สาหร่ายเป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีความหลากหลายสูง สามารถแบ่งตามลักษณะการมองเห็น เป็นสองกลุ่ม คือ สาหร่ายขนาดใหญ่และสาหร่ายขนาดเล็ก ทั้งสองชนิดเป็นสาหร่ายที่เจริญเติบโตได้ทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม “สาหร่าย” เจริญเติบโตด้วยการสังเคราะห์แสง ผลพลอยได้จากการสังเคราะห์แสงคือ ออกซิเจน ดังนั้น ในทางธรรมชาติสาหร่ายจึงทำหน้าที่ในการเติมออกซิเจนให้กับแหล่งน้ำ สาหร่ายจึงเป็นดัชนีชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน้ำนั้นๆ ได้อีกด้วย
ประเทศไทยมีความหลากหลายทางชีวภาพ จึงทำให้มีความหลากหลายของสายพันธุ์สาหร่าย โดยเฉพาะสาหร่ายขนาดเล็กมีมากกว่า 40,000 ชนิด จึงทำให้มีศักยภาพมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ อย่างกว้างขวาง สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เป็นหน่วยงานแรกๆ ของประเทศไทย ที่ดำเนินการเก็บรวบรวมสายพันธุ์สาหร่ายสาหร่ายขนาดเล็ก เพื่อการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรดังกล่าวอย่างยั่งยืน
ประสบการณ์วิจัยด้านสาหร่าย มากกว่า 25 ปี
จากประสบการณ์กว่า 25 ปี ของ วว. ในการเป็นหน่วยงานเก็บรวบรวมสายพันธุ์สาหร่ายกว่า 1,000 สายพันธุ์แล้ว วว.ยังให้ความสำคัญกับดำเนินงานวิจัยและพัฒนา ใช้ประโยชน์จากสาหร่ายอย่างครบวงจร โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการเกษตร วว. สามารถถ่ายทอดเทคโนโลยีให้แก่ภาคเอกชน นับตั้งแต่การวิจัยปุ๋ยชีวภาพจากสาหร่ายสีน้ำเงินแกมเขียว ด้วยคุณสมบัติในการตรึงออกซิเจนด้วยตัวเองของสาหร่ายดังกล่าว สามารถนำมาใช้ทดแทนการใช้ปุ๋ยเคมี เป็นประโยชน์อย่างยิ่งกับการเกษตรออร์แกนิคในปัจจุบัน
งานวิจัยสาหร่ายเพื่อการบริโภค วว. ประสบผลสำเร็จในการคัดเลือกและเพาะเลี้ยงสกุลนอสตอค ในรูปแบบของสาหร่ายมุกหยก เพื่อเป็นอาหารสุขภาพ สร้างทางเลือกใหม่แก่ผู้บริโภค โดยตามภูมิปัญญาไทยเชื่อว่าสาหร่ายดังกล่าวมีสรรพคุณในการรักษาระบบกระเพาะอาหารและลำไส้ รวมทั้งช่วยลดอาการร้อนในภูมิปัญญาจีนมีความเชื่อว่า การบริโภคสาหร่ายในสกุลนอสตอค
ช่วยรักษาโรคเกาต์ มะเร็ง ตาบอดในเวลากลางคืน แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ตลอดจนอาการเจ็บป่วยต่างๆ ส่วนภูมิปัญญาญี่ปุ่นพบว่าจะช่วยในการลดคอเลสเตอรอลและป้องกันการเกิดมะเร็งลำไส้
นอกจากนี้ อีกอย่างหนึ่งผลงานวิจัยเด่น คือ การพัฒนาพลังงานจากสาหร่าย ซึ่งเป็นงานวิจัยความร่วมมือระหว่าง วว.และบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) สืบเนื่องมาจากวิกฤติราคาน้ำมันแพง เมื่อปี 2555 ด้วยศักยภาพของนักวิจัยองค์ความรู้ในด้านการวิจัย วิธีการการเลี้ยง วว. ประสบความสำเร็จในการค้นพบสาหร่ายสายพันธุ์ที่เหมาะสมในการผลิตน้ำมัน วิธีการหาสภาวะที่มีความเหมาะสมในการเจริญเติบโตได้ทุกฤดูกาล ภายใต้ระบบการเลี้ยงแบบเปิด องค์ความรู้ดังกล่าวสามารถนำไปใช้เป็นโมเดลศึกษา การใช้ประโยชน์สาหร่ายเพื่อเป็นพลังงาน การศึกษาความคุ้มทุนมากน้อยเพียงใดต่ออนาคตของประเทศ นับว่า วว. และ ปตท. ได้ร่วมกับสร้างองค์ความรู้ที่รอการต่อยอดจากจุดที่เริ่มต้นไว้แล้วเพื่อสานต่อเมื่อเกิดวิกฤติน้ำมันในอนาคต
