พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงสนพระราชหฤทัยในเรื่องของการประดิษฐ์สิ่งต่างๆ หลากหลายด้านมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ทรงสนพระทัยในวิชาการด้านวิทยาศาสตร์ วิศวกรรมศาสตร์และเทคโนโลยีทรงเข้ารับการศึกษาในสาขาวิทยาศาสตร์เมื่อช่วงต้นของการศึกษาระดับอุดมศึกษา ที่มหาวิทยาลัยโลซานน์ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ไม่เพียงเท่านั้นพระองค์ทรงมุ่งมั่นศึกษาในศาสตร์วิชาแขนงต่างๆ อย่างตั้งใจ และทรงลงมือปฏิบัติเพื่อสร้างสิ่งประดิษฐ์ในมิติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการประดิษฐ์เรือใบ การประดิษฐ์เครื่องจักรกลเพื่อใช้ในการพัฒนาเกษตรในรูปแบบต่างๆ รวมทั้งสิ่งประดิษฐ์ต่างๆ บนกรอบพื้นฐาน “เพื่อความเป็นอยู่ของชีวิตที่ดีขึ้นของราษฎรทั้งสิ้น”

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงนำ “ความเรียบง่าย” และ “พอเพียง” เป็นที่ตั้งในการใช้เทคโนโลยีที่มาจากภูมิปัญญา และมุ่งสร้างรูปแบบ “ไทยทำไทยใช้” จนเกิดเป็นผลงานประดิษฐ์ที่ได้รับการยอมรับและสามารถนำมาประยุกต์ใช้ให้กับปวงชนชาวไทยได้จริง ก่อเกิดเป็นโครงการพระราชดำริด้านต่างๆ อาทิ โครงการพระราชดำริฝนหลวง โครงการปลูกหญ้าแฝกเฉลิมพระเกียรติ โครงการกังหันชัยพัฒนา โครงการและทฤษฎีแก้มลิงโครงการเกษตรทฤษฎีใหม่ โครงการพัฒนาดอยตุง โครงการเศรษฐกิจพอเพียง และโครงการอื่นๆ อีกนานัปการ

ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง รองเลขาธิการ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ได้พูดถึงบทบาทสำคัญของ วช. ในการสนองแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ว่า เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2536 ได้ทูลเกล้าฯ ถวายสิทธิบัตรการประดิษฐ์ “เครื่องกลเติมอากาศที่ผิวน้ำหมุนช้าแบบทุ่นลอย” หรือ “กังหันน้ำชัยพัฒนา” แด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถือเป็นสิ่งประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศเครื่องที่ 9 ของโลกที่ได้รับสิทธิบัตร ไม่เพียงเท่านั้นยังเป็นครั้งแรก ที่ได้รับการจดทะเบียนและออกสิทธิบัตรให้แก่พระราชวงศ์ด้วย ที่สำคัญเป็น “สิทธิบัตรในพระปรมาภิไธย ของพระมหากษัตริย์ พระองค์แรกในประวัติศาสตร์ชาติไทยและเป็นครั้งแรกของโลก”

เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระผู้ทรงปรีชาสามารถประดิษฐ์คิดค้นสิ่งที่เป็นประโยชน์ เพื่อแก้ปัญหาและพัฒนาประเทศ รวมทั้งสนับสนุนและให้กำลังใจแก่นักประดิษฐ์เยาวชนและประชาชนทั่วไป เพื่อจะได้ทำการประดิษฐ์คิดค้นสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศคณะรัฐมนตรีในยุคนั้นจึงได้กำหนดให้วันที่ 2 กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็น “วันนักประดิษฐ์” และมอบหมายให้ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ เป็นหน่วยงานกลางในการจัดงาน “วันนักประดิษฐ์” เป็นประจำทุกปี ตั้งแต่นั้นมา

นอกจากนี้ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตนำโครงการปาล์มน้ำมัน R.B.D. Palm Olien as Alternative Fuel และโครงการฝนหลวง The RoyalRainmaking Technics ไปร่วมจัดแสดงในงานนิทรรศการ “BrusselsEureka 2001: 50th Anniversary of the World Exhibition of Innovation, Research and New Technology” ณกรุงบรัสเซลส์ ราชอาณาจักรเบลเยียม ซึ่งต่อมาสำนักพระราชวังได้แจ้งขอความอนุเคราะห์ให้ วช. ดำเนินการยื่นขอจดทะเบียนสิทธิบัตรสิ่งประดิษฐ์ทั้ง 2 เรื่องดังกล่าว ทั้งในประเทศและต่างประเทศ โดย วช. ได้ดำเนินการยื่นขอจดสิทธิบัตรโครงการฝนหลวงในประเทศสหรัฐอเมริกา กลุ่มสหภาพยุโรป และเขตบริหารพิเศษฮ่องกง และได้ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายสิทธิบัตรฝนหลวง ซึ่งออกโดยสำนักสิทธิบัตรของประเทศในกลุ่มสหภาพยุโรปและสำนักสิทธิบัตรเขตบริหารพิเศษฮ่องกง รวมจำนวน 11 ประเทศ พร้อมถวายจดหมายเหตุสิทธิบัตรฝนหลวง เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม 2552 ณ พระตำหนักเปี่ยมสุข ไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

ด้วยพระปรีชาสามารถในการสร้างสรรค์ผลงานสิ่งประดิษฐ์และพระวิสัยทัศน์ในความห่วงใยในความเดือดร้อนทุกข์ยากของประชาชนชาวไทย พระองค์ทรงตรากตรำพระวรกายด้วยการทรงงานหนักพัฒนาและคิดค้นสิ่งประดิษฐ์ที่เป็นประโยชน์แก่ปวงชนชาวไทยเสมอมาตลอดพระชนมพรรษาของพระองค์ คณะรัฐมนตรีเห็นชอบการทูลเกล้าฯ ถวายพระราชสมัญญา “พระบิดาแห่งการประดิษฐ์ไทย” แด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ.2549 ตามที่สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ เสนอ ยิ่งไปกว่านั้นด้วยพระอัจฉริยภาพทางด้านการวิจัยยังเป็นที่ประจักษ์ทั้งในประเทศและต่างประเทศมีผลงานวิจัยจำนวนมากที่พระราชทานแนวพระราชดำริและโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริต่างๆ ในการแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชน คณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2551 ได้เห็นชอบการถวายพระราชสมัญญา “พระบิดาแห่งการวิจัยไทย” แด่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา

(TeleFood) เหรียญเทเลฟูด ที่องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ ทูลเกล้าฯ ถวาย

“พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้พระราชทานความรักอันยิ่งใหญ่แก่อาณาประชาราษฎร์พระราชภารกิจอันหนักเพื่อประโยชน์สุขของอาณาประชาราษฎร์ ปรากฏเป็นที่ประจักษ์เทิดทูนพระเกียรติคุณทั้งในหมู่ชาวไทยและชาวโลก สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติพร้อมเป็นส่วนหนึ่งของการน้อมนำแนวพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส รวมทั้งพระอัจฉริยภาพทางการประดิษฐ์มาต่อฐานเติมยอดสู่การพัฒนาองค์กร หน่วยงาน และภาคการวิจัยของไทยให้ก้าวไปสู่สากล ทั้งนี้ เพื่อประโยชน์สุขคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของประชาชนชาวไทย” ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง กล่าวทิ้งท้าย

รางวัลสดุดีพระเกียรติคุณการอนุรักษ์ดินโดยใช้หญ้าแฝก

นานาชาติทูลเกล้าฯ ถวายถ้วยรางวัลจากผลงาน “กังหันน้ำชัยพัฒนา

ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง