เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2568 นายรณณรงค์ แก้วเพ็ชร์ ทนายความ และประธานมูลนิธิรณรงค์ทวงคืนความยุติธรรมในสังคม ได้โพสต์ข้อความลงบนเฟซบุ๊ก ระบุว่า ตำนานสมเด็จฮุนเซน กับคำถามที่ไร้คำตอบ

“ทำไมเขายังไม่ขึ้นศาลอาญาระหว่างประเทศ?”

ในโลกที่ผู้นำบางประเทศถูกออกหมายจับจากศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) เพราะอาชญากรรมสงครามหรือการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ หลายคนจึงอดสงสัยไม่ได้ว่า…

เหตุใด “สมเด็จฮุนเซน” ผู้นำที่ครองอำนาจกัมพูชายาวนานกว่า 40 ปี ผ่านสงครามกลางเมือง เลือดนองแผ่นดิน และถูกกล่าวหาว่าละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างเป็นระบบ กลับไม่เคยถูกศาลอาญาระหว่างประเทศแตะต้องเลยแม้แต่น้อย?

ฮุนเซน: ผู้นำผู้เติบโตจากเถ้าถ่านของเขมรแดง

สมเด็จฮุนเซน เคยเป็นนายทหารในระบอบเขมรแดง ก่อนจะหนีมาสวามิภักดิ์เวียดนาม แล้วกลับมากวาดล้างฝ่ายเดิมจนขึ้นสู่อำนาจเมื่อปี 1985 เขาปกครองกัมพูชาด้วยนโยบาย “นิ่งคือรอด พูดคือศพ” ฝ่ายตรงข้ามหายตัว การเลือกตั้งไม่โปร่งใส

สื่อถูกปิด นักเคลื่อนไหวถูกสังหาร และการยึดที่ดินของชาวบ้านหลายแสนครอบครัวถูกระบุว่าเป็น “การโจมตีประชาชนอย่างเป็นระบบ”

หลายฝ่ายยื่นคำร้องต่อศาล ICC ว่าการฮุบที่ดิน-บีบประชาชนของรัฐบาลฮุนเซน เข้าข่าย อาชญากรรมต่อมนุษยชาติ

แต่ผลลัพธ์คือ… “เงียบ”

*แล้ว ICC อยู่ที่ไหน?

คำตอบคือ… อยู่ตรงนั้นแหละ แต่ “แตะต้องเขาไม่ได้”

แม้กัมพูชาจะเป็นภาคีของศาลอาญาระหว่างประเทศตั้งแต่ปี 2002

แม้จะมีคำร้องหลายครั้งว่าผู้นำประเทศละเมิดสิทธิมนุษยชน

แม้จะมีประชาชนกว่า 700,000 คน ถูกบังคับโยกย้ายบ้าน

แม้จะมีผู้คน “หายไป” เพราะพูดวิจารณ์รัฐบาล

แต่ศาลไม่สามารถทำอะไรได้เลย

เพราะ…

*1. ข้อจำกัดทางกฎหมาย

ICC มีเขตอำนาจเฉพาะ “อาชญากรรมหลังปี 2002”

ส่วนเรื่องฆ่าล้างเผ่าพันธุ์โดยเขมรแดง (1975–1979) ซึ่งฮุนเซนเคยอยู่ในระบบนั้น กลับอยู่นอกเขตอำนาจ ICC

และศาลพิเศษของกัมพูชา (ECCC) ซึ่งตั้งมาดำเนินคดีเขมรแดง ก็ไม่เคยไต่สวนฮุนเซนเลย

*2. ข้อจำกัดทางการเมือง

จะจับผู้นำกัมพูชาได้ต้อง “ให้กัมพูชาร่วมมือ”

แต่ฮุนเซนเป็นคนคุมรัฐบาล คุณคิดว่าเขาจะยอมจับตัวเองหรือ?

ยิ่งไปกว่านั้น เขาไม่เคยเดินทางไปประเทศที่มีสนธิสัญญากับ ICC

จะไปเฉพาะประเทศที่ปลอดภัย เช่น จีน ตุรกี หรืออาหรับ

เพื่อหลีกเลี่ยงการถูก “ออกหมายจับแล้วโดนส่งตัว”

*3. มหาอำนาจคุ้มกัน

หาก ICC อยากเอาผิดต้องให้ “คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ” เห็นชอบ

แต่จีน… คือผู้อุปถัมภ์ของฮุนเซน

จีนเป็นสมาชิกถาวรของ UNSC และมีสิทธิวีโต้

จีนจะยอมปล่อยให้ศาลระหว่างประเทศลากพันธมิตรของตัวเองไปขึ้นศาลหรือ?

[????????] แล้วไทยล่ะ? ทำไมขึ้นศาลโลกได้?

กัมพูชาเคยลากไทยขึ้น “ศาลโลก” (ICJ) กรณีเขาพระวิหาร

ไทยแพ้คดี ต้องถอนกำลัง

แต่ศาลโลกเป็นเวทีรัฐต่อรัฐ

ส่วน ICC เป็นศาลอาญา ฟ้อง “บุคคล” เท่านั้น

ไทยจึง ไม่มีสิทธิลากตัวฮุนเซนขึ้น ICC ได้เอง

และต่อให้ไทยฟ้องผ่าน UNSC ก็ไม่มีทางชนะ “กำแพงจีน” ที่ตั้งอยู่ในห้องประชุม

⸻

*บทสรุป: ตำนาน “ผู้ไม่มีวันต้องขึ้นศาล”

ฮุนเซนไม่เคยขึ้นศาล ไม่ใช่เพราะเขาบริสุทธิ์

แต่เพราะเขาอยู่ “เหนือเขตอำนาจ” และ “เหนืออำนาจทางการเมือง”

ในโลกของกฎหมายระหว่างประเทศ

คนที่มีอำนาจมากพอ…จะไม่มีใครกล้าห้าม

คนที่มี “เกราะจีน” ป้องกัน…จะไม่มีศาลใดแตะต้องได้

และในโลกของการเมือง

“ความยุติธรรม” อาจไม่ใช่สิ่งที่ใครจะเข้าถึงได้เท่าเทียม

ตำนานสมเด็จฮุนเซน…จึงยังคงเขียนต่อได้โดยไม่ต้องขึ้นศาล

- 006