คำถาม ขอทราบความรู้เกี่ยวกับหญ้าแฝกและวิธีปลูกหญ้าแฝกแบบต่างๆ นะครับ

ยอดธง สมถวิล

อ.สวี จ.ชุมพร

คำตอบ หญ้าแฝก เป็นพืชตระกูลหญ้า ขึ้นเป็นกอหนาแน่นอยู่ตามธรรมชาติ ทั่วทุกภาคของประเทศ เจริญเติบโตโดยการแตกกอ เส้นผ่าศูนย์กลางกอ ประมาณ 30 เซนติเมตร ความสูงจากยอด ประมาณ 0.5-1.5 เมตร ใบแคบยาว ประมาณ 75 เซนติเมตร กว้าง ประมาณ 8 มิลลิเมตร ระบบรากจะแผ่ขยายกว้าง 50 เซนติเมตร โดยรอบกอ สามารถขึ้นได้ดีในดินเกือบทุกชนิด ค่อนข้างแข็งแรง เจริญเติบโตในแนวดิ่ง มีจำนวนรากมาก ทนแล้งได้ดี รากจะประสานติดกันหนาแน่น สามารถกักเก็บน้ำและความชื้นได้
ไม่เป็นอุปสรรคต่อพืชที่ปลูกข้างเคียง จึงสามารถนำมาปลูกเพื่อจะช่วยให้ดินมีความชุ่มชื้น ช่วยรักษาหน้าดิน รักษาสภาพแวดล้อม และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

หญ้าแฝก ยังช่วยปรับปรุงบำรุงดิน ทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยเฉพาะอย่างยิ่งใบและรากของหญ้าแฝกนั้น เมื่อมีการย่อยสลายสามารถปล่อยธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารรองให้แก่ดิน รากหญ้าแฝกจะช่วยให้ดินร่วนซุยมีการดูดธาตุอาหารพืชจากดินล่างขึ้นมาหมุนเวียน และพบจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์หลายชนิดอาศัยอยู่ในบริเวณรากของหญ้าแฝกด้วย เมื่อรากหญ้าแฝกตายลง จะเกิดช่องว่าง

สำหรับน้ำและอากาศถ่ายเทได้สะดวก เป็นสภาพที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืช หรือช่วยให้ปุ๋ยที่ใส่ซึมลงดินได้มากขึ้น

วิธีการปลูกหญ้าแฝกในการปรับปรุงบำรุงดิน นักวิชาการเกษตร กรมพัฒนาที่ดิน ได้แนะนำวิธีการปลูกหญ้าแฝกไว้หลายวิธี คือ

-การปลูกหญ้าแฝก เพื่อปรับปรุงบำรุงดิน เพื่อใช้ปรับปรุงพื้นที่เสื่อมโทรม ช่วยเพิ่มความร่วนซุยของดิน เพิ่มธาตุอาหาร และชีวภาพของดิน โดยปลูกแบบดำนาข้าว ใช้ระยะปลูกระหว่างต้นและระหว่างแถว 50x50 เซนติเมตร ควรใช้หญ้าแฝกลุ่ม หลังจากปลูก 3 เดือน หญ้าแฝกจะเจริญเติบโต ต้องตัดใบคลุมพื้นที่ เป็นการเร่งรากหยั่งลึกลงดินมากขึ้น และแตกหน่อมากขึ้น หลังปลูกอายุ 4-5 เดือน ถ้าหญ้าแฝกแตกหน่อได้กอละ 30-40 หน่อ สามารถขุดออกได้ โดยใช้จอบคมแซะรอบๆ กอตื้นๆ แล้วงัดขึ้นมาเป็นกอๆ เหลือรากทิ้งไว้ในดิน นำกอที่ขุดออกไปแยกหน่อขยายพันธุ์ได้ สามารถนำพืชหลักปลูกในพื้นที่นี้ได้ ถ้าหญ้าแฝกมีอายุหลังปลูก 7 เดือน แตกกอต่ำกว่า 20 หน่อ ควรปลูกซ้ำอีกครั้งหนึ่ง โดยขุดกอเดิมออก ทำวิธีการเดียวกับที่ขุดปลูกพืชหลัก แต่เป็นการปลูกหญ้าแฝกอีกครั้งหนึ่ง โดยใช้กล้าเดิม ใช้ระยะปลูกและรูปแบบการปลูกเช่นเดิม หญ้าแฝกรุ่นที่สองนี้ จะเจริญเติบโตดีกว่ารุ่นแรก ทำการตัดใบเมื่ออายุได้ 3 เดือน และหลังปลูก 4-5 เดือน หญ้าแฝกจะแตกหน่อได้กอละ 30-40 หน่อ ก็สามารถแซะหญ้าแฝกไปใช้ปลูกที่อื่นต่อได้ และสามารถปลูกพืชเศรษฐกิจลงแทนได้

