เพื่อสืบสานพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถได้จัดกิจกรรม “หนึ่งวันตามรอยแม่ ตอนศูนย์ศิลปาชีพเกาะเกิด” ขึ้น เพื่อเป็นเส้นทางแนะนำสำหรับประชาชนทั่วไป สามารถเดินทางมาท่องเที่ยวโดยใช้เวลา 1 วันอย่างคุ้มค่าในการเรียนรู้พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงด้านต่างๆ ผ่านแหล่งเรียนรู้ภายในศูนย์ศิลปาชีพเกาะเกิด ต.เกาะเกิด อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา

กิจกรรมดังกล่าวจัดขึ้นครั้งแรกเมื่อวันเสาร์ที่ 14 พฤศจิกายน 2563 ที่ผ่านมาโดย ปิยวรา ทีขะระ เนตรน้อย ผู้อำนวยการพิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จูงมือลูกสาว ด.ญ.วรจิตติ์และ ด.ญ.จิตตาภา เนตรน้อย พร้อมด้วยเซเลบริตี้รุ่นใหม่ จรสพรรณ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา ได้ร่วมกิจกรรม เริ่มจากการเรียนรู้พระราชกรณียกิจการด้านการฟื้นฟูและอนุรักษ์หัตถศิลป์ของไทย ณ พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ตามด้วยการชื่นชมพระราชกรณียกิจด้านการฟื้นฟูศิลปะการแสดงโขนของไทย ภายในอาคารเรียน-รู้-เรื่องโขน และเพลิดเพลินไปกับพระราชกรณียกิจด้านงานศิลปาชีพใน นิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร จากพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ

สำหรับ พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน เป็นสถานที่จัดแสดงผลงานชิ้นเอกฝีมือ ช่างสถาบันสิริกิติ์ มีความงดงามทรงคุณค่า และเคยจัดแสดงสู่สายตาชาวไทยและชาวต่างชาติ ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม ไม่ว่าจะเป็น บุษบกมาลาพระที่นั่งพุดตานถมทอง เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์จำลอง ฉากไม้แกะสลัก เรื่องสังข์ทอง ฉากผ้าปักเรื่องอิเหนา ฯลฯ แต่ละชิ้นนับเป็นงานศิลป์ชั้นสูงทั้งงานถมทอง งานคร่ำ งานเครื่องเงินเครื่องทองงานลงยาสี งานปักผ้า งานแกะสลักไม้ งานแต่งปีกแมลงทับ ซึ่งต้องอาศัยช่างฝีมือที่ร่วมแรงร่วมใจกันนับสิบ เพื่อทำงานชิ้นเอกถวายในโอกาสสำคัญ โดยใช้ระยะเวลานับปี กว่าจะออกมาเป็นผลงานระดับ “ศิลป์แผ่นดิน” ที่ล้วนสวยงามหาชมยาก ภายในพิพิธภัณฑ์ฯ จัดเป็นหมวดหมู่อย่างงดงาม บนพื้นที่กว้างขวางน่าชม พร้อมเทคโนโลยีเครื่องบรรยายส่วนตัว (AudioGuide) มีให้เลือกถึง 10 ภาษา รวมทั้งจอบรรยายและจอทัชสกรีนแสดงส่วนต่างๆ ของชิ้นงานขนาดใหญ่อย่างเจาะลึก

อาคารเรียน-รู้-เรื่องโขน แหล่งเรียนรู้เรื่องราวของศิลปะการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และผลงานสร้างสรรค์งานศิลปะที่เนื่องด้วยโขน ตลอดจนจัดเก็บฉาก และนำอุปกรณ์ประกอบฉากชิ้นเด่นที่เคยปรากฏโฉมบนเวทีแสดงตอนต่างๆ อาทิ หนุมานอมพลับพลา ฉากสำคัญจากการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน “ศึกมัยราพณ์” เมื่อ พ.ศ. 2554 รวมถึงประติมากรรมร่างหนุมานขนาด 15 เมตร และประติมากรรมร่างนางผีเสื้อสมุทรขนาดใหญ่ ในการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอนล่าสุด “สืบมรรคา” เมื่อ พ.ศ. 2562 มาจัดแสดงด้วยเทคนิคที่ทันสมัยน่าตื่นตาตื่นใจ ผู้เข้าชมสามารถรับชมวีดิทัศน์บอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของโขน โดยมีเจ้าหน้าที่คอยให้คำบรรยาย และพาเที่ยวชมตามจุดต่างๆไล่เรียงไปในแต่ละจุด โดยระหว่างกิจกรรม“หนึ่งวันตามรอยแม่ฯ” ได้จัดให้มีการแสดงประกอบฉากโขนสำคัญ 3 ฉากเป็นพิเศษ ได้แก่ฉากหนุมานอมพลับพลา จากตอน ศึกมัยราพณ์,ฉากหนุมานทอดกายเป็นสะพาน จากตอนสืบมรรคา และฉากเรือสำเภาหลวงลงกา จากตอนพิเภกสวามิภักดิ์

ปิดท้าย กิจกรรม “หนึ่งวันตามรอยแม่ ตอนศูนย์ศิลปาชีพเกาะเกิด” ด้วยการเยี่ยมชมนิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร จากพิพิธภัณฑ์ผ้าฯที่ถ่ายทอดพระราชกรณียกิจด้านงานศิลปาชีพกว่า 5 ทศวรรษของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ซึ่งจะส่งต่อองค์ความรู้เรื่องผ้าและงานหัตถกรรม สู่สถาบันการศึกษาและแหล่งเรียนรู้ทั่วประเทศ นิทรรศการบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ด้านการทรงงานศิลปาชีพและประวัติความเป็นมาของการก่อตั้งมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ อันเป็นจุดเริ่มต้นของการศึกษารวบรวมองค์ความรู้เรื่องผ้าและงานหัตถกรรม

ภายในนิทรรศการได้จัดแสดงผ้าประเภทต่างๆ ที่มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯได้รวบรวมไว้ ได้แก่ ผ้ามัดหมี่ ผ้าจก ผ้าขิดผ้าแพรวา ผ้าปักชาวไทยภูเขา ผ้าปักซอยแบบไทยและผ้ายก เป็นต้น อีกทั้ง ยังให้ความรู้เรื่องการทอผ้าและย้อมสีธรรมชาติ วงจรชีวิตหนอนไหมวงจรชีวิตแมลงทับ งานปักปีกแมลงทับ และเกมชุดไทยพระราชนิยม

ด้วยคุณค่าและความสำคัญของนิทรรศการศิลปาชีพฯ : พระหัตถ์ที่ทรงงานเพื่อแผ่นดินซึ่งเป็นนิทรรศการที่ให้ความรู้พื้นฐานเรื่องผ้าของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และนิทรรศการนี้ยังสามารถส่งต่อองค์ความรู้และความภาคภูมิใจในมรดกทางวัฒนธรรมที่หลากหลายของไทยจากพิพิธภัณฑ์สู่เยาวชนไทยทั่วประเทศได้ จึงเป็นที่มาของการจัดทำโครงการนิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร ในรูปแบบของนิทรรศการเคลื่อนที่ไปยังสถานที่ต่างๆ ทั่วประเทศ ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนเป็นต้นไป

นิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร แบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ ส่วนของนิทรรศการในร่ม (indoor) โดยใช้รถหกล้อคอนเทนเนอร์ เป็นพื้นที่สำหรับจัดแสดงเนื้อหาหลักของนิทรรศการประกอบด้วย เรื่องพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ด้านการทรงงานศิลปาชีพผ้าทอประเภทต่างๆ ของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ กระบวนการผลิตผ้าไหม การย้อมสีธรรมชาติ และส่วนของนิทรรศการกลางแจ้ง (outdoor)เป็นพื้นที่สำหรับทำกิจกรรมเชิงปฏิบัติการมุมทอผ้า มุมปักผ้า มุมสีธรรมชาติ มุมห้องสมุดและมุมถ่ายภาพ

ทั้งนี้ พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ได้จัดเตรียมแนวทางปฏิบัติและมาตรการป้องกันความเสี่ยงจากโรคติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ทั้งส่วนของรถนิทรรศการและอุปกรณ์ที่ใช้ในการจัดกิจกรรม โดยจะมีการทำความสะอาดตัวรถ และบริเวณที่มีการใช้งานร่วมกัน เช่น ประตู กระจก บอร์ดนิทรรศการ หน้าจอคอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์ในการทำกิจกรรมต่างๆ ด้วยน้ำยาทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอรวมทั้งมีมาตรการสำหรับผู้เข้าชมนิทรรศการ และเจ้าหน้าที่ประจำนิทรรศการ ได้แก่ ตั้งจุดคัดกรอง ตรวจวัดอุณหภูมิผู้เข้าชมนิทรรศการ และเจ้าหน้าที่ประจำนิทรรศการ โดยติดสติกเกอร์สี เพื่อจำแนกผู้ที่ผ่านการคัดกรองในแต่ละวัน พร้อมจัดเตรียมแอลกอฮอล์เจลสำหรับทำความสะอาดไว้ในพื้นที่ส่วนกลาง และเจ้าหน้าที่ประจำนิทรรศการต้องสวมหน้ากากอนามัย หรือหน้ากากผ้าในการเข้าร่วมกิจกรรม และชมนิทรรศการ

สำหรับประชาชนทั่วไปที่สนใจเส้นทางการเรียนรู้พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงด้านต่างๆ ผ่านแหล่งเรียนรู้ภายใน ศูนย์ศิลปาชีพเกาะเกิดต.เกาะเกิด อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยาสามารถติดต่อได้ที่ ดังนี้ พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดินเปิดทำการในวันพุธถึงวันอาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 10.00-15.30 น. เปิดจำหน่ายบัตรเวลา 09.45-15.00 น. หยุดทุกวันจันทร์-อังคาร เทศกาลปีใหม่และสงกรานต์ค่าบัตรเข้าชม ผู้ใหญ่ท่านละ 150 บาท นักเรียน/นักศึกษา/ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปท่านละ 75 บาท ชาวต่างชาติใช้บัตรเข้าชมพระบรมมหาราชวัง หรือซื้อหน้าพิพิธภัณฑ์ฯ สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทร.035-352995 หรือ02-2839557

อาคารเรียน-รู้-เรื่องโขน เปิดทำการในวันพุธถึงวันอาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 10.00-15.30 น. เปิดจำหน่ายบัตรเวลา 09.45-15.00 ย. หยุดทุกวันจันทร์-อังคาร เทศกาลปีใหม่และสงกรานต์ ค่าบัตรเข้าชม ผู้ใหญ่ท่านละ 150 บาท นักเรียน/นักศึกษา/ผู้สูงอายุ60 ปีขึ้นไปท่านละ 75 บาท สอบถามเพิ่มเติมได้ที่โทร.035-352991

ส่วนผู้สนใจกิจกรรมนิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร สามารถติดตามเส้นทางการสัญจรหรือติดต่อสอบถามข้อมูลจากพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ได้ทาง โทร.02-2259420, 02-2259430 ต่อ 0 หรือ 245ได้ทุกวัน ตั้งแต่เวลา หรือข้อความทางเฟซบุ๊ค www.facebook.com/craftjourneyqsmt/