ปัจจุบัน ประเทศจีนกำลังดำเนินการตามแผนพัฒนาคุณภาพในท้องที่ต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมการพัฒนากำลังผลิตที่มีคุณภาพใหม่ ซึ่งเรียกว่า “การพัฒนาคุณภาพสูง” แนวทางการพัฒนานี้ถือเป็นการเปลี่ยนแปลงสำคัญจากรูปแบบการเติบโตทางเศรษฐกิจในอดีต ซึ่งสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงทั้งในเชิงกลยุทธ์และลำดับความสำคัญ โดยเน้นการเติบโตที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม

ในอดีต จีนมีระบบอุตสาหกรรมที่ใช้แรงงานจำนวนมากและต้นทุนต่ำในการผลิตสินค้าเพื่อการส่งออก ด้วยเทคโนโลยีที่จำกัด แต่ปัจจุบันจีนมุ่งเปลี่ยนแปลงโดยใช้นวัตกรรมทางเทคโนโลยีเป็นกลยุทธ์ใหม่ โดยมีการลงทุนอย่างมากในด้านการวิจัยและพัฒนา (R&D) เพื่อส่งเสริมนวัตกรรม พัฒนาอุตสาหกรรมทันสมัย และเน้นการพัฒนาภาคส่วนไฮเทค เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) เทคโนโลยีชีวภาพ และพลังงานหมุนเวียน ซึ่งเป็นตัวขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจและความสามารถในการแข่งขันระดับโลก

นายสี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีนเน้นว่า กำลังผลิตคุณภาพใหม่ (new quality productive forces) เป็นกำลังการผลิตชั้นสูงที่เน้นนวัตกรรมเป็นหลัก ต่างกับรูปแบบการเติบโตทางเศรษฐกิจในอดีต มีลักษณะแบบนิวไฮเทค ประสิทธิภาพสูง คุณภาพสูง และสอดคล้องกับแนวคิดการพัฒนาใหม่

รูปแบบการพัฒนาใหม่ของจีนเป็นการเปลี่ยนแปลงเชิงกลยุทธ์ไปสู่การเติบโตที่ยั่งยืน ครอบคลุม และมีคุณภาพสูง โดยให้ความสำคัญกับความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม นวัตกรรมทางเทคโนโลยี การพัฒนาภูมิภาคที่สมดุล และการบริโภคในประเทศ จีนตั้งเป้าที่จะสร้างเศรษฐกิจที่มีความเท่าเทียมมากขึ้น ซึ่งแก้ไขข้อบกพร่องของรูปแบบการเติบโตในอดีต และวางตำแหน่งให้จีนประสบความสำเร็จในภูมิทัศน์ระดับโลกที่ซับซ้อน

เศรษฐกิจดิจิทัลและอุตสาหกรรมไฮเทคมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาคุณภาพสูงของจีน ภาคส่วนเหล่านี้มีส่วนสำคัญในการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์ทางเศรษฐกิจ การเพิ่มผลผลิตและประสิทธิภาพ การขับเคลื่อนนวัตกรรม การเพิ่มความหลากหลายทางเศรษฐกิจ และการให้บริการที่ดีขึ้น การนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้ในบริการภาครัฐยังทำให้กระบวนการบริหารงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น

จีนได้พัฒนาอย่างก้าวกระโดดจากความล้าหลังในด้านโครงสร้างพื้นฐานเทคโนโลยีสารสนเทศ จนกลายเป็นผู้นำในการพัฒนา 5G และเครือข่ายสารสนเทศที่ใหญ่ที่สุดในโลก การใช้อินเทอร์เน็ตในทุกอุตสาหกรรมได้ก่อให้เกิดอุตสาหกรรมใหม่ เช่น การศึกษาออนไลน์ การแพทย์ออนไลน์ และ Cloud Office ตัวอย่างเช่น ในมณฑลกุ้ยโจว บริษัท Guiyang Shunluo Xunda Electronics ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ในการเพิ่มการผลิต 70% ลดต้นทุน 40% และเพิ่มประสิทธิภาพ 60% ส่วนในมณฑลฝูเจี้ยนใช้ 5G ควบคุมระบบชลประทานและการบริหารจัดการผ่านระบบคอมพิวเตอร์และโทรศัพท์มือถือ

