สวัสดีครับเมื่อสัปดาห์ที่แล้วเราได้รู้จักวงจรชีวิตของหมัดกันไปแล้ว วันนี้เราจะมาคุยกันต่อถึง “การก่อโรค” รวมถึง “วิธีการควบคุมและกำจัดหมัด” ครับ

การก่อโรคของหมัด

1.หมัดแมวและหมัดสุนัขสามารถอยู่อาศัยข้ามชนิดสัตว์กันได้ เช่น หมัดแมวสามารถพบบนตัวสุนัข และหมัดสุนัขสามารถอยู่บนตัวแมวได้ 

2.การดูดเลือดของหมัดทำให้เกิดผิวหนังอักเสบ สุนัขและแมวจะเกิดอาการคัน ขนร่วง เนื่องจากในน้ำลายหมัดจะมีสารก่อให้เกิดการแพ้ ผิวหนังเป็นตุ่มแดงๆกระจายบริเวณส่วนท้ายของลำตัวสัตว์ ซึ่งบางครั้งสัตว์จะเกิดอาการคันและกัดแทะตัวเองทำให้เกิดการติดเชื้อแบคทีเรียตามมาได้ ถ้ามีหมัดจำนวนมาก สัตว์อาจเกิดภาวะโลหิตจางได้

3.หมัดสามารถนำเชื้อ แบคทีเรีย Bartonella henselae หรือ “โรคแมวข่วน” (Cat Scratch Disease) ได้ ซึ่งมีรายงานการพบผู้ป่วยในประเทศไทย อาการที่ปรากฏคือ มีไข้ ปวดศีรษะ อ่อนแรง กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ และข้ออักเสบ สำหรับคนที่เลี้ยงแมวและถูกแมวข่วน ประกอบกับมีอาการไข้สูงแบบไม่มีสาเหตุ โรคนี้เป็นอีกหนึ่งความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นได้

4.บางครั้งอาจจะมีตัวอ่อนของ “พยาธิตืด” อยู่ภายในตัวหมัด ซึ่งเมื่อสัตว์เลียหรือกินหมัดเข้าไปโดยบังเอิญ จะทำให้สัตว์ได้รับตัวอ่อนของพยาธิตืดและจะมีการพัฒนาไปเป็นพยาธิตืดในลำไส้เล็กของตัวสัตว์ได้

5.หมัดอาจจะกัดคนซึ่งพบได้บ่อย ว่าคนบางคนจะมีอาการแพ้น้ำลายหมัดเช่นกัน

6.การใช้เล็บบี้ตัวหมัดให้ตายบางครั้ง ตัวอ่อนของพยาธิตืดอาจจะติดตามซอกเล็บและไปบริโภคอาหารทันทีโดยการใช้มือที่ไม่ได้ล้างทำความสะอาด คนอาจจะได้รับพยาธิตืดเข้าไปโดยบังเอิญเช่นกัน

การควบคุมและกำจัดหมัด

การควบคุมและกำจัดหมัดสามารถทำได้หลายวิธีมีทั้งยากิน แชมพูยา ยาผงโรยตัว ยาสำหรับแช่ตัวสัตว์ยาฉีด สเปรย์ และยาหยอดหลัง 

ซึ่งการกำจัดหมัดอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพในเวลาอันสั้นจะช่วยลดปัญหาเรื่องของการเกิดโรคผิวหนังจากการแพ้น้ำลายหมัดได้ ในปัจจุบันมียากลุ่มใหม่ที่มีกลไกการออกฤทธิ์ ทั้งในส่วนของ Nicotinic acetylcholine receptorและในส่วนของ GABA receptor คู่กัน ผลคือทำให้หมัด เกิด“อัมพาตและตายในเวลารวดเร็ว” ซึ่งประสิทธิภาพของในการฆ่าหมัดมีประสิทธิภาพถึง 100% ภายในเวลา 24 ชั่วโมงหลังจากได้รับยา ซึ่งการมุ่งเน้นเรื่องของระยะเวลาที่มีฤทธิ์ในการฆ่าหมัดได้เร็วและไว จะส่งผลต่อการป้องกันไม่ให้สัตว์เลี้ยงเกิดโรคผิวหนังที่เกิดจากการแพ้น้ำลายหมัดได้ครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย