ทางเราไม่เก็บค่าเข้าชม และไม่เก็บเงินค่าธรรมเนียมใดๆ จากผู้ที่กรุณาไปเยี่ยมเยียนเราเพียงท่านมาเยี่ยมเรา เราก็แสนดีใจ และตระหนักดีว่าท่านให้เกียรติกับทางเราเป็นอย่างมาก เรารู้สึกปลื้มใจที่ท่านยังระลึกถึงสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

สัปดาห์นี้ แนวหน้าวาไรตี้ โดย ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัย พาคุณไปชมคลังปัญญา ณ หอสมุดดำรงราชานุภาพ แห่งวังวรดิศ และสนทนากับหม่อมหลวง ปนัดดา ดิศกุล อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ทายาทแห่งวังวรดิศ

l กราบขอบพระคุณอย่างสูงที่หม่อมหลวงปนัดดา กรุณาให้เกียรติกับรายการแนวหน้าวาไรตี้ และกรุณาอนุญาตให้เข้ามาถ่ายทำรายการในห้องสมุดดำรงราชานุภาพ ซึ่งอยู่ในบริเวณวังวรดิศ ขอเรียนถามว่า ปัจจุบันวังนี้มีอายุกี่ปีแล้วครับ

ด้วยความยินดีเป็นอย่างยิ่งที่หนังสือพิมพ์แนวหน้า และรายการแนวหน้าวาไรตี้กรุณาให้เกียรติกระผม และขอเรียนให้ทราบว่าวังวรดิศในขณะนี้มีอายุ 108 ปี แล้วครับ โดยนับย้อนกลับไปตั้งแต่รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสมเด็จพระปิยมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานไว้ แต่พระองค์ท่านเสด็จสวรรคตก่อน ครั้นต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ได้เสด็จพระราชดำเนินขึ้นตำหนักใหม่ พระราชทานแก่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้แก่ราชสกุลดิศกุล ขอเรียนให้ทุกท่านทราบว่า ปัจจุบันวังวรดิศกำลังอยู่ระหว่างการบูรณะจึงไม่สะดวกในการเข้าเยี่ยมชม

l คาดว่าจะต้องใช้เวลาในการบูรณะนานแค่ไหนครับ

ทางเรายึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร อย่างเคร่งครัดมาโดยตลอด เราจึงค่อยๆ บูรณะไปที่ละส่วน ตามที่สมควรและจำเป็น เพราะหากจะบูรณะพร้อมกันทุกห้องทั้งอาคารก็จะเป็นเรื่องใหญ่มาก และต้องใช้งบประมาณมากมาย ซึ่งทางเราไม่มีงบประมาณมากพอที่จะทำการใหญ่ได้ถึงเพียงนั้นในคราวเดียวพร้อมกันได้ ดังนั้นจึงบูรณะเป็นส่วนๆ ซึ่งก็ต้องใช้ระยะเวลาพอสมควร เมื่อบูรณะส่วนนี้เรียบร้อย ก็ต้องบูรณะส่วนอื่นต่อเนื่องไป วังวรดิศแห่งนี้ได้รับการดูแลโดยราชสมาชิก หรือพูดง่ายๆ คือ คนในครอบครัวของเราดูแลกันเอง ผมจำได้ว่าคุณพ่อของผม คือหม่อมราชวงศ์ สังขดิศ ดิศกุล ท่านเล่าให้ฟังว่าสมัยที่ท่านไปดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตประจำสมาพันธรัฐสวิส และสำนักวาติกัน ในช่วงนั้นนับเป็นบุญของคุณพ่ออย่างมากที่ทรงได้รับพระเมตตาจากสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สมเด็จย่าของปวงชนชาวไทยที่ทรงมีพระเมตตาพระราชทานคำสอนแก่คุณพ่อว่า ถ้ากลับไปอยู่ในวังวรดิศก็คงจะอยู่ไม่ไหวกระมัง เพราะต้องดูแลเป็นอย่างดี ซึ่งเป็นเรื่องยากลำบากมาก จึงน่าจะเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติเสด็จปู่ของคุณพ่อ คือสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ดังนั้นในฐานะที่คุณพ่อเป็นหลานชายสืบตระกูลก็จึงได้พยายามทำนุบำรุงบูรณะวังวรดิศมาโดยตลอด จนมาถึงรุ่นทายาทปัจจุบัน ทุกคนก็ช่วยกันดูแล ส่วนการซ่อมบำรุงนั้นเราก็ซ่อมกันไปที่ละห้อง ผมและภรรยาก็เข้าไปกำกับดูแลการซ่อมแซมด้วยตัวเอง อาจจะกล่าวได้ว่าเมื่อซ่อมแซมห้องสุดท้ายเสร็จเรียบร้อยก็ต้องกลับไปซ่อมแซมห้องที่หนึ่งใหม่เวียนไปดังนี้แหละครับ เพราะเราซ่อมไปทีละห้อง ทีละห้อง ไม่ได้ซ่อมพร้อมกันทั้งอาคาร

l วังวรดิศ สร้างตามแบบสถาปัตยกรรมใดครับ และผู้ออกแบบก่อสร้างคือใครครับ ส่วนสำคัญที่สุดของวังวรดิศคืออะไรครับ

สร้างตามแบบสถาปัตยกรรมเรเนสซองส์ผู้ออกแบบคือ นายคาร์ล ซิกฟรีด ดอห์ริง ชาวเยอรมันซึ่งเป็นคนออกแบบพระรามราชนิเวศน์ หรือวังบ้านปืน เพชรบุรี และวังบางขุนพรหมด้วย ส่วนสำคัญที่สุดของวังวรดิศ คือห้องพระที่ประดิษฐานพระบรมอัฐิและพระอัฐิสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ปัจจุบันวังวรดิศเป็นที่ปฐมนิเทศของข้าราชการกระทรวงมหาดไทย ขณะเดียวกันก็มีนิสิต นักศึกษา นักเรียน และประชาชนทั่วไปเข้ามาเยี่ยมชมวังวรดิศอยู่เสมอๆสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีพระดำริกับพระธิดา โดยเฉพาะหม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ดิศกุล ในเรื่องการให้ความรู้ด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี ศิลปวัฒนธรรม การเมือง การปกครอง กับคนทั่วไปตลอดเวลา แล้วคำสอนดังกล่าวก็ตกถึงคุณพ่อของผมหม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัยประทานคำสอนแก่คุณพ่อว่าในเมื่อผู้คนมาถึงที่นี่ ก็ต้องให้เขาได้รับความรู้เรื่องวัฒนธรรม โบราณคดี ประวัติศาสตร์ การเมืองการปกครอง และเรื่องการทหาร และกิจการต่างประเทศกลับไปด้วย ซึ่งสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงมีความเป็นครูเสมอมา เพราะฉะนั้น จะเห็นได้ว่าวังวรดิศนี้มีผู้ชมเข้ามาเยี่ยมชมไม่ขาดสาย เราไม่เก็บค่าธรรมเนียมใดๆ ทั้งสิ้น นี่เป็นข้อสั่งการของคุณพ่อท่านบอกว่าเพียงแค่ทุกท่านมาเยี่ยมเรา นักเรียน ลูกหลาน เยาวชน ครูอาจารย์ พี่น้องข้าราชการมาเยี่ยมเราก็ถือว่าเป็นค่าธรรมเนียมแล้ว และแสดงว่าทุกท่านยังไม่ลืมสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพเมื่อท่านมาเยี่ยมเราแล้ว เราก็อยากให้ท่านได้ความรู้ และได้ข้อคิดดีๆ กลับไปด้วย เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตของแต่ละท่านในวันข้างหน้า

l ผมมั่นใจคนไทยไม่มีวันลืมเลือนสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพอย่างแน่นอน โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ไทยรวมถึงผู้ที่รักการอ่านหนังสือประวัติศาสตร์หลายคนที่อ่านสาส์นสมเด็จจะต้องระลึกถึงสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพอย่างแน่นอน

สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ท่านทรงนิพนธ์หนังสือไว้มากมาย มีเล่มหนึ่งที่ผู้คนกล่าวขานถึงมากคือ นิทานโบราณคดี หนังสือที่สอนหลักจริยธรรม คุณธรรม จะเห็นได้ว่าสมเด็จฯท่านรับสั่งไว้ว่า ประวัติศาสตร์ที่ท่านจารึกบันทึกเอาไว้นั้น หากในอนาคตมีการพบเจอข้อมูลใหม่หลังจากพระองค์ท่านทรงจากไปแล้ว ก็สามารถแก้ไขให้สอดคล้องกับหลักฐานที่พบเจอใหม่ได้ตลอดเวลา เพราะทุกสิ่งทุกอย่างที่สมเด็จฯท่านทรงค้นพบถือเป็นเรื่องที่ค้นพบในช่วงเวลาหนึ่ง เมื่อพบข้อมูลใหม่ในอนาคตก็ต้องแก้ไขเพิ่มเติมได้ โดยมีการอ้างอิงแหล่งข้อมูลใหม่ๆมีเชิงอรรถ มีบรรณานุกรมเพื่อประโยชน์ในทางวิชาการความรู้ของคนทั่วไป สมเด็จฯท่านทรงเป็นนักค้นคว้า และทรงเป็นนักบันทึก ทุกสถานที่ที่สมเด็จฯท่านเสด็จไปท่านจะทรงบันทึกไว้ตลอด อย่างเช่น การเสด็จยุโรปในคราวที่ท่านเสด็จไปในฐานะผู้แทนพระองค์ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ 5 ก็นับเป็นเอกสารที่ทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ตราบจนทุกวันนี้ ซึ่งโทรทัศน์หลายช่องยังนำไปทำสารคดีกันตลอดเวลารวมถึงเรื่องการที่รัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสเพื่อทรงเห็นความเป็นอยู่แท้จริงของชาวบ้านในหัวเมืองมีเรื่องหนึ่งที่ผมซาบซึ้งใจมากคือ เมื่อครั้งที่ผมไปรับราชการที่สมุทรสาคร มีชาวบ้านและครูบาอาจารย์พูดให้ฟังว่า ว่าชาวบ้านต่างตกใจระคนดีใจอย่างมาก เพราะมีครอบครัวหนึ่งที่ในหลวง รัชกาลที่ 5 เสด็จไปเยี่ยมถึงบ้าน เมื่อเสด็จไปแล้ว เบื้องต้นชาวบ้านไม่ทราบ แต่เมื่อมีคนในบ้านคนหนึ่งคลานต้วมเตี้ยมเข้าไปในห้องนอนไปเชิญพระบรมฉายาลักษณ์ลงจากข้างฝา แล้วนำไปเปรียบเทียบข้างห้องที่กำลังประทับ สุดท้ายแล้วชาวบ้านผู้นั้นก็ตัดสินใจมอบคลานเข้าไปกราบแทบเบื้องพระยุคลบาท แล้วกราบถวายบังคมทูลว่า เสด็จมาเยี่ยมเหล่าปวงข้าพระพุทธเจ้าถึงที่นี่เชียวหรือ แล้วก็ร้องไห้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระราชทานเงินก้นถุง แล้วพระราชทานพรให้ครอบครัวนั้นประสบแด่ความสุขความเจริญ นี่แหละคือที่มาของคำว่า บำบัดทุกข์ บำรุงสุข ที่กระทรวงมหาดไทยใช้มาตราบจนทุกวันนี้ กระผมว่าไม่ใช่เฉพาะกระทรวงมหาดไทยเท่านั้น แต่น่าจะเป็นคติธรรมคำขวัญของทุกหน่วยงานที่มีหน้าที่ดูแลรักษาประชาชน

l ขอเรียนถามเรื่องกำเนิดของหอสมุดดำรงราชานุภาพ ขอให้ท่านช่วยกรุณาเล่าให้ฟังด้วยครับ

พระธิดาองค์หนึ่งซึ่งเป็นสุดที่รักของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ คือ หม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ท่านมีศักดิ์เป็นท่านย่าของผม ประทานหอสมุดแห่งนี้ไว้เพราะทรงตั้งพระทัยให้หอสมุดดำรงราชานุภาพเป็นแหล่งข้อมูลความรู้ให้ลูกหลานเยาวชนของคนไทยทุกคน และให้นักการศึกษา ครูบาอาจารย์ ได้มีแหล่งสืบหาข้อมูลวิชาการ นี่คือพระเมตตาของท่านครับ ท่านจะทรงเน้นในเรื่องศีลธรรม จรรยา ความซื่อสัตย์สุจริต อ่อนน้อมถ่อมตน สิ่งเหล่านี้คือเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของชนชาติไทย เป็นสิ่งที่บรรพชนได้วางรากฐานไว้ให้คนรุ่นหลังได้ดำเนินต่อไป นับเป็นรากฐานอย่างหนึ่งของประเทศของเราและมีเรื่องสำคัญอีกเรื่องหนึ่งคือสมเด็จฯกรมพระยาดำรงฯ ประทานคำสอนไว้บ่อยครั้งมากกับศิษย์ของพระองค์ท่านที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย คือ เรื่องความเพียร แผ่นดินไทยของเรามีแต่คำสอนดีๆให้คนไทยได้ยึดถือและทำตาม เช่น เรื่องความพอเพียงตามแนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวง รัชกาลที่ 9 รวมถึงแนวพระราชดำริเสียสละและทำความดีด้วยหัวใจของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 เหล่านี้คือแหล่งที่มาของความดีงามทั้งปวงที่ประสานเข้าด้วยกัน จากรุ่นสู่รุ่น จากยุคสู่ยุค ดังนั้นคนรุ่นปัจจุบันจึงมีหน้าที่สืบสานปรัชญา แนวคิด ความรักชาติบ้านเมือง ความซื่อตรง ความอ่อนน้อมถ่อมตน ความพอเพียง และความเสียสละทำความดี เพื่อความสงบสุข ความเจริญ ความก้าวหน้าของชาติบ้านเมืองของเรา บ้านเมืองของเรามีรากมีฐานซึ่งบรรพบุรุษของเราได้สร้างสมเอาไว้ โดยเฉพาะเรื่องความเป็นชาติไทย เราต้องภาคภูมิใจในความเป็นไทย เราคนไทยเราต้องรู้รักสามัคคีต้องกลมเกลียวกัน เพราะเราทุกคนคือพี่น้องร่วมแผ่นดินไทย

l หนังสือในห้องสมุดดำรงราชานุภาพมีมากมาย มีทั้งหนังสือเก่าที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ที่ไม่สามารถประเมินมูลค่าได้ มีทั้งหนังสือส่วนพระองค์ และหนังสืออื่นๆ อีกมากมาย มีพระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวหลายรัชกาล และมีภาพถ่ายประวัติศาสตร์ที่หาชมได้ยากมาก ขอเรียนถามว่าผู้ที่จะเข้าใจบริการต้องปฏิบัติตนอย่างไรบ้างครับ

เรายินดีต้อนรับทุกท่าน สามารถใช้บริการได้ในวันและเวลาราชการ นอกจากหนังสือแล้วหอสมุดฯ ยังมีวีดิทัศน์ให้ชมด้วย ส่วนการยืมหนังสือนั้นบางเล่มอนุญาตให้ยืมไปอ่านได้ แต่บางเล่มอนุญาตให้อ่านเฉพาะภายในหอสมุดเท่านั้น เนื่องจากเป็นหนังสือเก่าแก่หายาก แต่หนังสือเกือบทุกเล่มโดยเฉพาะหนังสือเก่ามากๆ ที่อายุเกิน 100 ปีนั้นเราได้ถ่ายลงในระบบอิเล็กทรอนิกส์เพื่อแสดงในการอ่าน ต้องขอขอบคุณท่านบรรณารักษ์ที่ช่วยดูแลหอสมุดแห่งนี้ และให้บริการกับผู้ใช้บริการเป็นอย่างดีท่านเป็นข้าราชการสังกัดกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ผมอยากจะเรียนว่าหนังสือที่ดีนั้น เราอ่านแล้ว เราก็อยากจะกลับมาอ่านอีก หนังสือดีๆ คือสิ่งที่มีคุณค่ามาก แล้วเราก็อยากจะส่งมอบสิ่งดีๆมีคุณค่าให้กับลูกหลานและเยาวชนของแผ่นดินไทยทุกคน หนังสือเก่าคือสิ่งที่เป็นเครื่องช่วยให้เราระลึกถึงบุพการีของเรา เมื่อเราอ่านหนังสือเก่าของพ่อแม่หรือบุพการีเราจะได้เห็นร่องรอยการจดบันทึกในหนังสือหน้าต่างๆ อ่านแล้วมีความสุข ได้ความรู้และได้ความทรงจำดีๆ ที่สำคัญยิ่งคือหอสมุดดำรงราชานุภาพได้รับพระมหากรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดห้องสมุดดำรงราชานุภาพ และมีอีกอย่างหนึ่งที่ผมอยากจะบอกคือมีผู้คนมากมายกล่าวว่าวังวรดิศและห้องสมุดดำรงราชานุภาพเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิต สำหรับห้องสมุดแห่งนี้มีทั้งหมด 3 ชั้น ชั้น 1-2 มีหนังสือต่างๆ ทั้งเก่าและใหม่ให้อ่าน ส่วนชั้น 3 เป็นห้องแสดงนิทรรศการ ห้องประชุมขนาดกลาง ซึ่งใช้ปฐมนิเทศข้าราชการใหม่ ที่ผมภาคภูมิใจมากเมื่อรับหน้าที่เป็นวิทยากรในวันปฐมนิเทศข้าราชการใหม่ สุดท้ายนี้ ผมขอเรียนเชิญทุกท่านไปใช้บริการห้องสมุดดำรงราชานุภาพ และขอเชิญทุกท่านไปเยี่ยมชมวังวรดิศ ขอเรียนเชิญด้วยความยินดีเป็นอย่างยิ่งครับ

คุณสามารถพบรายการดีที่ครบครันด้วยสาระและความบันเทิง รายการ แนวหน้าวาไรตี้ ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 16.00-16.25 น. ทางโทรทัศน์ TNN2 ช่อง 784 ดิจิทัลทีวี หรือ True Visions 8 และชมรายการย้อนหลังได้ที่ YouTube ผู้หญิงแนวหน้า by คุณแหน