-การปลูกหญ้าแฝก เพื่อเร่งให้ไม้ยืนต้นโตเร็วขึ้น ควรปลูกเป็นแถวเดียว เป็นวงกลมล้อมต้น จำนวน 2 วง วงแรกห่างจากขอบรัศมีทรงพุ่ม 30 เซนติเมตร วงที่สองอยู่ห่างจากวงแรกออกไปเป็นระยะ 50 เซนติเมตร เมื่อต้นไม้โตขึ้นจนทรงพุ่มต้นไม้ บังแนวหญ้าแฝกให้ขุดกอหญ้าแฝกวงแรกออก โดยทิ้งรากไว้ในดิน นำต้นหญ้าแฝกที่ได้ไปขยายพันธุ์ปลูกออกห่างไปจากวงที่สอง 50 เซนติเมตร ทำการขยายวงหญ้าแฝกทุกครั้ง ที่รัศมีทรงพุ่มต้นไม้เจริญมาถึง เมื่อต้นไม้นั้น โตเต็มที่จึงหยุดขยายวง จะทำให้ต้นไม้เจริญเติบโตต่อเนื่องและรวดเร็ว

-การปลูกหญ้าแฝก เพื่อเพิ่มความชื้นในดิน กรณีเฉพาะต้นไม้ยืนต้น ทำได้โดยปลูกหญ้าแฝกแถวเดี่ยว เป็นวงรอบต้นไม้ โดยปลูกห่างจากขอบรัศมีทรงพุ่ม 30 เซนติเมตร หรือบนพื้นที่ลาดชันปลูกเป็นครึ่งวงกลม หันด้านครึ่งวงกลมรับน้ำจากพื้นที่ตอนบน ควรใช้หญ้าแฝกลุ่ม เมื่อหญ้าแฝกเจริญเติบโตได้ 4 เดือน ให้ตัดใบคลุมโคนต้นไม้ยืนต้นที่ใช้หญ้าแฝกปลูกล้อมรอบ

-การปลูกหญ้าแฝก เพื่อควบคุมระดับน้ำในดิน กรณีเป็นพืชไม้ยืนต้นที่ปลูกในที่ลุ่มมีน้ำขังชั่วคราว โดยปลูกหญ้าแฝกแถวคู่รอบทรงพุ่ม ห่างจากรัศมีของทรงพุ่ม 30 เซนติเมตร จะสามารถลดระดับน้ำใต้ดิน เช่น การปลูกหญ้าแฝกลุ่มในสวนมังคุด ที่น้ำท่วมขังชั่วคราว จะช่วยลดการเกิดโรคยางไหล
เป็นต้น

-การปลูกหญ้าแฝก เพื่อควบคุมระดับน้ำในดินบนพื้นที่ทั้งผืน ทำได้โดยปลูกหญ้าแฝกแบบดำนาข้าว ระยะระหว่างต้นและระหว่างแถว 50x50 เซนติเมตร ควรใช้หญ้าแฝกลุ่ม

ที่สำคัญ เกษตรกรไม่จำเป็นต้องปลูกหญ้าแฝกครั้งเดียวเต็มพื้นที่ที่มีอยู่ แต่จะสามารถปลูกแบบหมุนเวียนได้ อาจเว้นที่ว่างไว้เพื่อปลูกพืชอื่นๆ ที่จะสามารถสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวได้อีกด้วย

นาย รัตวิ