คำถาม ดินที่ไม่ดีและมีปัญหา ที่ไม่สามารถทำการเกษตรได้ เป็นดินแบบใดบ้าง และมีลักษณะอย่างไรครับ

วันชนะ แสงทองอุไร

อ.นครไทย จ.พิษณุโลก

คำตอบ ดินปัญหา เป็นดินที่มีสมบัติไม่เหมาะ หรือเหมาะสมน้อยสำหรับการเพาะปลูก ถ้านำมาใช้ประโยชน์จะไม่สามารถให้ผลผลิตหรือให้ผลผลิตต่ำ และส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศอย่างรุนแรงด้วย

กรมพัฒนาที่ดิน ได้ทำการสำรวจดินทั่วประเทศ พบว่า ดินปัญหาหลักของประเทศไทย ได้แก่ ดินเปรี้ยวจัด ดินอินทรีย์ ดินเค็ม ดินทรายจัด ดินตื้น ดินกรด และดินพื้นที่สูงชันหรือที่ภูเขา ในบางพื้นที่อาจมีปัญหาดินมากว่าหนึ่งประเภท เช่น มีปัญหาดินทราย ดินตื้น และมีปัญหาดินกรดร่วมด้วย

ดินเปรี้ยวจัด หรือดินกรดกำมะถัน เป็นดินที่มีกรดกำมะถันเกิดขึ้นในดิน ดินเป็นกรดจัดมาก พบในบริเวณที่ราบลุ่มชายฝั่งทะเล หรือที่เคยมีทะเล หรือที่เคยมีน้ำกร่อยท่วม ได้แก่ พื้นที่ภาคกลางตอนใต้ ภาคใต้ และภาคตะวันออก ดินอินทรีย์ เป็นดินที่มีวัสดุอินทรีย์ ซากพืชทับถมหนามากกว่า 40 เซนติเมตร มีความเป็นกรดจัดมาก พบในพื้นที่ลุ่มน้ำขัง และพบชั้นดินเลนของตะกอนน้ำทะเล ส่วนใหญ่พบในจังหวัดนราธิวาส และจังหวัดนครศรีธรรมราช ดินเค็ม เป็นดินที่มีเกลือละลายน้ำได้อยู่ในปริมาณมากเกินไป พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และบริเวณชายฝั่งทะเลทั้งสองด้านของภาคใต้ ภาคกลาง และภาคตะวันออก

ส่วน ดินทรายจัด เป็นดินที่มีเนื้อดินตอนบนเป็นดินทราย หรือดินทรายปนดินร่วน หนา อย่างน้อย 50 เซนติเมตร จากผิวดิน เม็ดดินไม่เกาะตัวกัน และการระบายน้ำค่อนข้างมากเกินไป พบทั่วไปทุกภาค ดินตื้น เป็นดินที่มีชิ้นส่วนเนื้อหยาบที่เป็นลูกรัง ก้อนกรวดหรือเศษหิน พบมากกว่าร้อยละ 35  โดยปริมาตร พบทั่วไปในทุกภาค ดินกรด เป็นดินที่ทุกชั้นในความลึก 100 เซนติเมตร จากผิวดิน มีค่าความเป็นกรดเป็นด่างมากกว่าหรือน้อยกว่า 5.5 พบในทั่วไปของประเทศ ดินพื้นที่สูงชัน เป็นดินที่อยู่ในสภาพพื้นที่มีความลาดชันมากว่าร้อยละ 35 ลักษณะและสมบัติดินไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับชนิดของหินและความลาดชันของพื้นที่ ส่วนใหญ่จะพบปัญหาการชะล้างพังทลายของดิน พบมากในที่สูงของทุกภาค

ดินปัญหาเหล่านี้ กรมพัฒนาที่ดิน ได้มีการศึกษาวิจัยและจัดทำแผนงาน/โครงการพัฒนา เพื่อแก้ปัญหาดินทั่วประเทศ สามารถศึกษาจากแหล่งความรู้/ศูนย์เรียนรู้ในพื้นที่หมอดินอาสา และนักวิชาการของกรมฯ สถานีพัฒนาที่ดิน สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต ที่จัดตั้งอยู่ในจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ

นาย รัตวิ