ชาวอีสานประสบปัญหาภัยทางธรรมชาติ ทั้ง 3 ฤดู เดือดร้อนมาหลายชั่วอายุคน จำต้องปรับสภาพร่างกาย การกิน การอยู่ ให้เข้ากับสภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวย เพื่อยืนหยัด ต่อสู้กับภัยพิบัติทุกรูปแบบ อย่างทระนง

โดยเฉพาะในช่วงฤดูร้อน สภาพอากาศร้อนอบอ้าว ถึงกับร้อนจัด บางจังหวัดมีอุณหภูมิสูงถึง 40 องศาเซลเซียส ทำให้สภาพพื้นดินแห้งแล้ง แหล่งน้ำแห้งขอด น้ำอุปโภคและบริโภคขาดแคลน หวังน้ำใต้ดิน จากบ่อบาดาลก็สูบไม่ขึ้น เพราะน้ำหมด หรือไม่ก็เป็นน้ำกร่อย ก็ต้องรอรับการแจกจ่ายน้ำดื่ม น้ำใช้ จากหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง หากรอไม่ไหว ก็ต้องจำใจซื้อน้ำดื่มจากรถเร่ขายเอกชน ที่แสนแพง เพื่อประทังชีวิต

ด้วยสภาพอากาศ ภูมิประเทศ ไม่เอื้ออำนวย ทำให้ชาวอีสานต้องดิ้นรนต่อสู้เพื่อความอยู่รอด ด้วยเหตุนี้ ทุกปี จะพบเห็นอาหารอีสานแปลกๆ หลากหลายรูปแบบ ผุดขึ้นตามฤดูกาล ไม่ว่าจะเป็น ก้อยแมงอีนูน ก้อยไข่มดแดง ป่นปู ลาบปลา ลาบเลือด ฯลฯ มีให้นักเปิบ ที่นิยมอาหารอีสาน ได้ลิ้มลองตลอดทั้งปี

โดยเฉพาะ กะปอม หรือกิ้งก่า ถือว่าเป็นสัตว์ชนิดหนึ่ง ที่นำมาปรุงอาหาร กลายเป็นเมนูจานเด็ด เรียกว่า ก้อยกะปอม ด้วยเครื่องปรุงที่หอม อร่อย แซบถึงใจ ทำเอาผู้ทานถึงกับซี้ดซาดปาก เอร็ดอร่อยไม่แพ้อาหารชนิดอื่น ที่สำคัญมีให้ทานปีละ 1 ครั้งเท่านั้น

เป็นเพราะถูกปลูกฝังให้ทำมาหากิน ดิ้นรน เพื่อปากท้องมาตั้งแต่เด็ก ประกอบกับได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้จากรุ่นสู่รุ่นมายาวนาน ในช่วงปิดเทอมภาคฤดูร้อน มักจะพบเห็นเด็กนักเรียนขี่จักรยานเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2-5 คน ถือไม้ไผ่ยาว 4-5 เมตร สะพายข้องหรือไม่ก็ตาข่ายทำเป็นถุง สำหรับใส่กะปอม ตระเวนไล่ล่า ไล่จับกะปอมขายให้กับพ่อค้า เพื่อเป็นทุนการศึกษา

