ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ จ.สกลนคร ประสบความสำเร็จ เพาะเลี้ยงเห็ดหลินจือแดงเชิงเศรษฐกิจในสภาพภูมิอากาศแบบอีสาน เผยเป็นหนึ่งในกิจกรรมต่อยอดงานวิชาการด้านการเพาะเลี้ยงเห็ด พร้อมนำผลิตภัณฑ์จากการแปรรูปเห็ดหลินจือแดงจำหน่ายสู่ผู้สนในที่ต้องการบริโภคเพื่อสุขภาพ

นายโรจน์วัฒน์ อินทร์ทุ่ง ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดสกลนคร เปิดเผยว่า ศูนย์ได้นำข้อมูลที่ได้จากงานวิจัยของกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์มาทำการศึกษาพัฒนาต่อยอดกับการเพาะเห็ดหลินจือในสภาพแวดล้อมของศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ คือ พื้นที่ภาคอีสาน โดยนำวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรหลายชนิดมาเป็นวัสดุหลักในการเพาะเลี้ยง และปรับปรุงเทคนิควิธีการพัฒนาสู่การเพาะเห็ดเชิงเศรษฐกิจในหลายชนิดเห็ด หนึ่งในนั้นก็คือ “เห็ดหลินจือแดง”

โดยวัสดุเพาะเห็ดจะใช้ขี้เลื่อยไม้ประเภทไม้เนื้ออ่อน จำนวน 100 กิโลกรัม ผสมรำละเอียด 5-8 กิโลกรัม ยิปซัม 1 กิโลกรัม ดีเกลือ 0.2 กิโลกรัม คลุกเคล้าส่วนผสมทุกอย่างให้เข้ากัน จากนั้นเพิ่มความชื้นในวัสดุเพาะ โดยการเติมน้ำสะอาดลงไปให้มีความชื้นประมาณ 65-70 เปอร์เซ็นต์บรรจุวัสดุเพาะลงในถุงพลาสติก ขนาด 6.5x12.5 นิ้ว น้ำหนักประมาณ 800-1,000 กรัมต่อถุง อัดถุงให้แน่นรวบปากถุงสวมคอขวดพลาสติกลงไป และดึงปากพับลงรัดด้วยยางรัดปิดด้วยจุกสำลี นำไปนึ่งฆ่าเชื้อถุงพลาสติกในหม้อนึ่งด้วยความร้อน 98-100 องศาเซลเซียส จับเวลาเมื่อมีไอน้ำพุ่งออกมาจากถัง ใช้เวลานึ่ง 2-3 ชั่วโมง เมื่อนึ่งเสร็จนำก้อนเชื้อเข้าโรงปลูกเชื้อด้วยการนำหัวเชื้อในเมล็ดธัญพืชที่เส้นใยเดินเต็มขวด มาเคาะหรือแคะด้วยเหล็กให้เชื้อเห็ดแตกร่วน เปิดปากถุงที่มีจุกสำลีหรือจุกพลาสติกออก กรอกหัวเชื้อลงในถุงประมาณ 20-30 เมล็ด หัวเชื้อ 1 ขวด สามารถปลูกเชื้อลงในถุงก้อนเห็ดได้ 30-50 ถุง จากนั้นเปลี่ยนจุกสำลีหรือจุกพลาสติกปิดด้วยกระดาษรัดด้วยยาง นำก้อนเชื้อเห็ดเข้าโรงบ่มที่ไม่มีความชื้น วางตามแนวตั้งหรือแนวนอน เพื่อให้เส้นใยเจริญภายในก้อนเชื้อใช้เวลา 20-30 วัน จึงขนย้ายเข้าโรงเรือนเปิดดอกต่อไป  

เมื่อบ่มเส้นใยเห็ดที่เจริญเต็มถุงแล้วจะนำเข้าโรงเรือนเพื่อเปิดดอก โดยวางเรียงก้อนเชื้อเห็ดบนแผงเอียงตามแนวนอน สูงจากพื้นขึ้นไป 15 ก้อน ความยาวของแผงทุกๆ 1 เมตร สามารถวางก้อนเชื้อเห็ดได้ประมาณ 150 ก้อน โรงเรือนเปิดดอกเห็ดขนาด 5x10 เมตร วางก้อนเห็ดได้ประมาณ 5,500 ก้อน จากนั้นดึงกระดาษที่ปิดปากถุงออกเพื่อรอให้ดอกเห็ดออกจากปากถุงต่อไป

ในการเก็บเกี่ยวผลผลิตนั้น เมื่อดอกเห็ดเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้มทั้งดอก เป็นช่วงที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว ช่วงนี้จะดึงดอกเห็ดออกจากถุงก้อนเชื้อโดยการจับและหมุนดึงออกทั้งหมด ดอกเห็ดชุดแรกจะมีน้ำหนักเฉลี่ย 35 กรัม และได้น้ำหนักรวมประมาณ 40-100 กรัมต่อถุง ตัดส่วนที่เป็นก้านเห็ดออกทิ้ง และนำดอกเห็ดไปล้างในน้ำสะอาดทิ้งสะเด็ดน้ำ หั่นดอกเห็ดเป็นชิ้นบางๆ มีความหนา 2-3 มิลลิตเมตร หั่นตามขวางของดอกแล้วนำไปลดความชื้นทันที ถ้าทิ้งดอกเห็ดไว้จะมีคราบสีขาวเกิดขึ้นบนเห็ดได้ โดยการนำไปตากแดดแล้วนำเข้าตู้อบ โดยจะเริ่มอบดอกเห็ดที่อุณหภูมิ 45 องศา เซลเซียส เป็นเวลา 3 ชั่วโมง เพิ่มอุณหภูมิเป็น 55 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 3 ชั่วโมง และสุดท้ายอบที่อุณหภูมิ 67-70 องศาเซลเซียส อีก 3 ชั่วโมง ในช่วงอุณหภูมินี้จะทำให้เห็ดมีกลิ่นหอมขึ้น เนื่องจากน้ำมันในเนื้อเยื่อเห็ดมีการแตกตัว น้ำหนักเห็ดสด 3.7 กิโลกรัม จะได้เห็ดแห้ง 1 กิโลกรัม เมื่ออบดอกเห็ดได้ที่แล้วจะนำไปบรรจุในกล่องพลาสติกหรือถุงพลาสติกหรือบรรจุภัณฑ์อื่นๆ เก็บไว้บริโภคหรือจำหน่ายต่อไป

สำหรับศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ การเพาะเห็ดหลินจือแดงจะใส่เชื้อเห็ดลงในถุงช่วงเดือนมกราคม และเดือนกุมภาพันธ์ ทำการเปิดดอกถึงต้นเดือนเมษายนและจะเก็บดอกได้ ซึ่งเป็นช่วงที่เห็ดจะออกดอกเดียวมีน้ำหนักประมาณ 30-70 กรัม ส่วนดอกเห็ดรุ่นที่สองจะมีน้ำหนักลดลงที่ประมาณ 20-40 กรัม จากการเพาะเลี้ยงเห็ดหลินจือแดง ในสภาพภูมิอากาศของพื้นที่ภาคอีสานของศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ พบว่า เห็ดจะชอบอุณหภูมิในระหว่าง 24-32 องศา โดยดอกเห็ดรุ่นที่สองจะออกดอกให้เก็บได้อีกหลังจากการเก็บเกี่ยวรุ่นแรกภายใน 30-40 วัน จากนั้นจะนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เห็ดหลินจือแห้งบรรจุถุงที่น้ำหนัก 30 กรัม จำหน่ายแก่ผู้สนใจทั่วไปในราคา 50 บาท เพื่อนำไปชงน้ำดื่มบำรุงสุขภาพ ด้วยการใช้น้ำเปล่า 1 ลิตร ใส่เห็ด 3 ชิ้น หรือ น้ำร้อน1 แก้ว ต่อ 1 ชิ้น

เห็ดหลินจือแดง มีสรรพคุณในการสร้างภูมิต้านทานให้แก่ร่างกาย ต่อต้านอนุมูลอิสระ กระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาวเพื่อลดความเสี่ยงของโรคมะเร็ง ช่วยลดความดันโลหิต ลดระดับน้ำตาลในเลือด บำรุงและฟื้นฟูไต ตับ ตับอ่อน ปอด ลดอาการข้างเคียงจากการให้เคมีบำบัด และช่วยให้นอนหลับสบาย

ผู้สนใจที่จะเพาะเลี้ยงเห็ดหลินจือแดง โดยเฉพาะในพื้นที่ภาคอีสาน สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่กิจกรรมเพาะเห็ดศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดสกลนคร โทร.08-1369-2705