คำถาม เห็ดโคนน้อย มีวิธีเพาะเลี้ยงอย่างไรบ้างครับ ขอทราบวิธีง่ายๆ ที่ไม่ยุ่งยากนะครับ

แสงจันทร์ ส่วนสาคร

อ.แสวงหา จ.อ่างทอง

คำตอบ

เห็ดโคนน้อย หรือ “เห็ดถั่ว” ลักษณะรูปร่างคล้ายเห็ดโคน ปัจจุบันมีการปรับปรุงพันธุ์ให้มีดอกใหญ่ขึ้น มีความแตกต่างกันก็ตรงที่หมวกของเห็ดโคนน้อยมีเกล็ดสีเทา เมื่อโตเต็มที่จะมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 นิ้ว ยาวไม่เกิน 3 นิ้ว ใช้เวลาเจริญนับจากดอกตูมจนถึงบานเต็มที่เพียง 1 วันเท่านั้น เห็ดโคนน้อยที่พบตามธรรมชาติ ส่วนใหญ่จะมีดอกเล็ก คุณประโยชน์ของเห็ดโคนน้อยมีมากมาย อีกทั้งมีรสชาติดี มีคุณค่าทางอาหารมากกว่าเห็ดฟาง ลักษณะพิเศษสุดก็คือ เห็ดโคนน้อยมีสารยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็งบางชนิดได้อีกด้วย

การเพาะเลี้ยงเห็ดโคนน้อย เห็ดโคนน้อยให้ผลผลิตเร็ว หลังจากเพาะเลี้ยงไม่เกิน 7 วัน ก็สามารถเก็บเกี่ยวได้แล้ว ที่สำคัญ มีต้นทุนในการผลิตต่ำมาก ผู้ที่มีเงินทุนน้อยก็สามารถเพาะเลี้ยงเห็ดโคนน้อยได้ไม่ยากเลย มีวิธีการเพาะเลี้ยงอยู่หลายวิธี เช่น เพาะเลี้ยงในกองฟาง เพาะเลี้ยงในตะกร้า และเพาะเลี้ยงในถุงพลาสติก

วัสดุที่ใช้เพาะเลี้ยงเห็ดโคนน้อย ได้แก่ 1.วัสดุเพาะ เช่น ขี้เลื่อย ฟางข้าว เปลือกถั่ว ต้นข้าวโพด ทะลายปาล์ม หญ้าขจรจบ ฯลฯ สามารถเลือกใช้วัสดุเพาะชนิดใดก็ได้ตามสะดวก 2.ปุ๋ย เห็ดโคนน้อยจะใช้ปุ๋ยน้ำใช้ต้มวัสดุเพาะเห็ด 3.พลาสติกสีดำ ใช้คลุมกองฟางเวลาบ่มเชื้อ 4.กระสอบป่าน ใช้คลุมฟ่อนฟาง เมื่อเห็ดให้ดอก 5.เชื้อเห็ดโคนน้อย ที่มีขายทั่วไปจะใช้เชื้อเห็ดโคนน้อยที่เพาะในเมล็ดข้าวฟ่าง 6.เชือก มัดฟาง หรือลวด 8.หม้อต้มฟาง โดยอาจใช้ถัง 200 ลิตร ตัดผ่าครึ่ง

ขั้นตอนการเพาะเห็ด มี 6 ขั้นตอน ดังนี้่

1.การเตรียมฟาง หรือวัสดุเพาะประเภทอื่นๆ ที่ใช้แทนฟาง เลือกวัสดุตามความสะดวกของสภาพท้องถิ่น ถ้าใช้ฟางข้าว ควรมัดเป็นฟ่อน ฟ่อนละ 20 กิโลกรัม เวลาจะนำฟ่อนฟางไปต้มต้องแบ่งออกเป็นฟ่อนเล็กๆ ฟ่อนละ 4 กิโลกรัม ใช้เชือกมัดให้แน่น ก่อนนำไปต้ม หรืออาจจะต้มฟางก่อนแล้วค่อยมัดก็ได้

2.ขั้นตอนในการต้มฟางหรือวัสดุเพาะ อัตราส่วนปุ๋ยน้ำครึ่งขวดต่อน้ำ 100 ลิตร ต้มที่อุณหภูมิ 80 องศาเซลเซียส นาน 5 นาที จากนั้นยกมาวางให้เย็นเพื่อเตรียมหยอดเชื้อ หรือให้ใช้น้ำปุ๋ยที่ต้มเดือด แล้วราดลงบนฟ่อนฟางโดยตรงก็ได้ แต่ควรมีพลาสติกกรองน้ำปุ๋ย เพื่อนำไปราดฟ่อนฟางต่อไปได้อีก เป็นการประหยัดต้นทุน

3.ขั้นตอนการหยอดเชื้อ นำเชื้อเห็ดมาขยี้เบาๆให้ร่วน นำมาคลุกกับแป้งข้าวเหนียวผสมรำละเอียด อัตราส่วน 1:1 แล้วทำการหยอดเชื้อ จะใช้ไม้แหลมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 นิ้ว แทงเข้าไปในฟ่อนฟาง ลึกประมาณ 2 นิ้ว การหยอดเชื้อต้องไม่ถี่หรือห่างเกินไป ถ้าถี่มากจะสิ้นเปลือง ห่างมากเกินไปผลผลิตก็จะน้อยลง

4.ขั้นตอนการนำฟ่อนฟางเข้าโรงเรือนเพื่อให้ออกดอก นักวิชาการได้ให้แนวปฏิบัติไว้ดังนี้ ทำโรงเรือนมุงด้วยหญ้าแฝก ประมาณ 3 x 6 เมตร ภายในทำชั้นไม้สำหรับวางฟ่อนฟาง 2 เมตร ทำเป็น 3 ชั้น ให้ชั้นล่างสุดสูงจากพื้นดิน 10 เซนติเมตร หรืออาจจะใช้ชายคาบ้าน เล้าหมู เล้าไก่ ที่เลิกใช้แล้ว พื้นของโรงเรือนจะต้องชุ่มชื้นอยู่เสมอ เห็ดโคนน้อยจะเริ่มออกดอกภายในวันที่ 5 จากนั้น อีกประมาณ 2 วัน ก็สามารถเก็บดอกเห็ดได้

5.ขั้นตอนการเก็บเกี่ยว เนื่องจากเห็ดโคนน้อยเจริญเติบโตเร็วมาก ดอกของเห็ดโคนน้อยจะบานและโรยภายในวันเดียว การเก็บจึงควรเก็บเห็ดดอกตูมในตอนสาย และตอนบ่าย อย่างน้อยวันละ 2-3 ครั้ง การเก็บเกี่ยวต้องระมัดระวังไม่ให้เห็ดรุ่นเล็กกระทบกระเทือน เพราะอาจทำให้เห็ดช้ำไม่โต หรือเน่าเสียได้ง่าย ฟาง 1 ฟ่อน จะให้ผลผลิตเก็บเกี่ยวได้นาน 20-30 วัน แต่จะให้ผลผลิตสม่ำเสมอไม่เกิน 20 วัน หลังจากนั้น ผลผลิตจะลดลง ฟาง 1 ก้อนเก็บเห็ดได้ประมาณ 4 กิโลกรัม หรือเฉลี่ยวันละ 200 กรัม

6.ขั้นตอนการดูแลรักษา การเพาะเห็ดทุกชนิด จะมีปัญหาเรื่องตัวไร ควรใช้สารไล่แมลงที่สกัดจากพืช เช่น สารสกัดจากสะเดา ตะไคร้หอม หรือใช้ต้นสาบแร้งสาบกา แขวนไว้ในโรงเรือน ไม่ควรใช้สารเคมีฉีดพ่น เพราะทำให้เห็ดฝ่อ ไม่ออกดอก และเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค หลังเพาะเห็ดหมด 1 รุ่น ควรทำความสะอาดโรงเรือน โดยการโรยปูนขาวที่พื้น และรมควันเพื่อไล่แมลงศัตรูเห็ด

การเพาะเห็ดโคนน้อย เป็นอีกทางเลือก หรืออาชีพเสริมอีกประเภทหนึ่ง ที่เกษตรกรสามารถผลิตสำหรับบริโภคเอง หรือออกจำหน่าย เพื่อสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวได้เป็นอย่างดี เพราะเห็ดโคนน้อยมีคุณค่าทางโภชนาการสูง นำไปปรุงอาหารได้หลายประเภท และที่สำคัญยังช่วยบำรุงร่างกายรักษาสุขภาพได้ด้วย