ริเริ่ม...ก่อตั้งศูนย์ความเป็นเลิศด้านสาหร่าย
โครงการได้ก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ.2557 จนถึงปี พ.ศ.2561 ภายใต้โครงการจัดตั้งศูนย์ความเป็นเลิศด้านสาหร่าย วว. ดำเนินการวิจัย พัฒนา ถ่ายทอดเทคโนโลยี ตลอดจนการให้บริการในด้านต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสาหร่ายน้ำจืดขนาดเล็กแก่ภาคอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นหน่วยงานแห่งเดียวในประเทศที่มีการดำเนินงานในด้านนี้อย่างครบวงจร ตั้งแต่การจัดตั้งคลังเก็บรักษาสายพันธุ์สาหร่าย (TISTR Algae Culture Collection, TISTR ACC)ซึ่งในปัจจุบันมีการรวบรวมและเก็บรักษาสายพันธุ์สาหร่ายน้ำจืดขนาดเล็ก (freshwater microalgae) จากแหล่งต่างๆ ทั่วประเทศพร้อมทั้งจัดทำฐานข้อมูล กว่า 1,000 สายพันธุ์ มีห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยง วิเคราะห์ และทดสอบ ภายใต้การดำเนินงาน
ของศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ ที่สำคัญและโดดเด่น คือ มีระบบการเพาะเลี้ยงสาหร่ายระดับขยายกลางแจ้งต้นแบบซึ่งเป็นระบบการเพาะเลี้ยงแบบต่อเนื่อง และครบวงจร ปริมาตรรวม 400,000 ลิตร
คลังสาหร่ายขนาดใหญ่เป็นลำดับ 3 ในทวีปเอเชีย
ภารกิจศูนย์ฯ ครบวงจร…ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ
ดร.โสภณ สิริศรัทธา นักวิชาการอาวุโส ศูนย์ความเป็นเลิศด้านสาหร่าย วว. กล่าวว่า ศูนย์ฯจัดขึ้นเพื่อสนองตอบนโยบายจากระดับประเทศ ที่ได้ถ่ายทอดลงมาสู่กระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ มายัง วว. เพื่อผลักดันงานด้าน Bio Based และ Area Basedผ่านภารกิจทั้ง 3 ของศูนย์ฯอย่างครบวงจร
ภารกิจระดับต้นน้ำของศูนย์ความเป็นเลิศด้านสาหร่าย วว. คือ เป็นคลังสาหร่ายของประเทศไทย มีการเก็บรักษาสายพันธุ์สาหร่ายและใช้ประโยชน์จากสาหร่ายซึ่งเป็นทรัพยากรธรรมชาติของประเทศ ขณะนี้คลังสาหร่ายของ วว. ถือว่ามีขนาดใหญ่เป็นลำดับ 3 ในเอเชีย รองจากประเทศญี่ปุ่น และประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ถือเป็นต้นแบบคลังสาหร่ายของประเทศ ส่วนภารกิจกลางน้ำ คือ การวิจัยหาแนวทางใช้ประโยชน์จากสาหร่ายในด้านอาหาร เกษตร เภสัช สิ่งแวดล้อม หรือด้านพลังงาน โดยเราทำวิจัยร่วมกับหน่วยงานวิจัย มหาวิทยาลัย ในประเทศและต่างประเทศ ในการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่เรามี ส่วนภารกิจปลายน้ำ คือ การทำงานร่วมกับภาคเอกชน เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่เชิงพาณิชย์ สะท้อนภาพการทำงานวิทยาศาสตร์ที่จับต้องได้ และแปรรูปไปในเชิงมูลค่าทางเศรษฐกิจ
กองประชาสัมพันธ์
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี