ตะขบเป็นพืชที่คนส่วนใหญ่รู้จักกันดี พบได้ตามที่รกร้างข้างทางทั่วไป เนื่องจากสามารถแพร่พันธุ์ได้ง่าย เติบโตได้อย่างรวดเร็ว แม้แต่ในสภาพดินที่แห้งแล้ง นอกจากพบได้มากในประเทศไทยแล้วยังพบตะขบได้ในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะอินโดนีเซีย และมาเลเซีย นอกจากนั้นยังพบมากในประเทศแถบอเมริกาใต้ เช่นที่ประเทศจาไมก้า เม็กซิโก จะเรียกผลตะขบว่า Jamica cherry

ตะขบมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Muntigia calabura จัดอยู่ในวงศ์ Elaeocarpaceae ลักษณะทางพฤกษศาสตร์จัดเป็นไม้พุ่มสูง 5-10 เมตร กิ่งก้านแผ่เป็นพุ่มกว้างให้ร่มเงาได้ดี กิ่งและใบมีขนปกคลุม ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกัน รูปกลมรี ปลายใบแหลม ขอบใบหยัก ดอกมีสีขาว ผลลักษณะกลมเมื่อสุกมีสีแดง ภายในผลมีเมล็ดนิ่มจำนวนมากคล้ายเม็ดทราย รสหวานมากและกลิ่นหอมเฉพาะตัว ผลมีคุณค่าทางอาหารสูง และสรรพคุณทางยา ผล 100 กรัมสามารถให้พลังงานได้ถึง 97 กิโลแคลอรี ซึ่งถือว่าเป็นผลไม้ที่ให้พลังงานสูงมากเมื่อเทียบกับผลไม้ชนิดอื่นๆ เนื้อผลประกอบด้วยน้ำตาล 3-18 กรัม โปรตีน ไขมัน แร่ธาตุและใยอาหาร แพทย์พื้นบ้านใช้ใบและดอกต้มน้ำเพื่อแก้อาการปวดท้อง จากการศึกษาวิจัยพบว่า ใบและผลตะขบมีสารกลุ่มฟลาวานอยด์ และโพลีฟีนอลจำนวนมาก ซึ่งแสดงฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ลดการอักเสบ แก้ปวดและลดไข้ นอกจากนี้ยังพบว่าสารสกัดจากเมธานอลมีฤทธิ์ต้านเชื้อสแตรปไฟโลค็อกคัส เอกสารงานวิจัยอีกหลายชิ้นยังระบุว่าสารสกัดจากใบตะขบมีผลต่อระบบหลอดเลือดและหัวใจ เช่น ช่วยลดความดันเลือดและป้องกันกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ดังจะเห็นว่า ตะขบมีประโยชน์และสรรพคุณมากมาย ทั้งยังเจริญเติบโตได้ดี ให้ผลที่บริโภคได้เป็นจำนวนมาก ซึ่งอาจพัฒนาตะขบให้เป็นพืชเศรษฐกิจได้ในอนาคต

น.สพ.ภาคภูมิ ศิริอาชาวัฒนา

ฝ่ายเภสัชและผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)