การก่อสร้างอาคารหรือสิ่งปลูกสร้างใด ๆ ไม่ว่าจะเป็นบ้านพักอาศัย ตึกสูง โรงงาน หรือสะพาน “ฐานราก” หรือ “ตอม่อ” ถือเป็นองค์ประกอบที่สำคัญอย่างยิ่ง เพราะเป็นส่วนที่รับน้ำหนักทั้งหมดของสิ่งปลูกสร้างไว้ และส่งถ่ายแรงลงสู่พื้นดินอย่างมั่นคง อย่างไรก็ตาม การจะได้ตอม่อที่แข็งแรงได้จำเป็นต้องเริ่มจากแบบหล่อฐานตอม่อที่มีคุณภาพ เพราะเป็นแม่พิมพ์สำคัญที่ทำให้โครงสร้างฐานรากเกิดขึ้นได้ตามแบบแปลนที่วิศวกรออกแบบไว้

แบบหล่อฐานตอม่อคืออะไร ?

แบบหล่อฐานตอม่อ คือ แม่แบบที่ใช้ในการหล่อคอนกรีตให้เป็นรูปทรงของฐานรากหรือตอม่อ ตามขนาดและรูปร่างที่ต้องการ โดยทั่วไปมักทำจากไม้ ไม้อัด เหล็ก หรือวัสดุสังเคราะห์อื่น ๆ ที่มีความแข็งแรงและสามารถถอดเข้า-ออกได้สะดวกหลังคอนกรีตแข็งตัว

แบบหล่อที่ดีต้องสามารถรับแรงดันของคอนกรีตสดขณะเทได้โดยไม่เกิดการรั่วหรือเสียรูป และต้องคงรูปได้ตลอดระยะเวลาการเซตตัวของคอนกรีต เพื่อให้ฐานรากมีมิติที่ถูกต้อง แข็งแรง และใช้งานได้ยาวนาน

ความสำคัญของแบบหล่อฐานตอม่อ

1.กำหนดรูปทรงและมิติของฐานราก

แบบหล่อทำหน้าที่เป็นกรอบชั่วคราวในการกำหนดรูปร่าง ความกว้าง ความยาว และความลึกของฐานตอม่อ หากแบบหล่อผิดพลาด ไม่เท่ากัน หรือบิดเบี้ยว อาจส่งผลต่อความมั่นคงของโครงสร้างทั้งระบบได้ทันที

2.รองรับแรงดันของคอนกรีต

ขณะเทคอนกรีตใหม่ แรงดันที่เกิดจากของเหลวจะถ่ายเทลงไปที่แบบหล่อ หากวัสดุไม่แข็งแรงพอ หรือแบบหล่อไม่ได้ยึดไว้แน่นหนา อาจทำให้คอนกรีตรั่วซึม เสียรูป หรือหลุดจากตำแหน่งที่กำหนด ส่งผลต่อความแข็งแรงโดยรวม

3.ช่วยควบคุมระดับความเรียบร้อยของงานก่อสร้าง

การใช้แบบหล่อที่ดี ทำให้ได้งานฐานรากที่มีผิวเรียบ สม่ำเสมอ ไม่ต้องเสียเวลาแต่งผิวภายหลังมากนัก ช่วยประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายในการก่อสร้าง

4.ส่งผลต่อการรับน้ำหนักของอาคารในระยะยาว

หากฐานตอม่อเกิดการแตกร้าว ผิดรูป หรือทรุดตัว เพราะแบบหล่อไม่ได้มาตรฐาน จะส่งผลกระทบต่อโครงสร้างอาคารทั้งหลัง ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาด้านความปลอดภัยในระยะยาว

ข้อควรพิจารณาในการเลือกใช้แบบหล่อฐานตอม่อ

• เลือกวัสดุให้เหมาะกับประเภทงาน เช่น งานขนาดใหญ่ควรใช้แบบหล่อเหล็กเพื่อความแข็งแรง
• ตรวจสอบความเรียบร้อยก่อนเทคอนกรีต ต้องแน่ใจว่าแบบหล่อไม่รั่ว ไม่บิดงอ และยึดแน่นกับพื้น
• มีการค้ำยันแบบที่ดี เพื่อป้องกันการเคลื่อนตัวหรือยุบตัวของแบบหล่อ
• ควรออกแบบให้ถอดแบบง่าย เพื่อลดเวลาและความเสียหายของคอนกรีตที่แข็งตัวแล้ว

แบบหล่ออาจดูเหมือนเพียงส่วนประกอบเล็ก ๆ ในงานก่อสร้างและการสร้างตอม่อ แต่ความจริงแล้วกลับมีบทบาทที่สำคัญอย่างยิ่งในฐานะ “รากฐานของรากฐาน” หากเปรียบสิ่งปลูกสร้างเหมือนต้นไม้ใหญ่ แบบหล่อก็คือกระถางและดินที่กำหนดให้รากเจริญเติบโตอย่างมั่นคงนั่นเอง ดังนั้น การใส่ใจออกแบบและเลือกใช้แบบหล่อฐานตอม่ออย่างถูกต้องตั้งแต่เริ่มต้น จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเพื่อความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินในระยะยาว