วัดปรางหลวง

ด้วยแม่น้ำอ้อมนั้นเดิมคือแม่น้ำเจ้าพระยาสายเก่า จึงมีวัดสำคัญที่สร้างขึ้นในยุคสมัยอยุธยาหลายวัด อาทิตย์นี้ตระเวนตามหาภูมิสถานของชุมชนคนสมัยอยุธยาในจังหวัดนนทบุรี โดยเฉพาะวัดปรางค์หลวง เลขที่ ๓๒ คลองบางกอกน้อย หมู่ ๑ ต.บางม่วง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี  ซึ่งเป็นวัดเก่าที่ตั้งอยู่ใกล้กรุงเทพมหานคร วัดนี้สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา  สันนิษฐานจากศิลปกรรมของพระปรางค์ว่าสร้างในสมัยของพระรามาธิบดีที่ ๑ หรือพระเจ้าอู่ทอง เดิมเรียกกันว่า “วัดหลวง” เล่าขานเป็นตำนานกันมาว่าเมื่อปีพ.ศ.๑๙๐๔ พระเจ้าอู่ทอง ได้อพยพผู้คนหนีโรคระบาดมาประทับอยู่ที่บริเวณนี้ ก่อนที่จะไปสร้างกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี  ต่อมาจึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดขึ้น เดิมชื่อว่า วัดหลวง

ประตูแบบอยุธยาทำใหม่

ต่อมาสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้าองค์ที่ ๑๐ ของกรุงรัตนโกสินทร์ ได้เสด็จมาเห็นปรางค์ และร่องรอยของโบราณสถานที่แห่งนี้   จึงได้เปลี่ยนนามวัดหลวง เป็น “วัดปรางค์หลวง” โดยให้ความสำคัญกับองค์ปรางค์ประธานแห่งนี้  ซึ่งเป็นฝีมือของช่างในสมัยอยุธยาตอนต้น

ภูมิสถานเดิมของวัดนี้ด้านหน้าเป็นโบสถ์ ถัดไปเป็นปรางค์ขนาดใหญ่กว่าโบสถ์อยู่ด้านหลัง อยู่ในแนวกำแพงแก้ว ภายในโบสถ์เก่านั้นมีพระประธานปูนปั้น ชาวบ้านเรียกนามว่า หลวงพ่ออู่ทอง  เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปิดทอง ปางมารวิชัย หน้าตัก๙ คืบ มีความศักดิ์สิทธิ์ จึงมีชาวบ้านพากันมาสักการบูชา ชุมชนแห่งนี้มีอายุมากกว่า ๕๐๐ ปี น่าจะเป็นชุมชนที่เก่าที่สุดในแถบนี้ ด้วยปรางค์ประธาน มีการก่อด้วยอิฐสอดิน ยกยอดปรางค์เจ็ดชั้น องค์ปรางค์ ย่อมุมไม้ยี่สิบ ประดับด้วยลวดลายปูนปั้น แนวฐานหน้ากระดานเรือนธาตุ มีซุ้มจรนำทั้งสี่ทิศ ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปูนปั้น ลงรักปิดทอง กลางเรือนธาตุมีกรุอยู่ภายในแต่ไม่มีช่องทางขึ้นสู่ยอดปรางค์ ผนังเรือนธาตุทึบไม่มีประตู ด้านหลังนอกกำแพงแก้วเป็นกลุ่มกุฏิกรรมฐาน ตั้งขนานกับแนวกำแพงแก้ว สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นพร้อมกับวัดและปรางค์ แต่เดิมใช้เป็นที่พักอาศัย และปฏิบัติกรรมฐานของพระภิกษุสงฆ์

ปรางค์จากหน้าต่างกุฏี

โดยเฉพาะ หลวงพ่ออู่ทอง พระประธานในโบสถ์หลังเก่าที่ถูกทุบทำลายไปเมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๖ นั้น เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น ศิลปกรรมแบบอู่ทองพุทธลักษณะงดงาม เป็นที่เคารพสัการะของคนในชุมชนมาก มีการจัดงานนมัสการ และปิดทองประจำปีในเดือนมิถุนายน รอบโบสถ์ยังมีฐานใบเสมา ทำจากหินชนวน ชาวบ้านเรียกหินกาบ มีขนาดใหญ่ไม่มีลวดลาย ปักลงบนดินรายรอบพระอุโบสถหลังเก่า เป็นใบเสมาสมัยอยุธยาตอนต้น ปัจจุบันเหลืออยู่เพียง ๒ ใบเท่านั้น ด้านหน้าปรางค์นั้นมีวิหารน้อยน่าจะสร้างขึ้นพร้อมกับปรางค์ประธาน เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสองหลังอยู่ในสภาพชำรุดทรุดโทรมมาก เหลือแต่เพียงผนังเท่านั้น กรมหลวงวงษาธิราชสนิท ทรงพรรณนาไว้ในนิราศพระประธมว่า “วัดหลวงคิดคู่ร้าง เวียงหลวงร้างศุขสิ่งเกษมทรวงเสื่อมสิ้นมาเดียวอดูรดวง แดเด็ด สวาดิ์แม่  ยามดึกสดุ้งยุงริ้น เหลือบล้อมตอมกวนฯ” ปัจจุบันวัดปรางค์หลวงได้บูรณะองค์พระปรางค์จากที่ชำรุดทรุดโทรมจนมีความมั่นคงและรักษารูปแบบเดิมไว้พร้อมกับปรับภูมิสถานให้เห็นโบราณสถานศิลปะอยุธยาตอนต้น โดยเฉพาะพระพุทธรูปปูนปั้น “พระเจ้าอู่ทอง” นั้นปัจจุบันได้บูรณะให้คงสภาพเดิมและกำลังบอกบุญแก่ชาวพุทธที่ศรัทธาปิดทองให้สง่างาม นับเป็นภูมิสถานอยุธยาตอนต้นที่อยู่ใกล้กรุงเทพมหานครที่สุด

ปรางค์ประธานที่บูรณะแล

พระประธานปูนปั้้นรอการ

พระพุทธรูปยืนปูนปั้้นในซุ้มจรนำ

พระพุทรูปยืนในซุ้มจรนำ

วัดปรางหลวง

วัดปรางหลวง(5)

เศียรพระปูนปั้้น

ส่วนยอดปรางค์เจ็ดชั้้น

หน้าบันซุ้มจรนำ