ในปี 2020 ขนาดเศรษฐกิจดิจิทัลของจีนมีมูลค่า 39.2 ล้านล้านหยวน คิดเป็น 38.6% ของ GDP การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านโทรคมนาคมของจีนได้รับการพัฒนาอย่างรวดเร็วจากการปฏิรูปและกลยุทธ์ต่าง ๆ เช่น กลยุทธ์บอร์ดแบรนด์จีน (2011) และการส่งเสริมความเร็วของอินเทอร์เน็ต (2015) การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในบริการต่าง ๆ ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น เช่น การศึกษาออนไลน์มีผู้ใช้ 342 ล้านคน และการแพทย์ออนไลน์มีผู้ใช้ 215 ล้านคน

การพัฒนาเศรษฐกิจดิจิทัลของจีนจะเพิ่มประสิทธิภาพการเชื่อมโยงการค้าระหว่างจีนและไทย โดยเฉพาะภายใต้ความร่วมมือ RCEP สำหรับประเทศไทย หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถนำนโยบายของจีนมาประยุกต์ใช้ โดยเร่งฝึกอบรมและให้ความรู้แก่เกษตรกร พัฒนาอุปกรณ์อัจฉริยะให้เช่า/ยืม เพื่อลดต้นทุนและเพิ่มผลผลิต รวมทั้งนำเทคโนโลยี Big Data มาประยุกต์ใช้ในการคำนวณและบันทึกผลผลิต เพื่อให้การผลิตสินค้าเกษตรของไทยมีระบบและสามารถตอบสนองความต้องการของการค้าระหว่างประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ในการประชุมเต็มคณะคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีนชุดที่ 20 ครั้งที่ 3 จีนได้บรรยายแผนใหม่สำหรับการผลักดันการปฏิรูปให้ลุ่มลึกอย่างรอบด้าน โดยเน้นการเสริมสร้างระบบและกลไกแห่งกำลังผลิตที่มีคุณภาพใหม่ ซึ่งเป็นการพัฒนาและสร้างบรรยากาศเชิงระบบที่ดีเพื่อสนับสนุนความทันสมัยแบบจีนที่มีคุณภาพสูง โดยมีแนวทางการพัฒนากำลังผลิตที่มีคุณภาพใหม่ ได้แก่ การสร้างสรรค์อุตสาหกรรมใหม่อย่างมีพลัง การสร้างสรรค์อุตสาหกรรมสำหรับอนาคต การปรับปรุงยกระดับอุตสาหกรรมดั้งเดิม การผลักดันการผลิตให้มีระดับสูง และการเป็นต้นแบบอัจฉริยะและพัฒนาอย่างเป็นสีเขียว การประชุมเต็มคณะครั้งนี้สะท้อนถึงความมุ่งมั่นของจีนในการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน พร้อมกับการสร้างสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่ดีขึ้นและการเปิดโอกาสทางการค้าและการลงทุนให้กับนักลงทุนทั่วโลก รวมถึงการมุ่งเน้นการปฏิรูปเพื่อเพิ่มความสุขและความปลอดภัยให้แก่ประชาชน

การพัฒนากำลังผลิตที่มีคุณภาพใหม่นี้ไม่เพียงแต่เกี่ยวข้องกับนโยบายทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมเท่านั้น แต่ยังต้องอาศัยการปฏิรูปอันลุ่มลึก การปรับปรุงระบบเศรษฐกิจ ระบบวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และระบบบุคลากรให้สมบูรณ์ รวมทั้งการสร้างบรรยากาศต่างประเทศที่ดีด้วยการเปิดประเทศในระดับสูง สำหรับวิสาหกิจข้ามชาติ การพัฒนากำลังการผลิตที่มีคุณภาพใหม่ถือเป็นโอกาสทางตลาดที่สำคัญ พวกเขาจึงทยอยเพิ่มการลงทุนในจีน มุ่งสู่เทคโนโลยีใหม่ ความต้องการใหม่ และกิจการใหม่ เพื่อลงทุนในโอกาสการพัฒนาและได้รับผลตอบแทนที่สมบูรณ์

นโยบายการพัฒนาคุณภาพสูงของจีนนั้น ผู้เขียนเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงกลยุทธ์ที่สำคัญในนโยบายเศรษฐกิจของจีน การมุ่งเน้นไปที่นวัตกรรมและเทคโนโลยีขั้นสูงเป็นสิ่งที่สอดคล้องกับแนวโน้มโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงไปสู่เศรษฐกิจดิจิทัลและการพัฒนาอย่างยั่งยืน ทั้งนี้ถือเป็นการเปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้กับเศรษฐกิจทั้งภายในและภายนอกประเทศจีนอีกด้วย

เรียบเรียงโดย : ดร.กฤตติกา เศวตอมรกุล เลขานุการประจำคณะกรรมาธิการการพาณิชย์และทรัพย์สินทางปัญญา สภาผู้แทนราษฎร / รองคณบดีคณะรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์