ด.ช.วิไล เพียรคุ้ม อายุ 13 ปี อยู่บ้านเลขที่ 149 หมู่ที่ 10 บ้านภักดีเจริญ ต.ห้วยไร่ อ.เมืองอำนาจเจริญ จ.อำนาจเจริญ เรียนอยู่ชั้น ม.2 โรงเรียนภักดีหัวนาโคกช้างมะนาย บอกว่า ครอบครัวทำนาปลูกข้าว ฐานะยากจน จึงต้องช่วยพ่อแม่ทำมาหากินทุกอย่าง และทุกวัน ในตอนเช้าอากาศไม่ค่อยร้อน กะปอมจะออกมาหาจับแมลงกินเป็นอาหาร โดยจะเกาะอยู่ตามต้นไม้ หรือริมรั้วบ้านข้างถนน ก็จะออกไปหาจับกะปอมมาทำเป็นอาหารและขาย ซึ่งไปกัน 2 คน ด้วยการขี่จักรยานคนละ 1 คัน พร้อมอุปกรณ์ในการจับกะปอม (กิ้งก่า) เช่น ไม้ไผ่ยาว 5 เมตร ที่ปลายไม้ไผ่ใช้เชือกเอ็นทำเป็นบ่วงคล้องกะปอม และตาข่ายทำเป็นถุง ใส่กะปอม หากใช้ข้อง มันใบเล็ก เมื่อเตรียมอุปกรณ์ครบแล้ว ก็จะปั่นจักรยานไปตามถนนระหว่างหมู่บ้าน ตำบล สายตาก็จะสอดส่ายมองหากะปอมตลอดเวลา หากพบเห็นกะปอมเกาะอยู่กิ่งไม้ หรือริมรั้วบ้าน ก็จะจอดรถ ค่อยๆ เดินย่องเข้าหาพร้อมผิวปาก เพื่อสะกดกะปอมไม่ให้หลบหนี ซึ่งเป็นกลยุทธ์การจับกะปอมที่บรรพบุรุษใช้มาได้ผลดีมาแล้ว เมื่อกะปอมได้ยิงเสียงเพลงจากการผิวปาก จะผงกศีรษะรับเข้าจังหวะเสียงเพลงผิวปาก จากนั้นก็ใช้ไม้บ่วงเกี่ยวที่คอแล้ว

กระตุกกะปอมจะดิ้นไม่หลุด หากพลาดก็จะมีเพื่อนอีกคน เตรียมหนังสติ๊ก รอยิงทันที ในวันหนึ่งจะจับกะปอมได้ 150 ตัว ขายให้กับพ่อค้า แม่ค้าตัวละ 5 บาท เป็นเงิน 750 บาท แบ่งกัน ก็จะได้คนละ 375 บาท เพื่อเก็บไว้ใช้จ่ายในช่วงเปิดเทอม

ด.ช.วิไลบอกว่า ทุกวันนี้ มีการออกจับกะปอมหลายกลุ่ม เพราะได้เงินดี จึงต้องเดินทางไปไกลขึ้น บางวันไกลถึง 10 กิโลเมตร ประกอบกับกะปอมก็เหลือน้อย แต่ไม่เป็นไร หากยังมีเหลืออยู่ ก็ต้องแข่งกันจับกะปอมขายอีกต่อไป

ด้านนายวิเชียร เกื้อทาน ผู้อำนวยการโรงเรียนสร้างนกทา ต.สร้างนกทา อ.เมืองอำนาจเจริญ จ.อำนาจเจริญ กล่าวว่า ระยะนี้อากาศร้อนอบอ้าวมาก และอยู่ในช่วงปิดภาคการเรียน การสอน ในชนบทจึงพบเห็นนักเรียนจับกลุ่มกันไปหาจับสัตว์ต่างๆ มาทำเป็นอาหารหรือขาย ไม่ว่าจะเป็น จักจั่น แมงอีนูน ไข่มดแดง กะปอม (กิ้งก่า) เป็นต้น ซึ่งก็สร้างรายได้เป็นอย่างดี แต่ก็อดเป็นห่วงไม่ได้ เนื่องจากการออกไปจับกิ้งก่าหรือกะปอม ท่ามกลางแสงแดดแรงจ้า และอากาศร้อนอบอ้าว ถ้าเด็กอยู่กลางแจ้งนานๆ อาจเป็นอันตรายต่อร่างกายได้ โดยเฉพาะการแวะเล่นน้ำคลายร้อนตามอ่างเก็บน้ำใกล้บ้าน หากอยู่ในน้ำนานๆ อาจจะเป็นตะคริว ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เด็กจมน้ำเสียชีวิต ทุกปี...

สนธยา ทิพย์อุตร