ในตอนที่แล้ว เราได้พูดถึงข้อกฏหมายที่มีปัญหา ความเชื่อที่ผิดๆ และปัญหาที่เกิดขึ้นแล้วในต่างประเทศ วันนี้จะขอต่อด้วยประสบการณ์ของผู้ที่ได้เข้าไปศึกษาบ่อนการพนัน และวิถีชีวิตของนักพนัน รวมถึงคำถามที่ว่า “บ่อนถูกกฏหมาย” เหมาะสมกับสังคมไทยแล้วหรือ?

ผู้หญิงเล่นหวย-ผู้ชายแทงบอล?

ในสังคมไทยนั้น หากสังเกตกลุ่มคนที่ชอบเล่นการพนันชนิดต่างๆ จะพบปรากฏการณ์ที่น่าสนใจอย่างหนึ่ง คือผู้หญิงนั้นจะชอบเล่นหวย ไม่ว่าจะเป็นหวยใต้ดินที่เล่นเลขท้ายสลากกินแบ่งรัฐบาล หรือหวยหุ้นที่เล่นเลขทศนิยม 2 ตำแหน่งของดัชนีในตลาดหลักทรัพย์เมื่อปิดตลาด ขณะที่ผู้ชายนั้น จะชอบการพนันที่เกี่ยวกับกีฬา ไม่ว่าจะเป็นฟุตบอล หรือการชกมวย ที่เรียกกันติดปากว่า “บอลตู้-มวยตู้”

ดร.วิษณุ วงศ์สินศิริกุล นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ในฐานะเป็นผู้หนึ่งที่ติดตามปัญหาการพนันในสังคมไทย อธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าว ว่าการพนันประเภทตัวเลขหรือหวยนั้น ความสนุก เร้าใจนั้นไม่สามารถเทียบได้กับการทายผลฟุตบอล ที่ไม่ได้ใช้แต่ดวง หรือความรู้สึกล้วนๆ เท่านั้น หากแต่ต้องมีการเก็บข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล เพื่อนำมาประกอบการทายผล ซึ่งเพศชายนั้นจะรู้สึกว่า หากทายผลถูก ถือว่าตนนั้นแน่ ฉลาด เก่ง เพราะดูฟุตบอลแบบวิเคราะห์ข้อมูลเป็น

สอดคล้องกับความเห็นของ รศ.ฉลาดชาย รมิตานนท์ นักวิชาการอาวุโส ด้านมานุษยวิทยา ที่มองว่า “บุคลิกภาพแบบผู้ชาย” ซึ่งไม่จำเป็นต้องอยู่ในเพศชายเสมอไป ดังจะเห็นว่าผู้หญิงบางคนที่อยู่ในสังคมของผู้ชาย หรือถูกเลี้ยงดูมาแบบผู้ชาย มักจะมีนิสัยเหมือนผู้ชายตามไปด้วย และไม่ว่าสังคมใดก็ตามบนโลกใบนี้ นิยามของความเป็นชายจะเหมือนกันหมด คือต้องเป็นผู้นำ รักการต่อสู้แข่งขัน หรือต้องใช้กำลัง-ความรุนแรง

“ในทางมานุษยวิทยา มีคำว่า Gender มาแทน Sex  แปลง่ายๆ คือเพศภาวะ ที่ถูกก่อสร้างขึ้นมาโดยสังคม ไม่ใช่เพศที่ติดตัวมาแต่กำเนิด เขาก็แบ่งต่อไปว่า มันมีวัฒนธรรมของความเป็นเพศที่ต่างกัน และไม่ได้แบ่งหญิงชายตายตัว ดังนั้นวัฒนธรรมแบบชายจึงมีในตัวผู้หญิงได้ และวัฒนธรรมแบบหญิงก็มีในตัวผู้ชายได้เช่นกัน ดังนั้นผู้ชายอาจมีความอ่อนไหวได้ อ่อนโยนได้ ร้องไห้ได้ ขณะเดียวกัน ผู้หญิงก็อาจมีความเก่งกล้าสามารถได้ เล่นพนันได้ รวมถึงไปเป็นทหาร หรือสามารถฆ่าคนได้ ซึ่งมันไม่เกี่ยวกับเพศทางชีววิทยา

