อำเภอชานุมาน จังหวัดอำนาจเจริญเป็นอำเภอชายแดนติดแม่น้ำโขงตลอดแนวระยะทางเกือบ 50 กิโลเมตรตรงข้าม ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ชาวอำเภอชานุมาน ส่วนใหญ่ทำนาปลูกข้าวเป็นอาชีพหลัก และทำประมงเป็นอาชีพเสริม ด้วยการนำเอาภูมิปัญญาชาวบ้าน บอกสอนจากบรรพบุรุษ ทำเครื่องมือจับปลา ดักปลาหลากหลายชนิด และที่น่าทึ่ง ก็คือ อุปกรณ์จับปลา ชื่อว่า ตุ้มดักปลาทำไม่ยาก ทว่า เมื่อนำไปใช้ได้ผลดีมาก เพราะจับปลาได้เป็นจำนวนมาก เรียกว่า ได้ทั้งเงิน ได้ทั้งกิน เลยทีเดียว

นายองอาจ แก้วลา อายุ45 ปี อยู่บ้านเลขที่ 177 หมู่ที่ 1บ้านชานุมาน ต.ชานุมาน อ.ชานุมานจ.อำนาจเจริญ หนึ่งในหลายคน ที่ยังต้องปากกัดตีนถีบ เพื่อปากท้อง ให้อยู่รอด ในภาวะเศรษฐกิจไม่ดีเพราะผลกระทบจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ยังคงระบาดไม่หยุดอยู่ในขณะนี้

โดยหาเวลาว่างจากการเป็นช่างซ่อมรถจักรยานยนต์ นำตุ้มไปดักปลาตามริมแม่น้ำโขง ใกล้กับสำนักงานเทศบาลตำบลชานุมาน ได้ปลามาจะเก็บไว้ทำอาหารและทำปลาร้า ที่เหลือจะแบ่งขายให้
ผู้สนใจ ได้เงินวันละ 300-500 บาท เป็นการเสริมรายได้ดีอีกทางหนึ่ง

นายองอาจแก้วลา อายุ 45 ปีช่างซ่อมรถจักรยานยนต์มืออาชีพ แต่ไม่รับปรับแต่งรถ เพราะผิดกฎหมาย ขณะเก็บกู้ตุ้มดักปลา กล่าวว่า เปิดร้านซ่อมรถจักรยานยนต์มาหลายปีแล้ว ร้านตั้งอยู่ในเขตเทศบาลตำบลชานุมาน อ.ชานุมาน ห่างแม่น้ำโขงประมาณ1 กิโลเมตร เวลาว่าง ไม่มีรถเข้ามาซ่อมจะนั่งทำการจักสานไม้ไผ่กลายเป็นตุ้มดักปลา จนครบ 10 ตุ้ม และตอนเช้าจะนำตุ้มพร้อมใส่รำเป็นเหยื่อล่อปลา ไปวางไว้ริมแม่น้ำโขง ใกล้กับสำนักงานเทศบาลตำบลชานุมาน ก่อนเวลา 12.00 น. ก็จะไปตรวจดูตุ้มทั้ง 10 ตุ้ม ถ้าพบว่า แต่ละตุ้มมีปลาเข้าตุ้ม จำนวนมาก ก็จะนำปลาออกมาจากตุ้ม ใส่ถุงพลาสติกที่เตรียมมา จากนั้นจะนำรำเติมเข้าไปในตุ้ม เพื่อล่อปลาอีกครั้งและนำไปวางไว้ที่เดิม ซึ่งใน 1 วัน จะไปตรวจสอบและเก็บปลา ที่ตุ้ม 3 เวลา คือ เช้า กลาง เย็น ปลาที่ติดตุ้ม ส่วนใหญ่จะเป็น ปลาขาว ซึ่งจะนำไปประกอบอาหาร ทำปลาร้า ที่เหลือจึงจะขาย ได้เงินวันละ 300-500 บาท เป็นการเสริมรายได้อีกทางหนึ่ง หากเป็นหน้าเทศกาล การท่องเที่ยวอื่นๆจะมีรายได้วันละ 900-1,000 บาท เพราะปลาแม่น้ำโขงเนื้อนุ่ม อร่อยมาก

ส่วนวิธีการทำงานของตุ้มดักปลา จากภูมิปัญญาชาวบ้านริมโขงนายองอาจ แก้วลา ช่างซ่อมรถจักรยานยนต์คนขยัน กล่าวว่า ตุ้มดักปลา คล้ายข่องใส่ปลา ปากตุ้มจะมีฝาปิด ส่วนฐานตุ้มหรือก้นตุ้ม จะทำลักษณะแบบไซดักปลา คือ ปลาเข้าได้ง่าย แต่จะออกไม่ได้ โดยโรยรำข้าวใส่ลงไปในตุ้ม แล้วนำไปวางไว้ตามจุดที่จะดักปลา เมื่อปลาว่ายผ่านมาได้กลิ่นหอมของรำข้าว ก็จะเข้าไปกินในตุ้ม เวลาออกจะออกไม่ได้ส่วนปากตุ้มจะมีฝาปิดอย่างแน่นหนากันปลาออก ปลาจะติดอยู่ในตุ้ม จนกว่าจะไปเก็บกู้ตุ้มนำปลาออก ใส่ถุงพลาสติกที่เตรียมไว้หากเก็บปลาจนครบ ทั้ง 10 ตุ้มแล้วซึ่งแต่ละตุ้ม จะทำการใส่รำข้าวดักปลาอีกครั้ง ถ้าหากเก็บกู้ตุ้มตอนเย็น ก็จะนำตุ้มกลับบ้านด้วย เพื่อนำมาวางดักปลาในตอนเช้าวันต่อไป

นายองอาจ แก้วลา ผู้นำเอาภูมิปัญญาชาวบ้านมาทำกิน กล่าวทิ้งท้ายว่า ติดตามข่าวการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทุกวัน และทางอำเภอชานุมาน ได้มีการเดินรณรงค์ ประชาสัมพันธ์ เสียงตามสายอย่างต่อเนื่อง ทำให้ทราบและเข้าใจ มาตรการในการป้องกันไวรัสโควิด-19 เป็นอย่างดี ไม่ว่า การสวมหน้ากากอนามัย หรือหน้ากากผ้าก่อนออกจากบ้าน หรือไปหาคนอื่น กินร้อนช้อนตัวเอง ล้างมือบ่อยครั้งการเว้นระยะห่างทางสังคม ที่ผ่านมาตนปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัดแม้จะไม่มีหน้ากากอนามัยหรือ หน้ากากผ้าใช้ แต่ก็ใช้ผ้าขาวม้าปิดปากปิดจมูกแทน และการไปหาปลา ที่แม่น้ำโขง ซึ่งอยู่ไกลชุมชน เป็นอีกแนวทางหนึ่งในการเว้นระยะห่างทางสังคมอีกด้วย...

สนธยา ทิพย์อุตร