คาดการณ์ปี 2568 มะเร็งปอด คร่าชีวิตเป็นอันดับ 1 ในผู้ป่วยมะเร็ง เสียชีวิตกว่า 41 คนต่อวัน และมีผู้ป่วยรายใหม่เฉลี่ยวันละ 57 ราย ภาครัฐ-สมาคมแพทย์-ภาคีด้านสุขภาพ ผนึกกำลังเร่งด่วนผลักดัน 3 แนวนโยบาย ลดความสูญเสียจากมะเร็งปอดอย่างครอบคลุม สร้างความเสมอภาคในการรักษา

ภาครัฐ-สถานเอกอัครราชทูตสมาพันธรัฐสวิสประจำประเทศไทย กัมพูชา และลาว ร่วมกับรังสีวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย สมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ สมาคมศัลยแพทย์ทรวงอกแห่งประเทศไทย มะเร็งวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย จัดงานเนื่องในวันงดสูบบุหรี่โลก ประจำปี 2568  ภายใต้ชื่อ World No Tobacco Day: We Want No Lung Cancer “สร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับอันตรายของการสูบบุหรี่และรวมพลัง เพื่อให้ทุกคนเข้าถึงนวัตกรรมการรักษา: สร้างโอกาสหายสำหรับผู้ป่วยมะเร็งปอด” ณ ลาน SCBX Next Tech ที่ สยามพารากอน โดยได้รับเกียรติจาก นายเปโตร สวาห์เลน เอกอัครราชทูตสมาพันธรัฐสวิส ประจำประเทศไทย กัมพูชา และลาว เป็นประธานเปิดงาน และผู้แทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข กล่าวถึง   “ยุทธศาสตร์แห่งชาติว่าด้วยการควบคุม การบริโภคยาสูบ และการผลักดันให้เกิดการวินิจฉัยและการเข้าถึงการรักษาโรคมะเร็งปอดอย่างทั่วถึงและเท่าเทียม เพื่อคนไทยทุกคน”

ภายในงานมีการเสวนา หัวข้อ “รู้เร็ว รักษาไว: สร้างโอกาสหายสำหรับผู้ป่วยมะเร็งปอด” โดยมีผู้ร่วมอภิปราย ประกอบด้วย นพ. จักรกริช โง้วศิริ ผู้ทรงคุณวุฒิ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ  เรืออากาศเอกนายแพทย์สมชาย ธนะสิทธิชัย ผู้อำนวยการสถาบันมะเร็งแห่งชาติ รศ.นพ. วิวัฒนา ถนอมเกียรติ นายกรังสีวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย  รศ.ดร.นพ. ศรายุทธ ลูเซียน กีเตอร์ สมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์   รศ.นพ. สมเจริญ แซ่เต็ง สมาคมศัลยแพทย์ทรวงอกแห่งประเทศไทย และ ศ.ดร.นพ. วิโรจน์ ศรีอุฬารพงศ์ มะเร็งวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย และประธานคณะทำงานมะเร็งปอดเพื่อคนไทย

เรืออากาศเอกนายแพทย์สมชาย ธนะสิทธิชัย ผู้อำนวยการสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวว่า  “จากข้อมูลสถานการณ์มะเร็งปอดในประเทศไทย ปี 2562 – 2564    สามารถคาดการณ์ได้ว่าในปี 2568 นี้ มะเร็งปอดยังครองอันดับ 2 ของมะเร็งที่พบบ่อย โดยแต่ละปีจะมีผู้ป่วยรายใหม่ 20,665 คน หรือวันละ 57 คน ทำให้มีแนวโน้มผู้เสียชีวิต 15,022 คนต่อปี หรือคิดเป็น 41 คนต่อวัน ทำให้มะเร็งปอดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ในผู้ป่วยมะเร็ง  ด้วยสถิติที่คาดการณ์นี้ ทำให้มะเร็งปอดเป็นหนึ่งในโรคที่ต้องให้ความสำคัญอย่างต่อเนื่อง ผ่านการทำงานร่วมกันทุกภาคส่วน เพื่อพัฒนาแนวทางการดูแลและส่งเสริมสุขภาพที่ตอบโจทย์ได้ดียิ่งขึ้นในอนาคต”

ขณะที่ภาพรวมของเวทีเสวนาได้สะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายในการดูแลผู้ป่วยมะเร็งปอด รวมถึงข้อเสนอแนะเพื่อลดความสูญเสียจากมะเร็งปอดอย่างครอบคลุมในประเทศไทย

1. ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่รู้ว่ามีความเสี่ยงโรคมะเร็งปอด เนื่องจากอาการของโรคเช่น ไอเรื้อรัง ไม่เด่นชัด ทำให้ผู้ป่วยส่วนมากตรวจพบโรคในระยะที่โรคลุกลามไปแล้ว ส่งผลให้มีอัตราการเสียชีวิตสูง   กระทรวงสาธารณสุขให้ความสำคัญกับการสื่อสารและการสร้างความตระหนักรู้ในกลุ่มประชาชนทั่วไปและกลุ่มเสี่ยง ในการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ รวมไปถึง การสูบบุหรี่มือสอง มลพิษทางอากาศ ฝุ่น PM 2.5 รวมถึงพัฒนาศักยภาพหน่วยบริการในการการวินิจฉัยและรักษาได้อย่างทันท่วงที