ดังนั้นเมื่อเราโตมาแบบผู้ชาย ก็จะโตมากับกีฬา ซึ่งกีฬานี้ถูกใช้ในความหมายของผู้ชาย โดยเฉพาะกีฬาที่ต้องใช้กำลัง มีการแข่งขันอย่างเอาเป็นเอาตาย และมีลักษณะของการปะทะกันสูง เช่นฟุตบอล รักบี้ มวย ถูกนิยามว่าเป็นกีฬาของผู้ชาย ดังนั้นคนที่โตขึ้นมา เราก็ต้องการพิสูจน์ตัวเองว่าเราเป็นผู้ชาย จึงเอาตัวไปผูกติดกับกีฬาประเภทนั้น เพื่อทำให้ตัวตนเราเป็นผู้ชาย นั่นก็คือ Warrior หรือนักรบ ซึ่งจะผูกติดกับลัทธินิยมวีรบุรุษ (Hero)”

อ.ฉลาดชาย อธิบายให้เห็นถึงคตินิยมทางสังคม ที่มีผลต่อบุคลิกภาพในแต่ละเพศ และได้สรุปว่าข้อมูลเกี่ยวกับฟุตบอล ทั้งนักเตะแต่ละคน แผนการเล่น และสถิติอื่นๆ ได้กลายเป็นภารกิจที่ลูกผู้ชาย “ต้องรู้” หากต้องการได้รับการยอมรับจากเพศเดียวกัน อย่างน้อยก็เพื่อให้คุยกับผู้อื่นรู้เรื่อง

จากข้อมูลดังกล่าว ทำให้ตรงกับสิ่งที่ ผศ.ดร.กนกวรรณ มะโนรมย์ อาจารย์คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ที่ครั้งหนึ่งเคยลงพื้นที่ เข้าไปสำรวจบ่อนการพนันในประเทศเพื่อนบ้านตามแนวชายแดนมาแล้ว และพบว่าการพนันยอดนิยม และเล่นง่ายที่สุดอย่าง “ตู้สล็อต” (Slot Machine) ที่หยอดเหรียญแล้วโยกคันโยกเพื่อเสี่ยงโชค ร้อยละ 70 ของผู้เล่นเป็นผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย

“ส่วนมากที่นั่งอยู่ที่ห้องสล็อต 70 เปอร์เซ็นต์ พบว่าผู้หญิงเล่นพนันมากกว่าผู้ชาย แล้วบรรยากาศในนั้นจะเต็มไปด้วยความสุขเคล้าน้ำตา ทั้งได้ ทั้งเครียด ทั้งหัวเราะ ตื่นเต้น ก็จะร้องแบบมีความสุขมาก สารอะดรินาลีนก็จะหลั่งเต็มที่ ก็จะมีความสุขอยู่ช่วงหนึ่ง แล้วก็จะกลับมาเหงาลง หงอยลง แล้วแต่สถานการณ์ว่าหมดไปถึงไหน ได้ขนาดไหน” อ.กนกวรรณ เล่าถึงประสบการณ์ที่ได้มีโอกาสไปเห็นวิถีชีวิตของนักพนันส่วนหนึ่ง

ขณะที่ ดร.วสันต์ ปัญญาแก้ว นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อีกผู้หนึ่งที่เคยมีงานวิจัยเกี่ยวกับการพนันฟุตบอลมาแล้ว แต่คราวนี้ขออธิบายกรณีของหวย โดยหากมองในมุมของผู้หญิง พบว่าการเล่นหวยเป็นอะไรที่เป็นเรื่องสนุก เพราะต้องใช้จินตนาการสูงมาก กว่าจะได้เลขมาแทง ทั้งนี้ได้ยกงานวิจัยของนักวิชาการท่านหนึ่ง ที่ทำการศึกษาผู้คนที่ไปขอเลขเด็ดกับนักร้องลูกทุ่งชื่อดังผู้ล่วงลับ “พุ่มพวง ดวงจันทร์”

“คุณพุ่มพวงถือกันว่าเป็นผีใจดี ใครไปหาก็จะให้เลข ถ้าเราไปดูแล้วจะเข้าใจ ว่าทำไมเขาถึงชอบเล่น ดังนั้นการเล่นหวยของแม่บ้านนี่สนุกนะครับ ยกตัวอย่างรายหนึ่งที่ไปสัมภาษณ์ที่วัดนี้ มีใบไม้หล่นลงมา ผู้วิจัยเขาก็จะเก็บทิ้ง คนนั้นเขาก็บอกผู้ที่ไปวิจัยว่าเอามานี่ แล้วก็ส่องไฟเลยครับ แล้วทันทีที่ส่องไฟ ก็ได้เลขมา 1 ตัว เขาได้เลขกันแบบนี้จริงๆ”

“บ่อนถูกกฏหมาย” ไทยพร้อมจริงหรือ?

