มโนราห์แห่งเมืองพัทลุงได้รับการยอมรับว่าเป็นศิลปะการแสดงชั้นสูงที่ควรค่าแก่การเผยแพร่ให้ประชาคมโลกได้รับรู้ถึงความวิจิตร โนราห์หรือมโนราห์จึงทำให้การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยมีแรงบันดาลใจที่ต้องการจะทำให้การแสดงชั้นสูงของจังหวัดทางภาคใต้ของไทยชนิดนี้ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกในอนาคต

แนวหน้าวาไรตี้ โดย ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัยพาคุณผู้อ่านไปสนทนากับ คุณธเนศวร์ เพชรสุวรรณ รองผู้ว่าการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ด้านสื่อสารการตลาด ถึงมนต์เสน่ห์แห่งเมืองพัทลุง เมืองเล็กๆที่หลายคนอาจจะมองข้ามความงดงามที่ซ่อนอยู่ แต่เมื่อคุณมีโอกาสสัมผัสเมืองพัทลุงแล้ว รับรองว่าคุณจะหลงใหลและประทับใจในความเรียบง่าย แต่อุดมไปด้วยศิลปวัฒนธรรม

l เรียนถามท่านรองผู้ว่าการฯ ว่าอะไรคือแรงบันดาลใจที่ทำให้ ททท. ต้องการเผยแพร่ความงามของโนราห์แห่งเมืองพัทลุงให้ขจรขจายไปทั่วโลก

ก่อนอื่นต้องบอกว่าพัทลุงมีสิ่งดีที่น่าสนใจอยู่มากมาย ทั้งด้านแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ รวมถึงความละเอียดลึกซึ้งด้านศิลปวัฒนธรรม เมื่อพูดถึงโนราห์พัทลุงผู้เฒ่าผู้แก่จะบอกตรงกันว่าพัทลุงคือแหล่งต้นกำเนิดโนราห์และหนังตะลุง ซึ่งเป็นการแสดงพื้นบ้านของชาวชุมชนภาคใต้ของไทยที่สืบต่อกันมานานหลายทศวรรษ ตามประวัติระบุว่าโนราห์เกิดขึ้นในช่วง พ.ศ. 1820 ซึ่งก็ตรงกับยุคสุโขทัยเป็นราชธานีของไทย ดังนั้นโนราห์จึงเป็นเสมือนเพชรเม็ดงามของศิลปะการแสดงของพี่น้องไทยชาวภาคใต้ เมื่อดูการแต่งกายของผู้แสดงโนราห์แล้วก็จะพบว่ามีความสอดคล้องกับเครื่องทรงของกษัตริย์ เพราะมีชฎาหรือเทริด ซึ่งคนปกติธรรมดาจะไม่สวมชฎาดังเราจะพบได้จากการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ ซึ่งเป็นการกล่าวถึงพระนารายณ์ที่อวตารลงมาเพื่อปราบทุกข์ปรามมารให้พ้นไปจากโลกมนุษย์ เพราะฉะนั้นเมื่อดูการแต่งองค์ทรงเครื่องของโนราห์แล้วก็จึงพบความเชื่อมโยงหลายประการจนทำให้เชื่อได้ว่าโนราห์คือการแสดงชั้นสูงและตัวโนราห์ก็คือกษัตริย์หรือชนชั้นสูงสุดของสังคมในส่วนของ ททท. ให้ความสำคัญกับการส่งเสริมการท่องเที่ยวที่มีคุณภาพ เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ซาบซึ้งและสัมผัสกับสาระสำคัญของแหล่งท่องเที่ยว แน่นอนว่าเรื่องความงามของแหล่งท่องเที่ยวคือหัวใจสำคัญอย่างหนึ่ง แต่มีอีกสิ่งหนึ่งที่ ททท. ตระหนักมาโดยตลอดคือความงดงามวิจิตรบรรจงของศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น ททท. เน้นการเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นให้ชาวโลกได้รับรู้มานานแล้ว ในปีที่ผ่านมา ททท. ประสบความสำเร็จด้วยการได้รับรางวัล PATA Gold Awards 2018 จากการประกวดภาพชุดโขน ซึ่งบัดนี้ทั่วโลกก็ได้ประจักษ์ถึงความงามที่เป็นเอกลักษณ์ของโขนไทย จน UNESCOยกย่องให้โขนไทยเป็นมรดกโลกแล้ว ดังนั้น ปีนี้ ททท. จึงมุ่งหวังจะบอกให้ชาวโลกได้รับรู้ต่อไปว่า โนราห์แห่งเมืองพัทลุงนี่แหละคือมรดกทางศิลปะการแสดงชั้นสูงอีกชนิดหนึ่งของคนไทย พี่น้องไทยในภาคใต้ยอมรับมานานแล้วว่าโนราห์คือศิลปะชั้นสูงสุดยอดของไทย

l พูดถึงการแต่งองค์ทรงเครื่องของโนราห์ก็คือเครื่องทรงกษัตริย์ ใช่ไหมครับ ส่วนท่าร่ายรำก็งดงามอ่อนช้อยตามแบบฉบับของพี่น้องชาวใต้ของไทย

ใช่แล้วครับ เครื่องทรงสำคัญของชุดโนราห์คือเทริด ซึ่งก็คือชฎา ดังที่ได้เรียนไปแล้วคือ ชฎาหรือมงกุฎก็คือเครื่องบ่งบอกที่สำคัญอย่างหนึ่งของกษัตริย์ ส่วนท่ารำหลักของโนราห์มีทั้งหมด 12 ท่า ซึ่งเป็นท่าพื้นฐานที่โนราห์ทุกคนต้องจดจำให้ขึ้นใจ แต่ระยะหลังได้มีการคิดค้นประยุกต์ท่าร่ายรำเพิ่มเติมอีกมาก แต่ก็ยังต้องคงท่าพื้นฐานทั้ง 12 เอาไว้อย่างเคร่งครัด แล้วเท่าที่ผมทราบคือการฝึกรำโนราห์ต้องฝึกฝนตั้งแต่อายุยังน้อย เพราะต้องใช้ความอดทนพยายามมาก จนกว่าจะร่ายรำได้ชำนาญและงดงามอ่อนช้อย เมื่อผสมผสานกับการฝึกสอนโดยครูโนราห์ที่ถ่ายทอดวิชาความรู้จากรุ่นสู่รุ่น ก็ยิ่งทำให้โนราห์มีความขลังมากยิ่งขึ้น และทรงคุณค่ามาก การได้ชมโนราห์คือการได้เสพงานศิลป์ที่ครบครัน คือมีทั้งท่าร่ายรำ เครื่องแต่งองค์ทรงเครื่อง ความสามัคคีพร้อมเพรียงของผู้แสดง และการได้เสพดนตรีสดที่ใช้ประกอบการร่ายรำ ดนตรีที่ใช้ประกอบการรำโนราห์จะมีความครึกครื้นสนุกสนาน ทั้งหมดที่ผมกล่าวมานี้ทำให้เกิดความประทับใจอย่างมากเมื่อได้ชมโนราห์ แต่ที่สุดพิเศษของการถ่ายทำโนราห์ของ ททท. ในครั้งนี้คือ เราเลือกสถานที่ประวัติศาสตร์ คือ วัดเขียนบางแก้ว ความสำคัญของวัดนี้คือถูกระบุโดยผู้เฒ่าผู้แก่แห่งเมืองพัทลุงว่าเป็นเสมือนต้นกำเนิดของโนราห์ วัดนี้มีพระมหาเจดีย์ที่มีรูปทรงคล้ายพระบรมธาตุแห่งเมืองนครศรีธรรมราชแต่มีขนาดของพระเจดีย์เล็กกว่าเท่านั้น นับเป็นความงามที่มหัศจรรย์ของการถ่ายภาพโนราห์ในสถานที่สำคัญแห่งนี้

l ททท. พยายามส่งเสริมทั้งศิลปะการแสดง และยังส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนได้มีโอกาสแสดงความงดงามของเอกลักษณ์พื้นถิ่น อีกทั้งยังได้มีส่วนสืบสานศิลปะด้านนี้ด้วยการขอให้ครูโนราห์คนสำคัญของพัทลุงเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้อง ช่วยกรุณาเล่าเรื่องนี้ให้ทราบด้วยครับ

ททท. ต้องการให้ศิลปวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของท้องถิ่นต่างๆ ดำรงคงอยู่ดังนั้นนอกจากส่งเสริมให้ชาวโลกรับรู้แล้ว ยังต้องพยายามส่งเสริมให้คนในท้องถิ่นช่วยกันบำรุงรักษาเอกลักษณ์ของตนไว้ เพราะว่าสิ่งนี้คือเสน่ห์ที่ทำให้ท้องถิ่นมีเอกลักษณ์อันโดดเด่น นักท่องเที่ยวในยุคนี้ไม่เพียงแต่ต้องการได้เที่ยวไปในสถานที่ที่มีแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่งดงามเท่านั้น แต่เขายังสนใจเรื่องราวที่ลึกซึ้งของท้องถิ่นด้วย ดังนั้นศิลปวัฒนธรรม และการแสดงของท้องถิ่นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องช่วยกันรักษาไว้ ททท. จึงขอให้โนราห์เกรียงเดช ขำณรงค์ เข้ามามีส่วนร่วมที่สำคัญ และขอให้นักเรียนนักศึกษาวิทยาลัยนาฏศิลป์ และสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ จังหวัดพัทลุง เข้ามามีส่วนร่วมไปพร้อมๆ กัน จึงช่วยให้การทำงานเพื่อเผยแพร่ศิลปะชั้นสูงอย่างโนราห์ โดยททท. ในครั้งนี้สำเร็จได้อย่างสมบูรณ์แบบนอกจากนี้ ททท. ยังเลือกสถานที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในการทำงานครั้งนี้ คือ วังเก่าของเมืองพัทลุง ซึ่งเคยเป็นที่พำนักของเจ้าผู้ครองเมืองพัทลุงมาก่อน

l ท่านรองผู้ว่าการฯ ได้พูดถึงศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นหลายครั้ง นั้นแสดงว่าลึกๆ แล้ว ททท. ยังมองศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นของไทยในแหล่งอื่นๆ ไว้อีกด้วยใช่ไหมครับ

ใช่ครับ เรายังมองไปถึงเรื่องการฟ้อนเล็บที่เชียงใหม่ เรื่องรำวงของภาคกลาง และเรื่องการแสดงของจังหวัดอื่นๆ ทั่วประเทศไทย เช่น นางไห ในการแสดงโปงลาง ภาคอีสาน เป็นต้น ทั้งนี้ททท. กำลังลงไปศึกษาครับ และเราก็เห็นถึงศักยภาพของการแสดงอื่นๆ อีกมากมายของไทย ซึ่งเราจะนำเสนอให้ชาวโลกเห็นในโอกาสต่อๆ ไป ขอย้ำว่าการแสดงพื้นบ้านของไทยมีความน่าสนใจจริงๆ ในแง่ของการสื่อสารการตลาดของททท. เรามุ่งเน้นเรื่องความหลากหลายของวัฒนธรรมไทยเพราะนี่คือจุดแข็งของการท่องเที่ยวของไทย และเป็นอัตลักษณ์ที่ไม่มีใครเหมือนเรา เพราะมันอุดมไปด้วยศิลปะ ขนบธรรมเนียมประเพณีของไทยที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน และนักท่องเที่ยวยุคใหม่ก็แสวงหาสิ่งเหล่านี้ การตัดสินใจเดินทางไปท่องเที่ยวในยุคนี้ไม่ได้เลือกเพียงสถานที่ท่องเที่ยวเท่านั้น แต่ยังพิจารณาถึงเรื่องศิลปวัฒนธรรม ขนบประเพณี วิถีชีวิตชาวบ้านด้วย การได้สัมผัสสิ่งเหล่านี้คือประสบการณ์ที่ล้ำค่าของนักท่องเที่ยว ซึ่ง ททท. ตระหนักในเรื่องนี้เป็นอย่างดีและพร้อมจะส่งเสริมสิ่งเหล่านี้ให้ปรากฏต่อสายตาและการรับรู้ของนักท่องเที่ยวทั่วโลก ซึ่งเราเรียกว่า LocalExperience ที่บ่งบอกถึงรากเหง้าของชุมชนได้อย่างลึกซึ้งถึงแก่น ททท. พยายามใช้เรื่องเหล่านี้เป็น storytelling ที่บอกเล่าเรื่องราวต่างๆ นานาที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน และของประเทศไทยกับนักท่องเที่ยว และเราสามารถใช้เอกลักษณ์ตรงนี้เพื่อเชื่อมโยงไปยังประเทศเพื่อนบ้านของไทย ยกตัวอย่างเช่น รามเกียรติ์ของไทยมีความสัมพันธ์โยงใยกับรามเกียรติ์ของเพื่อนบ้านมากมายเช่น เมียนมา ลาว กัมพูชา อินโดนีเซีย เป็นต้น โนราห์ก็น่าจะเป็นไปในแนวทางเดียวกันได้ เรื่องแบบนี้อาจไม่ใช่เรื่องที่ทำให้นักท่องเที่ยวทุกคนเข้าใจได้โดยง่าย แต่ก็เป็นสิ่งสำคัญที่ควรจะส่งเสริมให้เขาได้รับรู้ เพราะมันคือเอกลักษณ์ของท้องถิ่น และนักท่องเที่ยวรุ่นใหม่ก็สนใจมากขึ้น

l นอกจากโนราห์เมืองลุงแล้ว พัทลุงยังมีเสน่ห์ดึงดูดใจนักปั่นจักรยานด้วย ขอให้ท่านรองฯ ช่วยเล่าเรื่องเสน่ห์การปั่นจักรยานในเมืองลุงให้ฟังด้วยครับ

พัทลุงมีทะเลน้อยที่เป็นเอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่งทะเลน้อยมีความมหัศจรรย์มาก เพราะเป็นแหล่งของสรรพชีวิต ทั้งนกน้ำมากมาย ทั้งวิถีชีวิตของผู้คนเมืองพัทลุง และยังมีควายน้ำที่แสนมหัศจรรย์ มีบัวสายสีชมพูสวยสด และมีธรรมชาติที่เป็นเลิศ สำหรับเรื่องการปั่นจักรยานรอบๆ ทะเลน้อยก็เป็นกิจกรรมที่นักปั่นจากทั่วประเทศและจากทั่วโลกให้ความสนใจมาก ไม่ใช่แค่เพียงรอบๆ ทะเลน้อยเท่านั้นครับ แต่ยังมีเส้นทางประวัติศาสตร์ และเส้นทางที่ผ่านไปในชุมชน ผ่านวัด ผ่านบ้านเก่า ผ่านโบราณสถาน ซึ่งสวยงามมาก ททท.เน้นด้าน sport tourism พร้อมๆ กับด้านศิลปวัฒนธรรม ซึ่งนักท่องเที่ยวที่สนใจการกีฬาต่างรู้ดีว่าประเทศไทยคือสวรรค์ของการท่องเที่ยวเชิงกีฬา เพราะเรามีกีฬาหลากหลายเช่น กอล์ฟ มวยไทย กีฬาทางน้ำ กีฬาแบบโลดโผนผจญภัยไตรกีฬา วิ่งมาราธอน และยังมีการท่องเที่ยวแบบผ่อนคลาย เช่น สปา และนวดไทย การท่องเที่ยวเชิงกีฬาและสุขภาพคือ กลจักรสำคัญอีกอย่างหนึ่งของการสร้างรายได้ให้ประเทศไทย

l ผมจำได้ว่า ททท.พยายามตั้งใจสื่อสารกับชาวโลกโดยเฉพาะผู้ที่ชื่นชอบการปั่นจักรยานว่าเรามีเลนปั่นจักรยานที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ที่อยู่ในบ้านของเรา

ใช่ครับ อย่างเส้นทางที่พัทลุงก็สวยงามมาก โดยเฉพาะเส้นถนนเฉลิมพระเกียรติที่เชื่อมต่อระหว่างจังหวัดพัทลุงกับจังหวัดสงขลา ที่ตัดผ่านทะเลน้อยระยะทางประมาณ 25 กิโลเมตร เราจะเห็นธรรมชาติงดงามของทะเลน้อยได้ชัดเจน ได้เห็นนกนานาพันธุ์ เห็นควายน้ำ เห็นพันธุ์ไม้ต่าง ๆ และได้สัมผัสบรรยากาศที่สวยงามมากเลนจักรยานในบ้านเรามีความปลอดภัยสูง ผมมั่นใจว่านี่คือเสน่ห์ความงดงามของเมืองไทยที่จะถูกนำส่งไปยังนักท่องเที่ยวได้อย่างดีเยี่ยม

l ท่านรองฯ เป็นนักปั่นจักรยานตัวยงคนหนึ่ง ปั่นมาแล้วหลายที่ ทั้งในเมืองไทยและต่างประเทศ ช่วยกรุณาเปรียบเทียบเลนจักรยานในบ้านเรากับต่างประเทศด้วยครับ

ต้องบอกว่าเลนปั่นจักรยานในบ้านเรามีหลากหลายมาก ทั้งแบบทิวเขา ทั้งชายทะเล ทั้งผ่านชุมชนเช่น ภาคเหนือเขาจะมีทิวทัศน์ของภูเขา การปั่นในภาคเหนือก็จะต้องขึ้นเนินขึ้นภูเขา เป็นความท้าทายอีกแบบหนึ่ง ในขณะที่ของทางภาคใต้ก็จะมีหลายเส้นทาง เช่นที่พังงา และพัทลุงก็ดี พัทลุงจะผ่านทะเลสาบสงขลา ส่วนพังงาจะผ่านทะเลอันดามัน ทิวทัศน์จะต่างกันไป ส่วนภาคกลางเช่น นครนายก ก็จะปั่นเข้าไปในชุมชน ผ่านลำคลองต่างๆส่วนในกรุงเทพฯ ก็เหมือนกัน คือมีเส้นทางเลียบคลองที่สวยงามมากมาย จักรยานเป็นพาหนะอย่างเดียวที่จะสามารถนำนักท่องเที่ยวเข้าไปสัมผัสชุมชนได้อย่างใกล้ชิดที่สุด รองจากการใช้เท้าเดินเข้าไป การเที่ยวด้วยรถยนต์มันทำให้เราผ่านชุมชนไปอย่างรวดเร็วจนเก็บรายละเอียดได้ไม่ดีเท่ากับเท้าหรือจักรยาน แต่ที่สำคัญคือจักรยานไม่ก่อให้เกิดมลภาวะ

l สำหรับคนที่คิดจะปั่นจักรยาน แต่ได้เพียงแค่คิดโดยยังไม่เคยลงมือจริงๆ ท่านรองฯ จะเชิญชวนคนกลุ่มนี้อย่างไรครับ

ต้องใช้สโลแกนของ ททท. ที่บอกว่า เที่ยวเมืองไทยอย่าเดี๋ยว ออกเที่ยวเลย ห้ามเดี๋ยวครับ ต้องไปเดี๋ยวนี้เลยครับ หากคุณมีจักรยานแล้ว ก็นำใส่ท้ายรถของคุณไปด้วย จักรยานเดี๋ยวนี้สามารถถอดล้อได้พับได้ มีน้ำหนักเบามาก มีหลายชนิดให้เลือก ถือเป็นพาหนะคู่ใจที่ช่วยให้เราเดินทางไปสัมผัสวิถีชุมชนได้อย่างใกล้ชิดมากที่สำคัญ และที่สำคัญที่สุดคือทำให้สุขภาพของคุณแข็งแรง และผมมีเรื่องจะเรียนให้ทราบเพิ่มเติมคือ ในแง่ของ sport tourism สามารถสร้างรายได้ให้กับประเทศไทยได้อย่างน่าพอใจ คือจากสถิติพบว่านักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเที่ยวในด้าน sport tourism จะใช้จ่ายต่อหัว โดยเฉลี่ยสูงกว่านักท่องเที่ยวทั่วไปประมาณ 3 เท่าครับ สมมติว่านักท่องเที่ยวทั่วไป ใช้จ่ายวันละประมาณ 5,000 บาทต่อคนต่อวันนักท่องเที่ยวเชิง sport tourism จะใช้จ่ายเพิ่มขึ้นถึง3 เท่า เมื่อปลายปี 2562 ททท. สนับสนุนการแข่งขันระดับโลกคือการปั่นจักรยานที่จังหวัดพังงา ชื่อรายการL’ETAPE THAILAND ซึ่งจัดโดย LE TOURDE FRANCE องค์กรนี้จัดการแข่งขันระดับโลก ปรากฏว่านักปั่นจากทั่วโลกหลงใหลเส้นทางจักรยานที่งดงามของพังงา เราปั่นกันในระยะ 70-150 กิโลเมตร มีนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกเข้าร่วมรายการเกือบ 2,000 คน นักปั่นจักรยานจากต่างประเทศบอกว่า สามารถปั่นจักรยานในไทยได้เกือบตลอดทั้งปี เพราะอากาศไม่หนาวจัดเหมือนในยุโรปหรือในจีน นี่คือจุดแข็งของเมืองไทย และที่สำคัญคือเมืองไทยมีสถานที่ท่องเที่ยวให้เลือกอย่างมากมาย และคุ้มค่ากับการเข้ามาท่องเที่ยวอย่างมาก

คุณสามารถพบรายการดีที่ครบครันด้วยสาระและความบันเทิง รายการแนวหน้าวาไรตี้ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา16.00-16.25 น.ทางโทรทัศน์ TNN2 ช่อง 784 ดิจิทัลทีวี หรือ True Visions 8 และชมรายการย้อนหลังได้ที่ YouTubeผู้หญิงแนวหน้า by คุณแหน