ในพื้นที่อำเภอท่าวุ้งมีโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ โดยเฉพาะโครงการแก้มลิงหนองสมอใส ในพื้นที่ 2 ตำบล คือ ตำบลบางคู้ และตำบลบางลี่ อำเภอท่าวุ้ง บนเนื้อที่ 280 ไร่ 1 งาน 60 ตารางวา (เป็นพื้นที่แก้มลิงประมาณ 113 ไร่) อยู่ระหว่างบริเวณพื้นที่ฝั่งขวาของคลองระบายน้ำชัยนาท-ป่าสัก 3 (แม่น้ำบางขาม) และฝั่งซ้ายของคลองระบาย 1 ซ้าย-ลพบุรี (คลองบางคู้)ซึ่งทำหน้าที่เป็นคลองระบายน้ำในเขตชลประทาน

ส่วนด้านทิศใต้ของหนองมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 311 (ถนนสายลพบุรี-สิงห์บุรี) ผ่านโดยการดำเนินงานของมูลนิธิชัยพัฒนา ถือเป็นแหล่งเก็บน้ำของอำเภอท่าวุ้งซึ่งสามารถเก็บกักน้ำได้ 864,000 ลบ.ม. ซึ่งน้ำจากโครงการแก้มลิงนี้ชาวบ้านใน 3 ตำบลประกอบด้วย บางลี่ บางคู้ และโพธิ์ตลาดแก้ว ของอำเภอท่าวุ้งได้รับประโยชน์โดยตรง และยังเป็นการป้องกันแก้ไขน้ำท่วมซ้ำซาก และปัญหาภัยแล้งที่เกิดขึ้นซ้ำซากของจังหวัดลพบุรี

นายคนอง เอมถมยา กำนันตำบลบางคู้ อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี เปิดเผยว่า ชาวบ้านที่นี่ช่วยกันบริหารจัดการน้ำจากโครงการแก้มลิงมีการตั้งคณะกรรมการขึ้นมาบริหารจัดการน้ำกันเอง มีการแบ่งปันให้แก่กันและกัน นอกจากแก้ปัญหาน้ำท่วมภัยแล้งแล้ว ชาวบ้านยังได้ประโยชน์จากแก้มลิงหนองสมอใสและมีอาชีพเพิ่มขึ้นมาหลังจากว่างจากการทำนา หรือทำการประมงหาหอย หาปลา หากุ้ง จากในอ่างน้ำของแก้มลิงแห่งนี้ซึ่งในทุกปีจะมีการนำพันธุ์ปลา พันธุ์กุ้งมาปล่อยที่นี้ ถึงช่วงฤดูปลาวางไข่ก็จะหยุดจับ หยุดหา ทำให้ กุ้ง หอย ปูปลา ที่นี่มีจำนวนมาก โดยเฉพาะปลานิลจิตรดาที่นำมาปล่อยเลี้ยงที่นี่มีรสชาติที่อร่อยมากที่สุดของประเทศไทยจากคำบอกเล่าจากผู้เถ้าผู้แก่ รวมถึงมีผู้เคยนำปลานิลจิตรดาไปทูลเกล้าฯถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ และพระองค์ได้ดำรัสว่าปลาที่นี่อร่อยที่สุดของประเทศไทย

สำหรับแก้มลิงหนองสมอใสแห่งนี้ ถือว่าเป็นประโยชน์อันสูงสุดของชาวอำเภอท่าวุ้ง ที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชที่ทรงให้สร้างแก้มลิงหนองสมอใส และชาวบ้านที่นี่ก็พร้อมใจให้ความร่วมมือจนทำให้ในวันนี้ได้เห็นผลที่ชัดเจนว่าหลายพื้นที่ประสบภัยแล้งแต่ใน 3 ตำบล คือ บางลี่ บางคู้ และโพธิ์ตลาดแก้ว ชาวบ้านมีน้ำอุปโภค บริโภค กันไม่ขาด และยังมีน้ำทำนาได้อีกด้วย

  ขณะที่นายบุญชู แห่งเจริญ ประธานกลุ่มบริหารการใช้น้ำแก้มลิงหนองสมอใส บอกว่า โครงการแก้มลิงหนองสมอใสแห่งนี้ยังถือเป็นอู่ข้าวอู่น้ำของอำเภอท่าวุ้ง ที่ชาวบ้านใน 3 ตำบล สามารถจัดสรรน้ำแบ่งปันน้ำส่วนหนึ่งไปทำนาปลูกข้าวได้จำนวน 1,500-2,000 ไร่ ในช่วงฤดูแล้ง จากชาวบ้านที่นี่เคยปลูกข้าวได้ปีละ1 ครั้ง แต่ในปัจจุบันนี้หลังจากที่มีโครงการแก้มลิงหนองสมอใสขึ้นมาสามารถปลูกข้าวได้ปีละ 2 ครั้ง ข้าวนาปีเริ่มปลูกตั้งแต่เดือนพฤษภาคมเก็บเกี่ยวในช่วงเดือนกันยายน และรอบที่ 2ทำนาปรังเริ่มทำตั้งแต่ต้นเดือนธันวาคมเก็บเกี่ยวช่วงเดือนมีนาคม หรือช้าสุดเมษายน ทำให้ไม่กระทบต่อฤดูน้ำหลาก

ขณะที่ชาวบ้านที่ได้ทำมาหากินหาปลา หากุ้ง หาผักจากที่แก้มลิงหนองสมอใสนี้บอกว่าตั้งแต่มีแก้มลิงแห่งนี้ชาวบ้านที่นี่อยู่ดีมีกินมากยิ่งขึ้น เพราะทำนาไม่ได้ก็สามารถมาหาผัก หาปลา กินและขายเลี้ยงครอบครัวได้เป็นอย่างดีไม่อดตายหากทำตามรอยเท้าของพ่อที่สร้างแก้มลิงให้เรามาต่อยอดกันเราก็อยู่ได้พออยู่พอกิน

ชัชวาลย์ แก้วกระจาย