ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญมาแล้วจนถึงยุคปัจจุบันรวม 20 ฉบับ จะบอกว่านี่คือความภาคภูมิใจ หรือความอัปยศของประเทศไทย และคนไทย ก็ขึ้นอยู่กับว่าผู้มองจะมองจากมุมไหน แต่สำหรับผู้เขียนแล้วมองได้มุมเดียวคือ สุดแสนอัปยศ

ขอโทษที่ต้องบอกตรงๆ ว่าอายุการใช้งานของรัฐธรรมนูญไทยมันช่างสั้นแสนสั้น หลายคนบอกตรงกันว่าอายุการใช้งานของรัฐธรรมนูญไทยสั้นกว่าอายุของกางเกงยีนส์ที่ผลิตจากฝ้ายชั้นดี บางคนวิพากษ์หนักกว่านั้นคือ อายุของรัฐธรรมนูญไทยสั้นกว่าอายุของรองเท้าหนังชั้นดีที่ตัดเย็บอย่างประณีตบรรจง

อยากเรียนถามคุณๆ ที่ร่วมเป็นเจ้าของอธิปไตยของแผ่นดินไทยว่า ทำไมอายุรัฐธรรมนูญไทยจึงแสนสั้น และอยากถามต่อไปว่า คนไทยสักกี่คนกันหนอที่มีความรู้สึกหวงแหนธรรมนูญของไทย ทำไมคนไทยส่วนใหญ่จึงไม่รู้สึกเสียหายหรือเดือดร้อน เมื่อรัฐธรรมนูญของไทยถูกฉีกครั้งแล้วครั้งเล่า แล้วทำไมคนไทยจำนวนไม่น้อยจึงไม่รู้สึกอะไรบ้างเลยกับการที่รัฐธรรมนูญถูกละเมิด

น่าประหลาดที่คนไทยมักจะอ้างว่าบ้านเมืองของเราเป็นประชาธิปไตย แล้วก็อ้างต่อไปว่าประเทศของเรามีรัฐธรรมนูญบางคนอ้างเช่นนั้นก็เพราะคิดว่าเมื่อมีประชาธิปไตยก็ต้องมีรัฐธรรมนูญ แล้วก็คิดเอาเองว่าเมื่อมีรัฐธรรมนูญแล้วบ้านเมืองจะต้องเป็นประชาธิปไตย

มีคำถามว่า รัฐธรรมนูญมีความสัมพันธ์กับความเป็นประชาธิปไตยมากน้อยเพียงใด และมีคำถามต่อไปว่า รัฐธรรมนูญที่ดีและมีคุณประโยชน์กับคนส่วนมากบนแผ่นดินต้องมาจากใคร ประชาชนควรจะมีส่วนในการกำหนดสาระสำคัญในรัฐธรรมนูญหรือไม่ หรือว่าประชาชนมีหน้าที่อย่างเดียวคือ ต้องยอมรับรัฐธรรมนูญไปโดยที่ไม่มีส่วนร่วมในการกำหนดสาระสำคัญแม้แต่น้อย

ผู้เขียนมีคำถามต่อเนื่องคือ ในรัฐธรรมนูญฉบับที่ผ่านๆ มาทุกฉบับ คุณเชื่อด้วยความบริสุทธิ์ใจจริงหรือว่าคนไทยส่วนใหญ่มีส่วนร่วมร่าง และร่วมกำหนดประเด็นในรัฐธรรมนูญอย่างแท้จริง และมีคำถามอีกว่า เมื่อวันที่คุณถูกกำหนดให้ไปลงมติรับหรือไม่รับร่างรัฐธรรมนูญบางฉบับนั้น คุณๆ ได้อ่านรัฐธรรมนูญอย่างละเอียดถี่ถ้วนแล้ว หรือว่าคุณไปลงมติด้วยความงุนงง เพราะคุณไม่เคยอ่านรัฐธรรมนูญเลยแม้แต่มาตราเดียว แต่ไม่ว่าคุณจะตอบอย่างไรก็ตามก็ต้องบอกว่าถือเป็นความรับผิดชอบของคุณเองทั้งสิ้น เพราะสุดท้ายแล้วรัฐธรรมนูญก็มีผลต่อชีวิตของคุณในทุกๆ ด้าน  