2. ความจำเป็นในการตรวจพบโรคมะเร็งปอดตั้งแต่ระยะแรก คือปัจจัยสำคัญที่ช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งปอดได้ถึง 20%  เพราะเมื่อเข้าสู่การรักษาได้เร็ว ผลการรักษาจะดีกว่า และมีโอกาสหายขาดสูงขึ้น ด้วยเหตุนี้ กระทรวงสาธารณสุขได้ดำเนินโครงการนำร่องการตรวจคัดกรองมะเร็งปอดด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปริมาณรังสีต่ำ (Low-Dose CT Scan) ในพื้นที่ที่พบอัตราการป่วยสูง โดยมีปัจจัยเสี่ยงทั้งจากการสูบบุหรี่ ประวัติครอบครัว และค่าฝุ่น PM2.5 ที่เกินมาตรฐานอย่างต่อเนื่อง โครงการนี้มีเป้าหมายเพื่อค้นหาผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงในระยะเริ่มต้นและส่งต่อเข้าสู่ระบบการรักษาโดยเร็ว และขณะนี้กำลังอยู่ระหว่างการศึกษาความคุ้มค่า เพื่อผลักดันให้การตรวจนี้เป็นส่วนหนึ่งของสิทธิประโยชน์ภายใต้ระบบประกันสุขภาพแห่งชาติในอนาคต

3. การเข้าไม่ถึงการรักษาด้วยยานวัตกรรม แม้ความก้าวหน้าทางการแพทย์ในปัจจุบันจะทำให้ผู้ป่วยมะเร็งมีทางเลือกการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น แม้ยาหลายชนิดจะได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาแล้ว  โดยเฉพาะยากลุ่มใหม่ เช่น ยามุ่งเป้าและ การรักษาด้วยภูมิคุ้มกันบำบัด ที่สามารถยืดอายุผู้ป่วยและยกระดับคุณภาพชีวิตได้อย่างมีนัยสำคัญ แต่ในระบบบริการสุขภาพภาครัฐ การเข้าถึงยานวัตกรรมเหล่านี้ยังคงเป็นความท้าทายหลายประการในการผลักดันให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงยาจำเป็นได้อย่างทั่วถึงและเท่าเทียมในสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ารวมถึงด้านงบประมาณ กระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง และการบริหารทรัพยากรของหน่วยบริการสุขภาพ

ผลที่ตามมาคือ ผู้ป่วยบางรายยังคงต้องรับภาระค่าใช้จ่ายด้วยตนเอง หรือเข้าไม่ถึงสิทธิประโยชน์ด้านสุขภาพที่ควรได้รับอย่างเต็มที่ สถานการณ์นี้สะท้อนถึงความจำเป็นในการร่วมกันพัฒนากลไกและแนวทางสนับสนุน เช่น กลไกการปรับเพดานความคุ้มค่าให้มีความเหมาะสมในโรคมะเร็ง เพื่อให้ประชาชนทุกคนสามารถเข้าถึงยาที่จำเป็นได้อย่างแท้จริง อันจะนำไปสู่ระบบสุขภาพที่ครอบคลุมและยั่งยืนมากยิ่งขึ้นในอนาคต

มูลนิธิเครือข่ายมะเร็ง ร่วมกับภาคีเครือข่ายกลุ่มเพื่อนมะเร็งปอด จัดกิจกรรมกลุ่ม “เสียงผู้ป่วยมะเร็งปอด” เพื่อเปิดพื้นที่แห่งความเข้าใจและให้กำลังใจแก่ผู้ป่วย ญาติ และผู้ดูแล ผ่านการแบ่งปันประสบการณ์ตรงของผู้ป่วยมะเร็งปอด สะท้อนปัญหาของการเข้าถึงการรักษาที่ล้าช้า อีกทั้ง ยังมีช่องว่างเรื่องความเหลื่อมล้ำ ทำให้ไม่มีความเท่าเทียมในการเข้าถึงการรักษาที่ดี โดยมีตัวแทนจากตัวแทนเครือข่ายมะเร็ง คุณศิรินทิพย์ ขัติยะกาญจน์ ประธานมูลนิธิเครือข่ายมะเร็ง คุณจิตนิภา ภักดี ผู้ป่วยมะเร็งปอดระยะที่ลุกลาม เจ้าของเพจ ออย Cancer Diary และ ดร.พญ ประกายทิพ สุศิลปรัตน์  รองประธานกรรมการมูลนิธิเครือข่ายมะเร็ง ร่วมกันขับเคลื่อนกิจกรรมนี้ เพื่อช่วยรวมพลังเสียงคนไข้ จุดประกายสร้างความหวังและความเข้าใจว่า “มะเร็งปอดไม่ใช่จุดจบ” แต่เป็น “โอกาสแห่งการมีชีวิตรอด” 

ในโอกาสวันงดสูบบุหรี่โลก ปี 2568 ผู้เชี่ยวชาญจากหลายภาคส่วนร่วมกันเรียกร้องให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ เพื่อเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้กับผู้ป่วยมะเร็งปอดทุกคนอย่างเท่าเทียม โดยเฉพาะการเข้าถึงนวัตกรรมการรักษาที่อาจเปลี่ยนชีวิตได้ ไม่ใช่เพียงแค่การเลิกบุหรี่ แต่หมายถึงการสร้างระบบที่เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยทุกสิทธิเข้าถึงการรักษาที่ดีที่สุดอย่างเท่าเทียมกัน โดยไม่ต้องรอหรือระดมทุนเอง