คนเราเกิดมามีไต 2 ข้าง หน้าที่สำคัญของไต คือขับของเสียต่างๆ ที่อยู่ในร่างกายออกทางปัสสาวะ ทำให้เลือดและอวัยวะทุกส่วนในร่างกายคนเราสะอาด ของเสียที่ไตต้องขับออกส่วนหนึ่งมาจากการทำงานของอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย อีกส่วนหนึ่งมาจากอาหาร ถ้าคนเราไม่มีไตหรือไตหยุดทำงาน ของเสียเหล่านี้จะคั่งค้างอยู่ในกระแสเลือดและอวัยวะในร่างกาย ทำให้เลือดและอวัยวะในร่างกายสกปรก ในที่สุดอวัยวะต่างๆ จะหยุดทำงาน ผู้ป่วยจะเสียชีวิต

นายแพทย์วิรุฬห์ มาวิจักขณ์ ผู้อำนวยการสถาบันโรคไตและเปลี่ยนไตโรงพยาบาลพระรามเก้า ให้ข้อมูลว่า ในวงการแพทย์เรามีวิธีการรักษาผู้ป่วยไตวาย ให้มีชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดีได้ วิธีรักษาโรคไตวายเรื้อรังมี 3 วิธี ได้แก่ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม, การล้างช่องท้องด้วยน้ำยา และการผ่าตัดเปลี่ยนไต ซึ่งการผ่าตัดเปลี่ยนไตเป็นวิธีการรักษาที่ดีที่สุด

สำหรับสาเหตุของโรคไตในปัจจุบัน ส่วนใหญ่มาจากโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งสัมพันธ์กับความอ้วน ไขมันสูง กินอาหารเค็ม และขาดการออกกำลังกาย ซึ่งสาเหตุเหล่านี้สามารถป้องกันและรักษาไม่ให้ลุกลามจนกลายเป็นโรคไตวายได้ ที่สำคัญคือในระยะแรกที่ไตเริ่มเสื่อมจะไม่มีอาการให้เห็น ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกว่าตัวเองมีความผิดปกติ ส่วนใหญ่จะเกิดอาการก็ต่อเมื่อไตเสื่อมไปแล้วกว่า 80% ซึ่งเมื่อถึงระยะนี้แล้ว การรักษาที่ดีที่สุดคือ การผ่าตัดเปลี่ยนไต เพราะจะสามารถทดแทนไตเดิมได้เหมือนปกติ

การผ่าตัดเปลี่ยนไตทำได้ 2 วิธี คือ 1.การผ่าตัดเปลี่ยนไตจากผู้บริจาคที่เสียชีวิตสมองตาย ซึ่งขณะที่ผู้เสียชีวิตยังมีชีวิตอยู่ได้เคยยื่นแสดงความจำนงต้องการบริจาคอวัยวะให้กับศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทยไว้ หรือในกรณีที่ผู้เสียชีวิตไม่เคยยื่นแสดงความจำนงบริจาคอวัยวะมาก่อน แต่ครอบครัวต้องการบริจาคอวัยวะ ก็สามารถยื่นแสดงความจำนงต่อศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทย แทนผู้เสียชีวิตได้ 2.การผ่าตัดเปลี่ยนไตจากผู้บริจาคที่มีชีวิต ได้แก่ จากญาติพี่น้องร่วมสายโลหิต หรือจากคู่สมรส กรณีที่เป็นผู้บริจาคไตที่เป็นญาติพี่น้อง กฎหมายของประเทศไทยกำหนดว่าต้องมีการพิสูจน์ความสัมพันธ์กันทางสายเลือดก่อน ส่วนคู่สมรสที่จะบริจาคไตให้กันได้ ต้องจดทะเบียนสมรสถูกต้องตามกฎหมายมาอย่างน้อย 3 ปี หรือต้องมีบุตรด้วยกันที่สามารถตรวจพิสูจน์ความสัมพันธ์ของคู่สมรสได้

แนวทางการดูแลตัวเองเพื่อป้องกันโรคไตวาย คือเน้นเรื่องการควบคุมและป้องกันที่สาเหตุ ได้แก่ เบาหวาน ความดัน
โลหิตสูง ไขมันสูง อ้วน และการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการใช้ชีวิต เช่น เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ลดอาหารที่มีไขมันสูง ลดอาหารจำพวกแป้งลดอาหารเค็มจัด ทานผักผลไม้ให้มากขึ้น เลือกรับประทานข้าวกล้องแทนข้าวขาว ทานเนื้อปลา เป็นต้น รวมถึงการควบคุมน้ำหนักที่สำคัญ ควรงดสูบบุหรี่และงดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ นอกจากนี้ควรตรวจเช็คร่างกาย ตรวจเบาหวาน ความดัน รวมถึงไขมันในเลือด ดังนั้น การเอาใจใส่ระวังรักษาสุขภาพ การป้องกันและการตรวจสุขภาพแต่เนิ่นๆ อย่างสม่ำเสมอ ก็จะเป็นอีกทางหนึ่งที่ช่วยลดความเสี่ยงการเป็นโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายได้อย่างดี