วันนี้สังคมไทยมีรัฐธรรมนูญฉบับที่ 20 แล้ว หลายคนออกมาเรียกร้องว่าต้องแก้ไขรัฐธรรมนูญ บางคนบอกว่าไม่ต้องแก้ไขบางคนบอกว่าต้องล้มรัฐธรรมนูญ บางคนบอกไม่มีความเห็นคุณเล่าครับ มีความเห็นอย่างไรกับเรื่องนี้

มีบางคนบอกว่าต่อให้ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญที่ดีเลิศเลอวิเศษวิโสสักเพียงใด แต่ถ้าคนไทยส่วนใหญ่ยังมีวัฒนธรรมการเมืองแบบคับแคบ หรือพูดให้ตรงประเด็นคือไม่สนใจเรื่องราวของบ้านเมือง ไม่สนใจเข้าไปมีส่วนรับรู้ความเป็นไปของบ้านเมือง และไม่สนใจเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมือง ก็ไม่มีประโยชน์แต่อย่างใด เพราะต่อให้มีรัฐธรรมนูญดี แต่คนส่วนใหญ่ของประเทศไม่ได้เรื่อง ไม่เอาถ่านก็เปล่าประโยชน์

แต่บางคนบอกว่าต้องแก้รัฐธรรมนูญโดยทันที เพราะบ้านเมืองจะเจริญก้าวหน้าต่อไปได้ก็เพราะรัฐธรรมนูญ บ้านเมืองจะสงบสุขหรือลุกเป็นไฟก็เพราะรัฐธรรมนูญ และเหตุที่บ้านเมืองไม่เจริญ ไม่ก้าวหน้าก็เพราะรัฐธรรมนูญไม่ดี

คำถามคือ รัฐธรรมนูญดีต้องเป็นเช่นไร แล้วรัฐธรรมนูญแบบไหนที่เรียกว่าไม่ดี แล้วมีหรือไม่ที่สังคมของเรามีรัฐธรรมนูญสุดแสนดีแต่สุดท้ายก็กลับกลายเป็นว่าบ้านเมืองของเราก็ยังได้นักการเมืองแสนเลว

ผู้เขียนถามคุณๆ อีกครั้งว่า คุณเห็นจุดอ่อนจุดแข็งของรัฐธรรมนูญฉบับล่าสุดบ้างหรือไม่ และสามารถระบุได้หรือไม่ว่าอะไรคือจุดอ่อนและจุดแข็งของรัฐธรรมนูญฉบับนี้ หรือคุณจะตอบว่าไม่สนใจ เพราะชีวิตทุกวันนี้ก็ไม่ได้พึ่งพาอาศัยรัฐธรรมนูญ รัฐธรรมนูญจะดีหรือจะเลว ก็ไม่ได้ทำให้เงินในกระเป๋าของคุณเพิ่มขึ้นหรือลดลง แต่คุณเชื่อหรือไม่ว่า มีคนจำนวนไม่น้อยตอบว่า ไม่สนใจรัฐธรรมนูญ เพราะไม่เกี่ยวกับจำนวนเงินในกระเป๋าของเขา

ถ้าคุณตอบเช่นนั้น ก็ไม่ต้องอ่านบทความนี้ต่อไป แต่ถ้าคุณเห็นรัฐธรรมนูญมีส่วนสัมพันธ์กับความเป็นความตายของสังคม และมีความสัมพันธ์กับความเป็นอยู่ของตัวคุณ คุณโปรดตอบในประเด็นต่อไปนี้ด้วยว่า

คุณเชื่อหรือไม่ว่ารัฐธรรมนูญเป็นต้นตอหนึ่ง หรือเป็นปัจจัยหนึ่งของความขัดแย้งในสังคมไทย แล้วคุณเชื่อหรือไม่ว่ารัฐธรรมนูญที่ดีจะทำให้สังคมไม่มีความขัดแย้ง หรือช่วยลดความขัดแย้งในสังคมลงได้

