เชื่อว่าหลายท่านคงเคยมีประสบการณ์เวลาสวมหน้ากากแล้วมีอากาศรั่วเมื่อหายใจออก แล้วทำให้แว่นตาเป็นฝ้าในห้องปรับอากาศ ปรากฏการณ์ดังกล่าวบ่งชี้ถึงความชื้นที่ร่างกายของเราปล่อยออกมาพร้อมลมหายใจ จะเกิดอะไรขึ้นหากมีคนจำนวนมากอยู่รวมกันในห้องปรับอากาศเป็นระยะเวลานาน ความชื้นคือสิ่งที่สะสมเพิ่มขึ้นตามเวลา อากาศเย็นที่มีความชื้นสูงย่อมไม่เป็นผลดีต่อสุขภาพและอาจก่อให้เกิดการติดต่อเชื้อไวรัสในอากาศสู่คนง่ายขึ้น ช่วงอุณหภูมิ 23-27 องศาเซลเซียสที่ความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 70-80 เป็นภาวะที่เหมาะต่อการเจริญเติบโตของเชื้อโรคและเชื้อรา
โดยทั่วไปการออกแบบการปรับอากาศเพื่อความสบาย (comfort air conditioning) ในช่วงอุณหภูมิ 24-27 องศาเซลเซียส ที่ความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 20-70 ให้มีความรู้สึกสบาย โดยภาวะสบาย (comfort zone) ก่อนที่จะเข้าสู่ยุคชีวิตวิถีใหม่จะต้องคำนึงถึงการประหยัดพลังงาน ระบบปรับอากาศต้องควบคุมภาวะอากาศได้อย่างแม่นยำ มีประสิทธิภาพ ห้องปรับอากาศต้องมีฉนวนกันความร้อน มีการป้องกันการรั่วซึม เพื่อไม่ให้ความเย็นรั่วออกและความร้อนภายนอกไหลเข้าสู่ระบบปรับอากาศ
อาจจะมีคนสงสัยทำไมระบบปรับอากาศต้องมีการต่อท่อระบายน้ำทิ้ง น้ำมาจากไหน เกิดขึ้นได้อย่างไร ขนาดห้องจะถูกออกแบบตามภาวะการทำความเย็นที่เหมาะสม ระบบที่มีประสิทธิภาพตามอุดมคติสามารถปรับภาวะภายในห้องปรับอากาศได้ตามที่ออกแบบ ความชื้นภายในระบบจะถูกควบแน่นกลายเป็นน้ำ (condensate) ที่บริเวณครีบ (fin) แลกเปลี่ยนความร้อน (heat exchanger) หยดลงถาดรับน้ำไหลไปตามท่อน้ำทิ้งของระบบปรับอากาศเพื่อให้ความชื้นภายในระบบเป็นไปตามภาวะที่ออกแบบ
จะเกิดอะไรขึ้นหากภายในห้องปรับอากาศมีคนอยู่เป็นจำนวนมาก ไม่เป็นไปตามภาวะทำความเย็นที่ออกแบบ มีอัตราการหายใจนำเอาความชื้นออกมาสะสมภายในห้องเป็นจำนวนมาก ระบบปรับอากาศไม่สามารถควบคุมความชื้นได้ตามที่ควรจะเป็นจนกลายเป็นแหล่งกระจายเชื้อที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ เอื้อต่อการติดเชื้อคนสู่คนในห้องปรับอากาศ อัตราการเสี่ยงติดเชื้อสูงตามระยะเวลาที่อยู่ร่วมกันในห้องนั้นๆ
ระบบปรับอากาศในยุคปกติใหม่และการใช้ชีวิตในห้องปรับอากาศควรเป็นอย่างไร กรณีที่เป็นห้องปรับอากาศก่อนยุคปกติใหม่ เราต้องปรับพฤติกรรมการใช้ห้องปรับอากาศโดยคำนึงถึงภาวะอุณหภูมิและความชื้นให้อยู่ในช่วงที่ปลอดภัยตามภาระที่ออกแบบ ไม่ควรอยู่ร่วมกันในห้องปรับอากาศเป็นเวลานาน ต้องมีการระบายอากาศและเติมอากาศให้ภาวะอากาศอยู่ในช่วงปลอดภัยต่อสุขภาพ เพิ่มอุปกรณ์การตรวจวัดความชื้นสัมพัทธ์ เพิ่มอุปกรณ์การถ่ายเทอากาศ ปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมตามสภาวการณ์โดยคำนึงถึงความปลอดภัยต่อสุขภาพเป็นหลักสำคัญ ทั้งนี้ย่อมต้องแลกกับความสิ้นเปลืองพลังงานอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ต้องหมั่นดูแลระบบปรับอากาศทำความสะอาด บำรุงรักษาให้ระบบทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพใกล้เคียงกับสภาวะการออกแบบในทางทฤษฎีให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้
ระบบปรับอากาศในยุคปรกติใหม่ควรเป็นระบบที่สามารถควบคุมอุณหภูมิและความชื้นได้อย่างแม่นยำ มีระบบควบคุมการถ่ายเทอากาศภายในห้องให้อยู่ในช่วงสบายอย่างปลอดภัยตามช่วงระยะเวลาที่เหมาะสมต่อภาระทำความเย็นของระบบ ระบบควรมีอุปกรณ์แจ้งเตือนเมื่อการทำงานของระบบปรับอากาศผิดปรกติหรือไม่เป็นไปตามสภาวะที่ควรจะเป็น มีผลให้คุณภาพอากาศสภาวะการปรับอากาศไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพ ทั้งนี้ระบบปรับอากาศในยุคปรกติใหม่อาจจะมีอุปกรณ์ประกอบเพิ่มเติม มากกว่าระบบยุคก่อนปรกติใหม่ มีค่าใช้จ่ายในการติดตั้งเพิ่มมากขึ้นเพื่อแลกกับความปลอดภัยต่อสุขภาพอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ผู้ใช้ต้องศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมเพื่อเป็นประโยชน์ในการเลือกใช้ระบบปรับอากาศให้เหมาะสมต่อสภาวะการณ์และยุคสมัย
ในชีวิตประจำวันเราต้องใช้เวลาในห้องปรับอากาศเป็นส่วนใหญ่ ตั้งแต่ที่บ้าน ที่ทำงาน หรือแม้แต่ในยานพาหนะ หากสภาพอากาศในห้องหรือสถานที่ที่เราจำเป็นต้องเข้าไปใช้ร่วมกับผู้อื่นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้อยู่ในสภาวะที่มีการแพร่ระบาดของ เชื้อโรคที่มีคนเป็นพาหะโดยมีอากาศเป็นตัวช่วยในการแพร่กระจาย เราควรปฏิบัติตนอย่างไรเพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อโรคหรือ สิ่งปนเปื้อนในอากาศเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ควรใช้ช่วงระยะเวลาอยู่ในที่ที่มีความเสี่ยงอย่างไร ต้องปรับปรุงเปลี่ยนแปลงประยุกต์ระบบปรับอากาศยุคก่อนให้ตอบรับยุคปรกติใหม่อย่างไรให้เกิดประโยชน์ ระบบปรับอากาศที่เราจะเลือกใช้ในยุคปรกติใหม่ควรมีคุณสมบัติอย่างไร มีความรู้และเข้าใจ ชนิด ประเภท ระบบปรับอากาศที่มีความแตกต่างในแง่การใช้งานอย่างไร เป็นคำถามที่ต้องมีคำตอบเพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติได้จริง อย่างเป็นรูปธรรม เราไม่สามารถคาดเดาได้ว่าจะมีการแพร่ระบาดของเชื้อโรคร้ายที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตมีความเลวร้ายและรุนแรงเพียงใด ถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราจะต้องใส่ใจกับสิ่งรอบตัวที่จำเป็นต้องใช้ในชีวิตประจำวันอย่างเช่นระบบปรับอากาศ ในด้านการดูแลบำรุงรักษาเพื่อไม่ให้ระบบปรับอากาศเป็นอันตรายต่อสุขภาพของเราโดยที่เราไม่รู้ตัว วันนี้เราเริ่มตระหนักในสิ่งสำคัญเหล่านี้แล้วหรือยัง?
ปิยะรัตน์ ประมวลผล
ศูนย์ทดสอบและมาตรวิทยา
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี