นกตีนเทียน Black-winged Stilt มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Himantopus himantopus จัดอยู่ในวงศ์วงศ์นกตีนเทียน Recurvirostrdae เป็นนกประจำถิ่น แต่มีส่วนหนึ่งเป็นนกอพยพมาในช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ มีปริมาณมากและพบได้บ่อยตามหาดเลน นาเกลือ และนาข้าว ทางภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันวันออกเฉียงใต้ มีการกระจายพันธุ์อยู่ทางซีกโลกตะวันออก เกาะบอร์เนียว เกาะชวา ฟิลิปินส์ อินเดีย จีน พม่าและไทย

           นกตีนเทียนเป็นนกที่มีขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ความยาวประมาณ 38 ซม. ลักษณะตัวผู้ ปากเรียวยาว ปลายแหลมสีดำ ส่วนหัว คอ อกไปถึงหางมีสีขาว หลังและปีกสีดำ ปลายปีกแหลมยาวคลุมหาง มีขาที่ยาวมากสีชมพูอมแดง และนิ้วเท้าสั้นสีชมพูอมแดงมี 4 นิ้ว โดย 3 นิ้วหน้ามีพังพืด ตัวเมียต่างกันกับตัวผู้ตรงที่หลังและไหล่สีน้ำตาลเข้ม ส่วนนกที่ตัวโตไม่เต็มวัยตัวผู้จะมีกระหม่อมท้ายทอยและส่วนคอด้านบนเป็นสีเทาดำ หลังเป็นสีเทาเข้ม ตรงปลายขนกลางปีกมีแถบสีขาว ขาและนิ้วสีชมพูอมส้มอ่อนๆ

           ช่วงฤดูผสมพันธุ์ทำรังวางไข่ของนกตีนเทียนอยู่ในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน นกชนิดนี้จะอยู่กันเป็นกลุ่มครอบครัวใหญ่และมักทำรังอยู่ใกล้ๆ กัน ซึ่งแต่ละรังจะห่างกันประมาณ 5-6 เมตร สร้างรังอยู่ในบริเวณแหล่งที่หากิน ไว้ตามกอหญ้าหรือบนเนินดินตามตลิ่งริมน้ำ มันจะใช้เท้าเขี่ยดินให้เป็นแอ่งตื้นๆ แล้วคาบเอาเศษหญ้ามาวางรองพื้นเพื่อวางไข่ วางไข่ครั้งละ 3-4 ฟอง นกทั้งสองเพศจะช่วยกันฟักไข่ ระหว่างที่ฟักไข่นั้นถ้ามีศัตรูหรือคนมาใกล้รัง มันจะบินวนเวียนไปมาและส่งเสียงร้องดังๆ แล้วทำเป็นร่อนถลาร่วงลงดิน เอาปีกฟาดพื้นทำท่าบาดเจ็บ โดยให้ห่างจากรังเพื่อให้ศัตรูสนใจมันแทนไข่ในรัง ใช้เวลาฟักไข่ประมาณ 25 วัน เมื่อลูกนกออกจากไข่จะสามารถเดินตามพ่อแม่ออกหากินได้เลย และอยู่กับพ่อนกแม่นกไปจนกระทั่งมีอายุได้ 35-40 วัน ลูกนกโตเต็มวัย มีร่างกายแข็งแรง และสามารถบินได้คล่องแคล่วดีแล้วจึงจากอกพ่อแม่ไป

ปัญจพร  ศรีบุญช่วย

ฝ่ายเทคโนโลยีสิ่งแวดล้อมและทรัพยากร

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)