แต่สำหรับผู้เขียนแล้ว เห็นว่ารัฐธรรมนูญมีความเกี่ยวพันกับความสงบสุขของสังคม และเชื่อมาโดยตลอดว่า รัฐธรรมนูญคือกลไกหนึ่งที่สามารถช่วยแก้ไขหรือลดปัญหาความขัดแย้งในสังคมได้ แม้จะแก้ไขได้ไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์เต็ม แต่ก็มีส่วนอย่างมาก เพราะผู้เขียนเห็นว่าเนื้อหาในรัฐธรรมนูญมีส่วนกำหนดโครงสร้างเชิงอำนาจของสังคมได้อย่างเป็นรูปธรรม และระบบการบริหารปกครองบ้านเมืองก็ขึ้นอยู่กับบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ จึงสามารถกล่าวได้ว่าความสงบสุขหรือการลุกเป็นไฟในสังคมจะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ ดังนั้นจึงเห็นได้ว่าบ้านเมืองของประเทศที่พัฒนาแล้วเจริญแล้ว จึงมีรัฐธรรมนูญที่ดี หรือพูดให้ตรงประเด็นคือ มีการออกแบบรัฐธรรมนูญที่ดี ที่ให้ประโยชน์สูงสุดต่อคนส่วนมากในสังคม คำถามสืบเนื่องคือ แล้วสังคมไทยของเราเล่า มีการออกแบบรัฐธรรมนูญที่ดี และเป็นประโยชน์กับคนหมู่มากในสังคมหรือไม่ แล้วจะมีใครหน้าไหนออกมารับผิดชอบบ้างหรือไม่ว่า การที่สังคมไทยไม่บังเกิดความสุขสงบอย่างยั่งยืนนั้น เป็นเพราะว่าบ้านเมืองของเราไม่เคยมีรัฐธรรมนูญที่ดีเพียงพอ

มีบางคนบอกว่ารัฐธรรมนูญที่ดีต้องทำให้ประชาชนอิ่มท้อง แต่บางคนก็บอกว่า จะต้องไปแก้รัฐธรรมนูญเพื่ออะไร เพราะแก้ไปก็ไม่สามารถทำให้ประชาชนอิ่มท้องได้ แต่สำหรับผู้เขียนแล้ว มีความเห็นว่า ปัญหาปากท้องของประชาชน หรือปัญหาเศรษฐกิจของประเทศมีส่วนเกี่ยวข้องกับสาระสำคัญในรัฐธรรมนูญด้วยเพราะความเหลื่อมล้ำทางชนชั้น และความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐสถานะของประชาชนล้วนมีส่วนสัมพันธ์กับเนื้อหาสาระที่กำหนดในรัฐธรรมนูญ เพราะรัฐธรรมนูญที่ดี ที่เป็นประโยชน์กับประชาชนส่วนใหญ่ต้องสามารถลดปัญหาความเหลื่อมล้ำทางการเมือง ทางเศรษฐสถานะ และทางชนชั้นได้ เพราะรัฐธรรมนูญที่ดีจะเน้นเรื่องความเสมอภาค และเรื่องสิทธิเสรีภาพ รวมถึงเรื่องบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบของประชาชนไว้ ซึ่งสังคมจะต้องดำเนินตามแนวทางที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้

อีกประเด็นหนึ่งผู้เขียนขอย้ำในที่นี้คือ รัฐธรรมนูญที่ดีต้องทำให้เกิดความสามัคคีปรองดองในสังคมได้ แต่ตรงกันข้าม รัฐธรรมนูญที่เลวจะก่อให้เกิดความบาดหมางขัดแย้งของสมาชิกสังคมตลอดเวลา ดังนั้นสังคมไทยน่าจะหันกลับไปพิจารณาว่าปัญหาความบาดหมางขัดแย้งในสังคมไทยที่เกิดขึ้นมาเป็นระยะเวลาเนินนานมาแล้ว มีส่วนสัมพันธ์กับบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญมากหรือน้อยเพียงใด

บ้านเมืองของเรามีรัฐธรรมนูญมากมายจนจำไม่หวาดไม่ไหว แต่ก็หาได้ทำให้บ้านเมืองเจริญก้าวหน้า และไม่สามารถขจัดปัญหาความบาดหมางของสมาชิกในสังคมได้อย่างเป็นรูปธรรม ถึงเวลาแล้วหรือยังที่คนไทยทุกคนจะต้องร่วมใจกันสถาปนารัฐธรรมนูญที่ดี ที่มีประสิทธิภาพแท้จริงที่จะทำให้บ้านเมืองประสบความสุข ความเจริญ ความร่มเย็นเป็นสุขอย่างยั่งยืนถาวร หรือว่าเราจะยังต้องเวียนว่ายอยู่กับปัญหาสังคมต่อไปเรื่อยๆ โดยไม่มีจุดจบ เรื่องสำคัญนี้อยู่ที่ดุลยพินิจ และการตัดสินใจของสมาชิกในสังคมไทย ซึ่งหมายความถึงคุณทุกคน