นางสาวทิวารัตน์ เถลิงเกียรติลีลา ผู้เชี่ยวชาญด้านความหลากหลายทางชีวภาพด้านการประมงน้ำจืด กรมประมง เปิดเผยว่า จากการติดตามสถานการณ์ปลาหมอคางดำในพื้นที่แพร่ระบาดว่า ข้อมูลสำรวจล่าสุดเดือนกันยายน 2568 ชี้ให้เห็นว่าจังหวัดพัทลุงและปราจีนบุรีไม่พบการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำอีกต่อไป ขณะที่พื้นที่กันชน เช่น จังหวัดตราดและปัตตานียังคงปลอดภัยเช่นเดียวกับทะเลสาบสงขลาที่ไม่พบการแพร่ระบาดมาโดยตลอด จำนวนจังหวัดที่พบการแพร่ระบาดลดลงเหลือ 17 จังหวัดจากเดิม 19 จังหวัด ความชุกชุมของปลาหมอคางดำในพื้นที่ต่าง ๆ มีแนวโน้มลดลงอยู่ในระดับปานกลางและระดับน้อย

กรมประมงประเมินความชุกชุมของปลาหมอคางดำโดยใช้จำนวนปลาในพื้นที่ 100 ตารางเมตร โดยระดับมากคือมากกว่า 100 ตัว ระดับปานกลางคือ 10 ถึง 100 ตัว และระดับน้อยคือต่ำกว่า 10 ตัว ผลสำรวจเดือนกันยายนพบว่า 8 จังหวัดอยู่ในระดับปานกลาง และอีก 9 จังหวัดอยู่ในระดับน้อย สะท้อนถึงความสำเร็จของมาตรการควบคุมที่ดำเนินอย่างต่อเนื่อง

การควบคุมปลาหมอคางดำเป็นไปตามแผนบูรณาการ 7 มาตรการ กรมประมงสามารถกำจัดปลาหมอคางดำออกจากระบบนิเวศรวมกว่า 7.35 ล้านกิโลกรัม แบ่งเป็นในแหล่งน้ำธรรมชาติ 2.5 ล้านกิโลกรัม และในบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำ 4.8 ล้านกิโลกรัม ขณะที่การปล่อยปลาผู้ล่า เช่น ปลากะพงขาว ปลาอีกง ปลาช่อน และปลาเทพา รวมกว่า 1.14 ล้านตัว ถูกปล่อยลงทั้งในแหล่งน้ำธรรมชาติและบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำ เพื่อควบคุมประชากรตามกลไกธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ

มาตรการด้านการใช้ประโยชน์จากปลาหมอคางดำที่ถูกกำจัดออกได้แก่ การผลิตปลาป่น น้ำหมักชีวภาพบำรุงต้นไม้ และการแปรรูปเป็นอาหาร ซึ่งช่วยเพิ่มรายได้ให้ชุมชนควบคู่กับการควบคุมประชากร นอกจากนี้กรมประมงยังสร้างความตระหนักและการมีส่วนร่วมของชุมชนโดยเปิดแพลตฟอร์มออนไลน์ให้ประชาชนแจ้งพบปลาหมอคางดำแบบเรียลไทม์ พร้อมทีมสำรวจตรวจสอบทันที

ด้านการวิจัย กรมประมงกำลังศึกษาชุดโครโมโซม 4n ของปลาหมอคางดำเพื่อทำให้เป็นหมัน ถือเป็นแนวทางสำคัญในการควบคุมประชากรในระยะยาว และมาตรการฟื้นฟูระบบนิเวศมีการปล่อยสัตว์น้ำพื้นถิ่นและสัตว์น้ำชายฝั่งกว่า 82 ล้านตัว เช่น ปลากะพงขาว ปลาอีกง ปลานวลจันทร์ทะเล หอยหวาน หอยตลับ หอยลาย และปูม้า เพื่อสร้างความหลากหลายทางชีวภาพและฟื้นสมดุลระบบนิเวศ

นางสาวทิวารัตน์ สรุปว่ามาตรการทั้งหมดกำลังสร้างผลลัพธ์เชิงบวกอย่างต่อเนื่อง พร้อมกับความร่วมมือของชุมชน เกษตรกร และเครือข่ายทุกภาคส่วน เพื่อควบคุมและใช้ประโยชน์จากปลาหมอคางดำ สร้างโอกาสทางเศรษฐกิจ และฟื้นฟูระบบนิเวศอย่างยั่งยืน