มาคุยกันต่อเรื่องเบาหวานกับ “ไขปัญหากับอายุรแพทย์ โดยราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย” นะครับ สัปดาห์ก่อนเราพูดถึงความสำคัญของการดูแลตนเองในเรื่องการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย วันนี้เรามาคุยกันเรื่องการฉีดอินซูลินเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวานกันครับ

ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1ที่มักพบในเด็กและผู้ป่วยเบาหวานจากการตั้งครรภ์จำเป็นต้องได้รับการฉีดอินซูลิน ส่วนผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ส่วนใหญ่สามารถควบคุมน้ำตาลด้วยการรับประทานยา เมื่อควบคุมด้วยยาไม่ได้ผลจึงจะจำเป็นต้องฉีดอินซูลิน

อินซูลินเป็นฮอร์โมนสร้างจากตับอ่อน ในปัจจุบันอินซูลินที่มาใช้เป็นยาฉีดส่วนใหญ่ใช้วิธีสังเคราะห์ขึ้น ทำให้มีอินซูลินสังเคราะห์หลายชนิด บางชนิดออกฤทธิ์เร็วแต่อยู่ได้ไม่นาน บางชนิดออกฤทธิ์ช้ากว่าแต่อยู่ได้นานทั้งวัน อินซูลินที่ออกฤทธิ์เร็วต้องฉีดก่อนอาหารหรือหลังอาหารไม่เกิน 15 นาที อินซูลินที่ออกฤทธิ์สั้นหรือปานกลางต้องฉีดก่อนอาหาร 30 นาที โดยส่วนใหญ่ต้องฉีดยาวันละหลายครั้ง ส่วนอินซูลินที่ออกฤทธิ์ยาวสามารถฉีดตอนเช้าหรือก่อนนอนก็ได้ โดยไม่จำเป็นต้องให้ก่อนหรือหลังอาหาร และสามารถฉีดแค่วันละครั้ง

ยังมีอินซูลินที่มีส่วนผสมของอินซูลินชนิดออกฤทธิ์เร็วหรือสั้นกับอินซูลินที่ออกฤทธิ์ปานกลาง ซึ่งส่วนใหญ่ต้องฉีดวันละ 2-3 ครั้ง การฉีดต้องฉีดก่อนอาหารเช่นเดียวกับอินซูลินชนิดออกฤทธิ์เร็วหรือสั้นที่เป็นส่วนผสม การฉีดยาอินซูลินแต่ละชนิดจึงต้องฉีดในเวลาที่เหมาะสมตามคำสั่งแพทย์โดยเคร่งครัด การฉีดไม่ตรงเวลาตามมื้ออาหารอาจทำให้เกิดน้ำตาลต่ำได้ การฉีดไม่สม่ำเสมอจะทำให้ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี

แพทย์จะพิจารณาให้ขนาดของอินซูลินตามอายุ น้ำหนักการรับประทานอาหาร และระดับน้ำตาลของผู้ป่วย ผู้ป่วยฉีดอินซูลินจะได้รับคำแนะนำในการปรับการรับประทานอาหาร เช่น ต้องรับประทานอาหารครบทั้ง 3 มื้อ และอาจมีอาหารว่างช่วงบ่ายและดึกอีกวันละ 2 มื้อ และอาจจะได้รับคำแนะนำให้ตรวจระดับน้ำตาลเอง โดยการเจาะน้ำตาลจากปลายนิ้ว โดยเฉพาะในรายที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ยาก บางครั้งแพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยปรับขนาดของอินซูลินเอง ตามระดับน้ำตาลที่เจาะได้ แต่ถ้าแพทย์ไม่ได้แนะนำให้ปรับขนาดเอง ผู้ป่วยไม่ควรปรับเพิ่ม ลด หรือหยุดยาเอง การหยุดยาอินซูลินเองอย่างทันทีทันใดอาจเกิดผลเสียรุนแรงได้โดยเฉพาะในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1

อย่าลืมติดตามเรื่องเบาหวานตอนต่อไปอังคารหน้ากับ “ไขปัญหากับอายุรแพทย์ โดยราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย” นะครับ เราจะมาคุยกันเรื่องยาลดระดับน้ำตาลที่ไม่ใช่อินซูลินกัน

พลอากาศโท นายแพทย์ อนุตตร จิตตินันทน์

ประธานราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย