยง” หรือ“ปกาเก่อญอ” และ มี“พี่น้องม้ง” พี่น้องแห่งภูเขาที่ร่วมอยู่อาศัย ร่วมทำกิน และร่วมแบ่งปันภูมิปัญญากับผืนดินแห่งนี้

#สายฝนบนปลายยอดไม้ กับวิถีชาว “ปกาเก่อญอ”

..เมื่อฝนโปรยลงเหนือยอดข้าวไร่หมุนเวียน ในหมู่บ้าน เสียงหัวเราะของเด็ก ๆ ดังแทรกอยู่กับเสียงใบกล้วยกระทบหยดน้ำ พ่อบ้านหาบฟืนกลับจากป่า แม่บ้านกำลังขุดหน่อไม้สดๆ จากป่า ทำแกงพื้นถิ่นใส่ยอดฝักทองเติมรสด้วย ( ห่อวอ ) เล็กน้อย ที่ชาวปกาเก่อญอ ได้สืบทอดกันมายาวนาน

ภูมิปัญญาการอยู่ร่วมกับธรรมชาติ ทั้งการเลือกพืชพันธุ์ปลูกสลับในไร่หมุนเวียนไม่ให้ดินเสื่อมโทรม การใช้วัสดุธรรมชาติสร้างบ้านไม้ไผ่ที่โปร่งและรับลมฝนได้ดี และการเก็บของป่า เช่นเห็ด หญ้าไผ่ สมุนไพร นานาพันธุ์ ซึ่งมักออกดอกในฤดูฝนมากกว่าฤดูอื่น"#เพราะป่าเปรียบเสมือนห้างสรรพสินค้าหรือตู้แย่เย็นขนาดใหญ่ที่มีอาหารสดให้เก็บกินได้ทุกวัน เพราะ ปู่ ย่า ตา ยาย สอนไว้ให้ดูแลรักษาป่าไว้ ป่าไม้ก็จะดูแลเราและไม่มีวันอดตาย

“#ฤดูฝนคือชีวิต” ผู้เฒ่าคนหนึ่งบอกกับเราขณะนั่งจิบชาร้อนบนขอนไม้ “ฝนทำให้ป่าฟื้น ทำให้คนมีแรง”เสียงชะนี แม้สายหมอกจะลอยผ่านหน้า

#ลวดลายผ้าและสายสัมพันธ์ของพี่น้องม้ง

..ขยับขึ้นไปอีกหน่อยตามไหล่เขา คือชุมชนชาวม้ง พี่น้องอีกชาติพันธุ์หนึ่งที่มาอาศัยอยู่ในแม่อูคอ วิถีของพวกเขานั้นโดดเด่นในเรื่องของผ้า ลายปัก และงานฝีมือที่สะท้อนเอกลักษณ์เฉพาะตัว
ฤดูฝนคือช่วงเวลาที่ชาวม้งนิยมอยู่บ้านมากกว่าทำไร่บนดอยสูง เพราะเส้นทางลื่นไถล การทอผ้าเย็บลายจึงเป็นกิจกรรมหลักที่ผู้หญิงและคนเฒ่าคนแก่ทำร่วมกันภายใต้ชายคาบ้าน
ลายผ้าม้งไม่ได้มีแค่ความสวยงาม แต่คือ "ภาษาเงียบ" ที่ถ่ายทอดตำนาน บรรพชน และความเชื่อ เช่น ลายงู ลายฟ้า ลายข้ามแม่น้ำ ซึ่งปรากฏอยู่บนกระโปรง ผ้าคาดเอว และผ้าคลุมไหล่ที่ใส่ในเทศกาลสำคัญ ๆ 

แม้โลกภายนอกจะเปลี่ยนไป แต่เด็กม้งรุ่นใหม่หลายคนยังเลือกเรียนรู้ลวดลายของปู่ย่าผ่านการสอนอย่างไม่เป็นทางการของชุมชน

#แม่อูคอ: #ไม่ใช่แค่ดอกไม้บาน แต่คือวิถีที่ดอกบัวตองผลิบาน

#นักท่องเที่ยวที่มาเยือนดอยแม่อูคอในฤดูฝนอาจไม่ได้เห็นทุ่งบัวตองเหลืองทองเหมือนฤดูหนาว แต่สิ่งที่ได้สัมผัสนั้นลึกและจริงกว่าภาพถ่ายใด ๆ — นั่นคือการมีอยู่ของชีวิตผู้คน วิถีของการดำรงอยู่บนฐานของความเข้าใจธรรมชาติ และการใช้ทรัพยากรอย่างรู้คุณค่า ทุกฝนที่ตกลงมา จึงไม่ใช่แค่ “น้ำ”แต่คือ “ชีวิต”

..โดย..วชรพงศ์ มีทรัพย์กว้าง