ในรอบ 10 ปีที่ผ่านมานี้ ประเด็นร้อนอันหนึ่งที่เป็นที่ถกเถียงกันมาตลอด คือประเทศไทยสมควรที่จะมีบ่อนหรือกาสิโนที่ถูกกฏหมายหรือไม่ โดยฝ่ายสนับสนุน ให้เห็นเหตุผลว่าปัจจุบันถึงไม่มีบ่อนถูกกฏหมาย คนที่อยากเล่น ถ้าไม่เล่นบ่อนผิดกฏหมายที่เป็นรายได้ใต้ดินของผู้มีอิทธิพล ก็จะข้ามไปเล่นตามบ่อนในประเทศเพื่อนบ้าน เท่ากับทำให้เงินตราไหลออกนอกประเทศโดยเปล่าประโยชน์ ดังนั้นถ้าตั้งกาสิโนที่ถูกกฏหมาย ย่อมสามารถดึงรายได้ใต้ดินกลับมาเข้ารัฐ และกันเงินไหลออกนอกประเทศได้อีกทางหนึ่ง พร้อมทั้งดูดเงินนักท่องเที่ยวกระเป๋าหนักจากต่างชาติเข้ามาได้เช่นกัน

แต่ในมุมของผู้คัดค้าน ที่เห็นชัดคือเรื่องของประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฏหมาย โดย ดร.รัตพงษ์ สอนสุภาพ นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยรังสิต ได้เปรียบเทียบกับสิงคโปร์ ที่วันนี้กาสิโนไม่ใช่แค่สถานที่เล่นการพนันเท่านั้น แต่ยังเชื่อมต่อกับสถานที่ท่องเที่ยวอื่นๆ ครบวงจร เช่นห้างสรรพสินค้า พิพิธภัณฑ์ ฯลฯ แต่ที่สิงคโปร์มีปัญหาน้อย เพราะที่นั่นการบังคับใช้กฏหมายเป็นไปอย่างเข้มงวดจริงจัง

“ที่สิงคโปร์ เวลาเดินเข้าไป เขาจะมีการให้ข้อมูลกับผู้เล่น ตั้งแต่เข้าไป ถ้าเป็นคนสิงคโปร์ก็แสดงบัตรประชาชน ถ้าเป็นต่างชาติ ก็แสดง Passport  แม้กระทั่งในห้องน้ำก็ยังมีประกาศ ว่าถ้าติดการพนันจะต้องติดต่อที่ไหน หรือมีพื้นที่สูบ-ไม่สูบบุหรี่ หรือมีห้อง VIP คือของเขาให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการมาก และมีขั้นตอนค่อนข้างละเอียด ซึ่งพอมาถึงประเทศไทยมันจะยากขึ้น โดยเฉพาะบทบาทของรัฐ เราไม่ค่อยมั่นใจกับการทำอะไรแบบนี้ สิ่งที่เป็นทางการเราไม่ค่อยมั่นใจ แล้วที่ไม่เป็นทางการ เราก็จะยิ่งไม่ไว้ใจเท่าไร” ดร.รัตพงษ์ กล่าว

เช่นเดียวกันกับ สมชาย เจริญอำนวยสุข ในฐานะผู้แทนจากกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) ที่เห็นไปในทางเดียวกับงานวิจัยเกี่ยวกับแอฟริกาใต้ ที่เราได้นำเสนอในตอนที่แล้ว ว่าคนฐานะยากจน มักจะเล่นการพนันเพื่อเสียงโชคหวังรวยทางลัด มากกว่าเพื่อสนุกสนานผ่อนคลาย โดยเปรียบเทียบอังกฤษกับไทย ว่าคนอังกฤษเขาเล่นเพื่อผ่อนคลายความเครียดจริงๆ ขณะที่คนไทยเล่นเพราะอยากรวย

“ยกตัวอย่างประเทศอังกฤษ ที่มีพรีเมียร์ลีก เขามีการพนันสัปดาห์ละเป็นพันๆ ล้านบาท แต่ทำไมเขาไม่มีคดีอาชญากรรม เพราะประชาชนเขามีแล้ว เขาก็ไม่โลภ เขาเล่นการพนันเป็นความบันเทิง ไม่ได้อยากได้ทีละ 10 ล้าน 4 ล้าน ถ้าเล่นแบบนั้น จะมีบ่อนถูกกฏหมายก็ไม่ใช่เรื่องเสียหาย แต่เราต้องทำให้คนของเราพร้อม ไม่ใช่ไปกู้หนี้ยืมสิน จำนำรถไปแทง แบบนั้นก็ไม่ถูก”

ในตอนหน้าซึ่งเป็นตอนจบของสกู๊ปชุดนี้ เราจะพาทุกท่านไปพบกับแนวคิดที่อาจเหมาะสมกับสังคมไทย และวิธีการแก้ปัญหาของบางชุมชน ที่ใช้ได้ผลมาแล้ว

SCOOP@NAEWNA.COM