โรงพยาบาลพระรามเก้า ได้รับประกาศนียบัตรรับรองความเป็นเลิศทางด้านการผ่าตัดเปลี่ยนไต ตามมาตรฐานสากลระดับโลกจาก JCI (Joint Commission International, USA) ซึ่งการจะได้รับการรับรองนี้ต้องมีหลายองค์ประกอบรวมกันได้แก่ ความพร้อมของทีมแพทย์และผู้เกี่ยวข้องไม่ว่าจะเป็นแพทย์โรคไต แพทย์ผ่าตัดเส้นเลือด แพทย์ผ่าตัดทางเดินปัสสาวะ วิสัญญีแพทย์ แพทย์ทางด้านควบคุมการติดเชื้อหลังการเปลี่ยนไต จิตแพทย์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญการตรวจเนื้อเยื่อ แพทย์เอกซเรย์ด้านการเปลี่ยนไต พยาบาลผู้ประสานงานการเปลี่ยนไต พยาบาลที่ชำนาญการดูแลผู้ป่วยโรคไต นักโภชนาการ เภสัชกรด้านยากดภูมิต้านทาน นักกายภาพบำบัด รวมถึงเจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการที่สามารถตรวจระดับยาเปลี่ยนไตได้ 24 ชั่วโมง เพื่อเป็นการสร้างความเชื่อมั่นให้ผู้ป่วยว่าจะได้รับการดูแลอย่างเต็มที่เมื่อเข้ารับการเปลี่ยนไต

ทั้งนี้ โรงพยาบาลพระรามเก้าขอแชร์ประสบการณ์ของผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนไต เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนทั่วไป ร่วมบริจาคไต โดยการบริจาคไต 1 ข้างให้กับญาติพี่น้องร่วมสายโลหิตเดียวกันที่กำลังป่วยเป็นโรคไตวายเรื้อรัง หรือการแสดงความจำนงบริจาคไตเมื่อเสียชีวิตแล้วให้กับศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทย เพื่อต่อชีวิตผู้ป่วยโรคไต หรือในกรณีที่ผู้เสียชีวิตไม่เคยยื่นความจำนงมาก่อน ทางครอบครัวผู้เสียชีวิตสามารถยื่นความจำนงแทน ให้กับสภากาชาดไทยได้เช่นกัน

วรรัณกรณ์ นิธิกิระธนันท์ อายุ 48 ปี ผู้ป่วยโรคไตที่เคยเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนไต ที่โรงพยาบาลพระรามเก้า เผยว่า “เมื่อก่อนอ้วนมาก ชอบดื่มน้ำอัดลม กินอาหารที่มีไขมันสูง ไม่ออกกำลังกาย ประกอบกับเป็นโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง และในครอบครัวมีคุณแม่เป็นเบาหวานและความดันโลหิตสูงด้วย ส่วนผมเริ่มเป็นเบาหวานตั้งแต่ปี 2000 น้ำหนักตัวก็มากขนาดกว่า 110 กิโลกรัม ช่วงนั้นทำงานร้านอาหารที่ต่างประเทศ ก็จะได้รับประทานแต่อาหารที่มีไขมันสูง ดื่มน้ำอัดลมเป็นจำนวนมาก ทีหลังเริ่มสังเกตว่ามีอาการผิดปกติ คือปัสสาวะบ่อย ผมร่วง หิวน้ำตลอดเวลา ปรึกษาคุณแม่ ให้ไปพบแพทย์ จึงพบว่าผมเป็นโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง จึงตัดสินใจกลับมารักษาที่เมืองไทย

จุดเปลี่ยนของชีวิตคือ ตรวจพบว่าเป็นโรคไตวายด้วย มีอาการปัสสาวะเป็นฟอง แพทย์ตรวจพบว่าเป็นไตวายระยะที่ 3 แล้ว จึงรักษาโดยการประคับประคอง จนที่สุดถึงจุดที่ต้องเริ่มฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม จึงตัดสินใจลงทะเบียนรอคิวผ่าตัดเปลี่ยนไตที่โรงพยาบาลพระรามเก้า ระหว่างนั้นต้องฟอกเลือดรอ ซึ่งทรมานมาก แค่พูดคุยปกติก็รู้สึกเหนื่อยแล้ว ท้อแท้มาก แต่ทีมแพทย์คอยให้กำลังใจ ช่วยเหลือผมเป็นอย่างดี ผมรอได้ประมาณ 7 เดือน จึงได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนไตหลังการผ่าตัด ไตใหม่ทำงานได้ทันที ถือเป็นโชคดีมากสำหรับผม เหมือนได้ชีวิตใหม่ทุกวันนี้จึงต้องคอยดูแลตัวเองตลอด หันมาออกกำลังกายด้วยการวิ่ง และอยากลอง challenge ตัวเองด้วยการลงวิ่งมาราธอน จากระยะ 5 กม. จนตอนนี้ลงวิ่งที่ระยะ 10 กม. พร้อมกับดูแลเรื่องการรับประทานอาหารให้ถูกต้องควบคู่ไปด้วย ปัจจุบันนี้รู้สึกแข็งแรงดี ร่างกายดูดีขึ้น น้ำหนักตัวเริ่มดีขึ้น อยู่ที่ 90 กก.จากเดิม 110 กว่า กก.”